Suç işlemek amacıyla örgüt kurma
Madde 220- (1) Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla örgüt kuranlar veya yönetenler, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından amaç suçları işlemeye elverişli olması halinde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, örgütün varlığı için üye sayısının en az üç kişi olması gerekir.
(2) Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Örgütün silahlı olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılır.
(4) Örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı da cezaya hükmolunur.
(5) Örgüt yöneticileri, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır.
(6) (Değişik:2/3/2024-7499/10 md.) (İptal fıkra: Anayasa Mahkemesinin 5/11/2024 Tarihli ve E.:2024/81, K.:2024/189 Sayılı Kararı ile)
(7) (Değişik: 2/7/2012 – 6352/85 md.) Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişi, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Örgüt üyeliğinden dolayı verilecek ceza, yapılan yardımın niteliğine göre üçte birine kadar indirilebilir.
(8) Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Etkin pişmanlık
Madde 221- (1) Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce, örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu veya yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Örgüt üyesinin, örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeksizin, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını ilgili makamlara bildirmesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeden yakalanan örgüt üyesinin, pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgi vermesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(4) Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin, gönüllü olarak teslim olup, örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili bilgi vermesi halinde, hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Kişinin bu bilgileri yakalandıktan sonra vermesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır.[89]
(5) Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler hakkında bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine hükmolunur. Denetimli serbestlik tedbirinin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.
(6) (Ek: 6/12/2006 – 5560/8 md.) Kişi hakkında, bu maddedeki etkin pişmanlık hükümleri birden fazla uygulanmaz.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma ve Etkin Pişmanlık: Hukuki Analiz ve Uygulama Rehberi
Özet
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 220. maddesi, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve örgüte üye olma suçlarını düzenlemektedir. Bu makalede, suç unsurları, örgüt yapısına ilişkin kriterler, ceza yaptırımları ve etkin pişmanlık hükümleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Ayrıca, şüpheli/sanık ve mağdur/müştekilerin izlemesi gereken hukuki yollar ve alanında uzman ceza avukatından destek almanın önemi vurgulanmıştır.
1. Giriş
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, modern ceza hukukunda toplum güvenliğini tehdit eden organize suçların önlenmesinde temel bir düzenleme olarak kabul edilmektedir. Bu suç, yalnızca örgüt kuran veya yöneten kişilerle sınırlı kalmayıp, örgüte üye olan ve yardım eden kişileri de kapsamaktadır (TCK, m.220).
2. Suçun Tanımı ve Unsurları
2.1. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma
TCK m.220/1 uyarınca, suç işlemek amacıyla örgüt kuran veya yöneten kişi, örgütün yapısı, üye sayısı ve amaç suçları işlemeye elverişli araç-gereç bakımından gerekli nitelikleri taşıyorsa, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Örgütün varlığı için en az üç kişi gereklidir.
2.2. Örgüt Üyeliği ve Yardım
- Örgüte üye olan kişiler: 2–4 yıl hapis (TCK, m.220/2)
- Örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişiler: Örgüt üyesi gibi cezalandırılır; yapılan yardımın niteliğine göre ceza üçte birine kadar indirilebilir (TCK, m.220/7).
- Örgüt yöneticileri: Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen tüm suçlardan ayrıca sorumlu tutulur (TCK, m.220/5).
2.3. Cezanın Artırılması
Örgütün silahlı olması halinde, cezalar dörtte birden yarısına kadar artırılır. Örgütün şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru göstermek veya propagandasını yapmak da ceza kapsamındadır (TCK, m.220/3,8).
3. Örgütün Varlığının Kriterleri
Bir örgütün hukuken varlığının kabul edilebilmesi için:
- Üye sayısı en az üç olmalıdır.
- Hiyerarşik bir ilişki olmalı; üyeler arasında en az gevşek bir düzen bulunmalıdır.
- Suç işleme amacı etrafında fiili birleşme olmalı; devamlılık göstermesi gerekir.
- Amaçlanan suçların işlenmesine elverişli araç ve gereç bulunmalıdır.
- Suçun somutlaştırılması zorunlu değildir, ancak mümkünse konu ve mağdur itibariyle belirlenebilir.
4. Etkin Pişmanlık Hükümleri
TCK m.221, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda etkin pişmanlık imkânlarını düzenlemektedir:
- Örgüt dağıtılır veya bilgi vererek dağılmasına katkı sağlayan kurucu veya yöneticiler cezadan muaf tutulur.
- Örgüt üyesi suç işlemeksizin gönüllü ayrılırsa cezaya hükmolunmaz.
- Örgüt faaliyeti çerçevesinde suç işlenmeden yakalanan üye, örgüt dağılmasına katkı sağlayacak bilgi verirse cezadan muaf tutulur.
- Yakalandıktan sonra bilgi verenler, cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirimden yararlanabilir.
- Etkin pişmanlıktan yararlananlara denetimli serbestlik uygulanır (1–3 yıl).
Bu hükümler, örgüt içi suçların çözülmesinde önemli bir teşvik mekanizmasıdır.
5. Örnek Olay Analizi
Örnek olayda, bir grup sanık, kamu ihalelerine fesat karıştırma amacıyla bir araya gelmiştir.
- Olumlu unsurlar: Üye sayısı örgüt kurmaya yeterli, araç ve gereç suç işlemeye elverişli.
- Olumsuz unsurlar: Toplanan deliller sanıklar arasında hiyerarşik bağ veya suç işleme iradelerinde devamlılık olmadığını göstermektedir.
Sonuç olarak, suç unsurları oluşmadığı için CMK m.223/2-c gereğince sanıkların beraatına karar verilmiştir. Bu örnek, örgüt suçlarında yalnızca üye sayısı ve araç-gereç yeterli olmadığını, hiyerarşi ve devamlılık unsurlarının da kritik olduğunu göstermektedir.
5237 sayılı TCK’nun 220. maddesinde düzenlenen “suç işlemek için örgüt kurmak” suçunun işlendiğinin ve örgütün varlığının kabul edilebilmesi için; üye sayısının en az üç kişi olması, üyeler arasında soyut bir birleşme değil gevşek de olsa hiyerarşik bir ilişkinin bulunması, suç işlenmese bile suç işlemek amacı etrafında fiili bir birleşmenin olması, niteliği itibariyle devamlılık göstermesi gereklidir. Örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından, amaçlanan suçları işlemeye elverişli olması da aranmalıdır. Örgüt yapılanmasında işlenmesi amaçlanan suçların konu ve mağdur itibariyle somutlaştırılması mümkün, ancak zorunlu değildir. Soyut olarak sanık sayısının üç kişi veya daha fazla olması örgütün varlığının kabulü için yeterli olmayıp bu durumda iştirak ilişkisinden söz edilebilir. Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işleyen kişi, hem işlediği suçtan hem de örgüte üye olmak suçundan ayrı ayrı cezalandırılır.
Bu açıklama ışığı altında örnek olay değerlendirildiğinde;
…………. tarihinde …………Çocuk Yuvası Müdürlüğünce yapılan Yemek Pişirme Bulaşık Yıkama ve Dağıtım Hizmet Alım İhalesine ve 09.12.2011 tarihinde …………. Defterdarlığı’nca yapılan Yemek Alımı İhalesine bir kısım sanıkların ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında anlaşma yapmak suretiyle ihaleye fesat karıştırdıkları, bu kapsamda sanıkların sayısının örgüt kurmaya yeterli olduğu ve ihaleye fesat karıştırma suçu yönünden elverişli üye, araç ve gerece sahip olunduğu saptanmış ise de; toplanan kanıtlar, özellikle teknik takip sonucu elde edilen bilgi ve belgeler, sanıklar arasında hiyerarşik bir bağ bulunduğu veya suç işleme iradelerinde devamlılık bulunduğunu kabule elverişli olmadığı kanaatine varılmakla, yüklenen suçlar açısından faillerin kastının bulunmadığı ve dolayısıyla müsnet suçun yasal unsurları itibariyle oluşmadığı anlaşıldığından CMK.nun 223/2-c maddesi gereğince sanıkların ayrı ayrı beraatlerine karar vermek gerekmiştir.
6. Şüpheli/Sanık ve Mağdurların Hukuki Yolları
6.1. Şüpheli/Sanıklar
- Suç isnatları karşısında hemen bir ceza avukatıyla iletişime geçmelidir.
- Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanma koşullarını değerlendirmeli.
- Suç işleme kastının bulunup bulunmadığı ve örgütün varlığına ilişkin delillerin toplanması sürecini takip etmelidir.
6.2. Mağdurlar/Müştekiler
- Suçtan zarar gördüklerini ilgili makamlara dilekçe ile bildirmelidir.
- Delil toplama sürecine katkıda bulunmalı (tutanak, yazışma, belge vb.).
- Hukuki haklarını korumak için uzman ceza avukatı desteği almalıdır.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S: Örgüt kurma suçu için sadece üye sayısı yeterli midir?
C: Hayır. Hiyerarşi, devamlılık ve suç işleme amacı da gereklidir.
S: Örgüt üyesi olup da gönüllü ayrılırsa ceza alır mı?
C: Hayır, gönüllü ayrılma TCK m.221 uyarınca cezayı ortadan kaldırır.
S: Etkin pişmanlıktan yararlanmak için yakalanmak şart mı?
C: Yakalanmadan önce örgütün dağılmasına katkı sağlamak cezadan muafiyet sağlar. Yakalandıktan sonra bilgi verirseniz ceza indirimi uygulanır.
S: Mağdur olarak hangi haklarımı kullanabilirim?
C: Suçtan zarar gördüğünüzü bildirme, delil sunma, tazminat talebi ve avukat desteği alma haklarınız vardır.
8. Sonuç ve Öneriler
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve üye olma suçları, yalnızca örgüt yapısının varlığı ile değil, devamlılık, hiyerarşi ve suç işleme iradesi ile birlikte değerlendirilir. Etkin pişmanlık hükümleri, suçların çözülmesinde önemli bir mekanizma sunar. Şüpheli/sanık ve mağdurların uzman ceza avukatından destek alması, hak kaybını önlemek açısından kritik öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.