Kanunun kapsamı
Madde 1 – (1) Bu Kanun, ceza muhakemesinin nasıl yapılacağı hususundaki kurallar ile bu sürece katılan kişilerin hak, yetki ve yükümlülüklerini düzenler.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.1: Kanunun Kapsamı ve Uygulama Alanı
Giriş
Ceza muhakemesi hukuku, suç şüphesi altında bulunan kişinin yargılama sürecinde hangi haklara sahip olduğunu, mağdurun hak arama yollarını ve yargı makamlarının bu süreçte uyması gereken kuralları belirler. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 1. maddesi, kanunun kapsamını çizerek hem maddi hem de usul hukuku açısından çerçeveyi ortaya koyar.
CMK m.1’e göre:
“Bu Kanun, ceza muhakemesinin nasıl yapılacağı hususundaki kurallar ile bu sürece katılan kişilerin hak, yetki ve yükümlülüklerini düzenler.”
Bu düzenleme, ceza muhakemesi hukukunun sadece suç isnadı altındaki kişileri değil, aynı zamanda suçtan zarar görenleri ve diğer süje konumundaki tüm tarafları kapsadığını ortaya koymaktadır.
1. Kanunun Amacı ve Kapsamı
1.1. Ceza Muhakemesinin Tanımı
Ceza muhakemesi, devletin cezalandırma yetkisini hukuka uygun biçimde kullanmasını sağlayan usul kurallarının bütünüdür. CMK, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında geçerli olan temel kuralları belirleyerek hem adaletin tecellisini hem de bireylerin temel haklarının korunmasını amaçlar.
1.2. Kapsamın Unsurları
CMK m.1’e göre kanunun kapsamı üç temel unsuru içerir:
- Usul Kuralları: Ceza muhakemesinin hangi aşamalardan oluştuğu, bu aşamalarda hangi işlemlerin nasıl yapılacağı.
- Tarafların Hak ve Yetkileri: Şüpheli/sanık, mağdur/müşteki, müdafi, vekil ve diğer süjelerin sahip olduğu haklar.
- Tarafların Yükümlülükleri: Yargılama sürecinde tarafların yerine getirmesi gereken zorunluluklar.
2. Yargıtay Kararlarında CMK m.1’in Yorumu
Yargıtay, CMK m.1’in yorumunda özellikle kanunun hem şüpheli/sanık haklarını hem de mağdur haklarını aynı ölçüde koruma amacı taşıdığına vurgu yapmaktadır. Yüksek Mahkeme kararlarında, usul kurallarının ihlal edilmesi halinde adil yargılanma hakkının zedelendiği kabul edilmektedir.
3. Sonuç
CMK m.1, ceza muhakemesinin hukuki altyapısını ve tarafların yargı sürecindeki konumunu belirleyen temel düzenlemedir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.