213 Sayılı Vergi Usul Kanununa Aykırılık ve Sahte Fatura Suçları: Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılması ve Hukuki Süreçler
Giriş
213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) kapsamında sahte fatura (naylon fatura) düzenleme, sahte fatura kullanma ve defter ile belgeleri gizleme gibi suçlar, hem mali hem de ceza hukuku açısından ciddi yaptırımlar doğurmaktadır. Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması sürecinde maddi gerçeğin ortaya çıkarılması büyük önem taşır. Bu makalede, şüpheli/sanıklar ile suçtan zarar gören/müştekilerin izlemeleri gereken prosedürler, delil toplama yöntemleri ve hukuki stratejiler detaylandırılmaktadır.
Sahte Fatura Suçunun Hukuki Niteliği
Sahte fatura suçları, VUK’un 359. ve 360. maddeleri ile 213 sayılı Kanuna aykırılık teşkil eder. Suç, iki temel biçimde ortaya çıkabilir:
- Sahte Fatura Düzenleme: Gerçek bir işlem yapılmamış olmasına rağmen fatura düzenlenmesi.
- Sahte Fatura Kullanma: Gerçek işlem dışında düzenlenen faturaların, vergi matrahını düşürmek amacıyla kullanılması.
Bu suçlar hem mali zarar hem de ceza sorumluluğu doğurur; ayrıca defter ve belgelerin gizlenmesi veya tahrif edilmesi halinde cezalar daha da ağırlaşır (Gürkaynak, 2020).
Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılması İçin İzlenecek Adımlar
Maddi gerçeğin ortaya çıkarılması, suçun kapsamını ve sorumluların belirlenmesini sağlar. Bu bağlamda izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
1. Tanık ve İlgili Kişilerin Tespit Edilmesi
- Sanığın savunmalarında ismi geçen kişilerin açık kimlik ve adres bilgilerinin tespiti gerekir.
- Bu kişilere, CMK 48. madde uyarınca çekinme hakları hatırlatıldıktan sonra tanık sıfatıyla beyanlarının alınması önemlidir.
- Gerekirse bu kişiler hakkında suç duyurusunda bulunularak dava açılması ve dosyaların birleştirilmesi sağlanmalıdır.
2. Muhasebeci ve İş Yeri Yetkililerinin İncelenmesi
- Sanığın muhasebecisi ve iş yeri yetkililerinin kimlik bilgilerinin tespit edilmesi gerekir.
- İşyerinin mükellefiyet tesisinden itibaren ve sanığın cezaevinde bulunduğu dönemde fiilen kim tarafından işletildiği araştırılmalıdır.
- Sahte olduğu iddia edilen faturaların kim veya kimler tarafından düzenlendiği tanık anlatımlarıyla tespit edilmelidir.
3. Fatura ve İmza İncelemesi
- Sahte olduğu iddia edilen faturalar üzerindeki yazı ve imzaların sanığa ait olup olmadığı sorulmalıdır.
- Sanık imzaların kendisine ait olmadığını beyan ederse, temin edilecek yazı ve imza örnekleri ile bilirkişi incelemesi yapılmalıdır.
4. Faturaların Kullanıcıları Hakkında Araştırma
- Faturaları kullanan mükellefler hakkında karşıt inceleme raporunun düzenlenip düzenlenmediği ilgili vergi dairesinden sorgulanmalıdır.
- Düzenlenmiş ise onaylı örnekleri dosyaya eklenmeli, faturaları kullanan mükellefler hakkında dava açılıp açılmadığı araştırılmalıdır.
5. Karşı Tarafın Beyanları ve Delillerin Değerlendirilmesi
- Faturaları kullanan şirket yetkilileri veya kişiler tanık olarak duruşmaya çağrılarak, CMK 48. madde uyarınca çekinme hakları hatırlatılmalıdır.
- Tanıklara, faturaların hangi hukuki ilişkiye dayanarak alındığı, sanığı tanıyıp tanımadıkları ve sanığın faturaların düzenlenmesinde iştirakinin olup olmadığı sorulmalıdır.
- Tüm deliller birlikte değerlendirilerek sanığın hukuki durumu belirlenmelidir.
İSTİNAF ve YARGITAY UYGULAMASI
Maddi gerçeğin ortaya çıkartılması bakımından;
a)Sanığın savunmalarında ismi geçen ……………. açık kimlik ve adresi belirlenerek CMK’nin 48. maddesi uyarınca çekinme hakkı hatırlatıldıktan sonra tanık sıfatıyla anlatımlarının tespiti, gerekirse adı geçen hakkında suç duyurusunda bulunularak kamu davası açıldığı takdirde dosyaların birleştirilmesi,
b)Sanığın muhasebecisinin açık kimlik ve adres bilgilerinin tespiti ile; işyerini mükellefiyet tesisinden itibaren ve sanığın cezaevine girdiği dönem içerisinde fiilen kimin işlettiği, işleri kimin yürüttüğü, sanık firmadaki konumu, sahte olduğu iddia olunan faturaların kim veya kimler tarafından düzenlendiği hususlarını da içerecek şekilde olayla ilgili tanık sıfatıyla anlatımlarının tespiti,
c) Sahte olarak düzenlendiği iddia olunan faturalar üzerindeki yazı ve imzaların kendisine ait olup olmadığının sanıktan sorulması, faturalardaki imzaların kendisine ait olmadığını söylemesi halinde temin edilecek yazı ve imza örnekleri ile söz konusu belgelerdeki yazı ve imzaların kime ait olduğu hususunda bilirkişi incelemesi yaptırılması,
d) Faturaları kullandığı belirlenen mükellefler hakkında karşıt inceleme raporu düzenlenip düzenlenmediğinin ilgili vergi dairesinden sorulması, düzenlenmiş ise onaylı örneklerinin getirtilmesi, faturaları kullandığı belirtilen mükellefler hakkında dava açılıp açılmadığının araştırılması,
e) Faturaları kullanan şirket yetkilileri veya kişilerin tanık sıfatıyla duruşmaya çağrılarak CMK’nin 48. maddesi uyarınca çekinme hakları hatırlatıldıktan sonra sözü edilen faturaları hangi hukuki ilişkiye dayanarak kimden aldıkları, sanığı, sanığın savunmalarında ismi geçen ……….. tanıyıp tanımadıkları ve faturaların düzenlenmesi konusunda sanığın bir iştiraki bulunup bulunmadığının sorulması, Ve delillerin birlikte değerlendirilerek sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerekir.
Şüpheli/Sanık ve Mağdur Perspektifinde Hukuki Süreçler
Şüpheli/Sanık İçin Öneriler
- Savunmalarını detaylı ve doğru şekilde hazırlamalıdır.
- Tanık veya muhasebeci beyanlarının alınması sürecinde hukuki danışmanlık almalıdır.
- Faturalar üzerindeki imza ve belgelerin bilirkişi incelemesine sunulmasını talep etmelidir.
Suçtan Zarar Gören / Mağdur / Müşteki İçin Öneriler
- Fatura ve belgeler üzerinden zararın tespiti yapılmalıdır.
- Vergi dairesi ve mahkemeye delil sunumu için belgeleri eksiksiz hazırlamalıdır.
- Tanık beyanları ve bilirkişi raporlarını takip ederek hukuki haklarını korumalıdır.
Uzman Avukat Vurgusu: Sahte fatura ve defter belgeleri ile ilgili davalarda, hem şüpheli/sanıkların hem de mağdurların alanında uzman bir ceza avukatından danışmanlık alması, hak kaybının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Sahte fatura düzenlemek hangi cezaları doğurur?
Cevap: VUK 359 ve 360. maddeleri uyarınca, vergi ziyana sebep olması durumunda hapis ve para cezası uygulanabilir. Defter ve belgelerin tahrifi cezayı artırır.
Soru 2: Tanık beyanı nasıl alınır?
Cevap: CMK 48 uyarınca tanığa çekinme hakkı hatırlatılır, daha sonra beyanı yazılı veya sözlü olarak kayda geçirilir.
Soru 3: Fatura üzerindeki imza sanığa ait değilse ne olur?
Cevap: Bilirkişi incelemesiyle imzanın kime ait olduğu tespit edilir ve delil olarak dosyaya eklenir.
Soru 4: Mağdur zararını nasıl kanıtlar?
Cevap: Vergi dairesi kayıtları, muhasebe belgeleri ve karşıt inceleme raporları ile zarar kanıtlanır.
Sonuç
213 sayılı Vergi Usul Kanununa aykırılık teşkil eden sahte fatura suçlarında, maddi gerçeğin ortaya çıkarılması, tanık ve belge incelemeleri ile mümkündür. Hem şüpheli/sanıklar hem de mağdurlar için hukuki süreçlerin doğru yürütülmesi, delillerin eksiksiz toplanması ve uzman ceza avukatından danışmanlık alınması davanın seyrini belirleyen en önemli unsurlardır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.