İftira
Madde 267- (1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır.
(3) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; (…)[100] hükmolunur.
(6) Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.
(7) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 17/11/2011 tarihli ve E.: 2010/115, K.: 2011/154 sayılı Kararı ile.)
(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar.
(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı, hükümlüden tahsil edilir.
Türk Ceza Kanunu’nda İftira Suçu (TCK m. 267): Hukuki Analiz, Uygulama ve Korunma Yöntemleri
Giriş
Ceza hukukunun temel amaçlarından biri, bireylerin şeref, haysiyet ve özgürlüğünü korumaktır. Bu bağlamda, iftira suçu Türk Ceza Kanunu’nun 267. maddesinde düzenlenmiştir. İftira; bir kişiye işlemediğini bildiği halde hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesi ve bu isnat nedeniyle kişi hakkında soruşturma, kovuşturma veya idari yaptırım uygulanmasının sağlanmasıdır.
İftira suçu, hem mağdurun kişilik haklarını hem de adalet mekanizmasının işleyişini tehdit eden ağır bir suç tipidir. Bu nedenle kanun koyucu, basit şekliyle bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası öngörmüş, nitelikli halleri için ise çok daha ağır yaptırımlar düzenlemiştir.
İftira Suçunun Unsurları
Fail
İftira suçunun faili, herhangi bir kişi olabilir. Kamu görevlisi, özel kişi ya da mağdurla herhangi bir bağı bulunmayan kimseler bu suçu işleyebilir.
Mağdur
İftira suçunun mağduru, isnat edilen fiili işlemeyen ve bu nedenle adli veya idari merciler önünde haksız yere şüpheli/sanık konumuna düşürülen kişidir.
Fiil
Suçun hareket unsuru, işlenmediği bilinen bir fiilin isnat edilmesidir. Fail, mağdurun suçu işlemediğini bilmesine rağmen, yetkili makamlara başvurarak veya basın-yayın yoluyla hukuka aykırı bir eylem isnat eder.
Manevi Unsur
İftira suçu doğrudan kastla işlenebilir. Fail, isnat ettiği fiilin gerçeğe aykırı olduğunu bilmek ve mağdurun hakkında soruşturma/kovuşturma başlatılmasını istemek zorundadır.
İftira Suçunun Nitelikli Halleri
TCK m. 267’de iftira suçunun çeşitli ağırlaştırıcı halleri düzenlenmiştir:
- Delil uydurarak iftira (m. 267/2): Ceza yarı oranında artırılır.
- Mağdur hakkında koruma tedbiri uygulanması (m. 267/3): Ceza yarı oranında artırılır.
- Mağdurun gözaltı/tutuklanması (m. 267/4): Fail, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan da sorumlu tutulur.
- Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde (m. 267/5-6): Cezalar 20 yıldan 30 yıla kadar hapse kadar çıkabilmektedir. Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise verilecek ceza yarısı kadar artırılır.
İftira Suçunda Yargılama ve İspat Sorunları
İftira suçunun ispatı, genellikle mağdurun üzerine atılı suçtan beraat etmesi veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesiyle sağlanır. Ancak, bazı davalarda iftira kastının varlığının ortaya konulması güç olabilmektedir.
Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
İftira isnadıyla karşı karşıya kalan kişilerin yapması gerekenler:
- Ceza avukatı desteği alınmalı: Suçun ağır yaptırımları nedeniyle profesyonel savunma şarttır.
- Delil toplama: Olayın iftira olduğunu gösterecek tanık beyanları, dijital kayıtlar ve belgeler mutlaka toplanmalıdır.
- Haksız isnadın ifşası: İsnadın gerçeğe aykırılığını gösterecek belgeler derhal savcılığa sunulmalıdır.
Mağdur/Müşteki Açısından Yapılması Gerekenler
İftiraya maruz kalan mağdurun yapması gerekenler:
- Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusu: İftira eden hakkında derhal şikâyette bulunulmalıdır.
- Beraat veya KYOK kararı sonrası hareket: İftira davası için mağduriyetin ortaya çıkması gerekir.
- Tazminat davası açma: Türk Borçlar Kanunu ve Anayasa uyarınca manevi tazminat talep edilebilir.
- Uzman ceza avukatı desteği: Hem ceza davası hem de tazminat sürecinde profesyonel destek alınmalıdır.
Yargıtay Uygulamaları
Yargıtay, iftira suçuna ilişkin içtihatlarında özellikle şu hususlara dikkat çekmektedir:
- İsnadın somut ve hukuka aykırı olması,
- Failin mağdurun suçsuz olduğunu bilerek hareket etmesi,
- İftiranın yetkili makamlara yapılmış olması.
- Özgü suç olarak düzenlenmediği için herkes tarafından işlenebilen iftira suçunda, hukuka aykırı olarak yapılan suç isnadı ile soruşturma başlatılma olanağı bulunduğu takdirde bu suç oluşacaktır. Soruşturma sonucunda takipsizlik kararı verilmesi veya açılan davanın beraatla sonuçlanması suçun oluşumu açısından önem taşımamaktadır. İhbar veya şikâyetin 5271 sayılı CYY’nın 158. maddesinde gösterilen C.Savcılığı, kolluk, mahkemeler, valilik, kaymakamlık ve yurtdışında konsolosluklara yapılması gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
İftira suçunun cezası nedir?
Basit haliyle 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır. Nitelikli halleriyle 30 yıla kadar çıkabilmektedir.
İftira suçunda şikâyet süresi var mı?
Hayır, iftira re’sen soruşturulur. Ancak mağdurun şikâyeti süreci hızlandırır.
Beraat ettikten sonra iftira davası açılabilir mi?
Evet. Mağdurun suçsuzluğunun sabit olması iftira davasının ön koşuludur.
İftira suçunda zamanaşımı nasıl işler?
TCK m. 267/8 uyarınca, dava zamanaşımı mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten itibaren işlemeye başlar.
Sonuç
İftira suçu, yalnızca bireyin itibarını zedeleyen bir suç olmayıp aynı zamanda adalet mekanizmasının işleyişine doğrudan zarar veren bir fiildir. Bu nedenle yasa koyucu, ağır cezalar öngörmüştür. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından sürecin doğru yönetilmesi, alanında uzman bir ceza avukatından profesyonel destek alınmasını zorunlu kılmaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.