Yağma Suçu ve Kasten Öldürme Suçunun Nitelikli Hali Arasındaki İlişki: Hukuki ve Yargısal Değerlendirme
Giriş
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yağma suçu, malvarlığına karşı işlenen suçlar arasında yer almakla birlikte, hırsızlıktan farklı olarak cebir veya tehdit unsurlarını barındırır. Yağma, hem mağdurun malvarlığına hem de özgürlüğüne yönelen çift yönlü bir saldırı niteliği taşır. Buna karşılık kasten öldürme suçunun nitelikli halleri arasında düzenlenen TCK m.82/1-h ise, failin bir suçu gizlemek, delilleri ortadan kaldırmak, suçun işlenmesini kolaylaştırmak veya yakalanmamak amacıyla öldürme eyleminde bulunmasını ağırlaştırıcı neden olarak öngörmektedir.
Bu makalede, yağma suçunun unsurları, nitelikli halleri, kasten öldürme ile kesişim noktaları ve uygulamadaki yansımaları ele alınacaktır. Ayrıca Yargıtay içtihatlarına değinilecek, şüpheli/sanıklar ile mağdur/müştekilerin izlemesi gereken yollar ve profesyonel hukuki yardımın önemi vurgulanacaktır.
Yağma Suçunun Tanımı ve Unsurları
Temel Unsurlar (TCK m.148)
TCK m.148’e göre yağma;
- Cebir veya tehdit kullanarak,
- Bir malın teslimine ya da alınmasına karşı koymamaya mağdurun zorlanmasıdır.
Bu kapsamda yağma, cebirli hırsızlık niteliğinde olup, malvarlığına karşı işlenen suçların en tehlikeli türlerinden biridir.
Nitelikli Unsurlar (TCK m.149)
Yağma suçunun;
- Silahla,
- Birden fazla kişi tarafından,
- Yol kesmek suretiyle,
- Konut/işyeri içinde,
- Gece vakti,
- Beden veya ruh bakımından savunmasız kişiye karşı işlenmesi,
nitelikli yağma suçu oluşturur. Bu hallerde ceza 10–15 yıl arası hapis cezasıdır.
Kasten Öldürmenin Nitelikli Hali (TCK m.82/1-h)
TCK m.82/1-h’de düzenlenen nitelikli hal, failin öldürme eylemini bir başka suçla bağlantılı olarak gerçekleştirmesi durumunu kapsamaktadır. Örneğin, failin:
- Yağma suçunu gizlemek,
- Delilleri yok etmek,
- Yakalanmamak,
amacıyla mağduru öldürmesi halinde, fail ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Burada “amaç suç” (yağma) ile “araç suç” (öldürme) arasındaki ilişki bileşik suç niteliğinde değildir. Fail her iki suçtan ayrı ayrı sorumlu tutulur.
Yağma suçunun temel şekli de 5237 sayılı Yasanın 148/1. maddesinde; “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştirileceğinden ya da malvarlığı itibariyle büyük bir zarara uğratılacağından bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarak, bir malı teslime veya alınmasına karşı koymamaya mecbur bırakılması” biçiminde tanımlanmıştır.
765 sayılı TCK’da “gasp” olarak tanımlanan yağma, esasında cebir veya tehdit kullanmak suretiyle yapılan hırsızlıktan ibarettir. Yani cebri hırsızlıktır. Yağma; bir kimsenin menkul malını cebir, tehdit kullanarak almaktır. Hırsızlık ile yağma suçları ortak unsurlara sahip olup, yağmanın, hırsızlığa oranla sahip olduğu ilave unsur, malı almak için cebir veya tehdit kullanılmasıdır.
5237 sayılı TCK’nın 82/1-h maddesinde, “bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak, işlenmesini kolaylaştırmak, ya da yakalanmamak için işlenmesi” kasten öldürme suçunun nitelikli hali olarak öngörülmüştür. Burada kasten öldürme “araç suç”, işlenmesi kastedilen diğer suç ise “amaç suç”tur. Anılan bentte, “amaç suç” açısından belirli bir suç açıkça öngörülmediğinden, bileşik suç söz konusu değildir. Fail, diğer suçu gizlemek, işlenmesini kolaylaştırmak, yakalanmamak veya diğer suçun delillerini ortadan kaldırmak için birini öldürürse, amaç suç bağımsızlığını korur. Bu halde fail, her bir suçtan ayrı ayrı cezalandırılır. Bu bendin uygulanabilmesi için, amaç suçun tamamlanması gerekmediği gibi, suçun teşebbüs derecesinde, hatta hazırlık hareketleri aşamasında kalmış olmasının da önemi yoktur. Failin öldürme eylemini, “amaç” suçu gizlemek, suçun işlenmesini kolaylaştırmak, delillerini ortadan kaldırmak veya yakalanmamak için gerçekleştirilmesi yeterlidir.
Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, yağma suçuyla bağlantılı öldürme olaylarında şu kriterlere dikkat etmektedir:
- Failin öldürme kastının doğrudan yağma ile bağlantılı olup olmadığı,
- Öldürme eyleminin suçun gizlenmesi, kolaylaştırılması veya yakalanmamak için gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği,
- Olayın mağdurun direncini kırma amacı taşıyıp taşımadığı.
Yargıtay kararlarında, yağma sırasında mağduru etkisiz hale getirmek için öldüren failin hem yağmadan hem de TCK m.82/1-h kapsamında ağırlaştırılmış müebbet gerektiren kasten öldürmeden sorumlu tutulduğu görülmektedir.
Mağdur/Müştekilerin Hakları
Yağma ve buna bağlı öldürme olaylarında mağdurlar ve yakınları:
- Derhal kolluk kuvvetlerine başvurmalı,
- Delilleri koruma ve muhafaza altına alma hususunda dikkatli olmalı,
- Ceza davasına katılan sıfatıyla katılarak haklarını savunmalı,
- Maddi ve manevi tazminat taleplerini ayrıca ileri sürmelidir.
Profesyonel bir ceza avukatından hukuki yardım alınması, sürecin doğru yürütülmesi açısından kritik önem taşır.
Şüpheli/Sanıkların Hakları
Yağma veya bu suçla bağlantılı öldürme suçundan yargılanan şüpheli/sanıklar:
- Susma hakkını kullanabilir,
- Müdafi yardımı olmadan ifade vermemelidir,
- Soruşturma ve kovuşturma sürecinde adil yargılanma haklarını gözetmelidir.
Ağır ceza tehdidi altında bulunulduğundan, sanıkların alanında uzman ceza avukatından hukuki destek alması mutlak surette gereklidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Yağma ile hırsızlık arasındaki fark nedir?
Hırsızlıkta cebir veya tehdit bulunmazken, yağmada fail malı alabilmek için mağdura cebir veya tehdit uygular.
2. Yağma sırasında mağdurun öldürülmesi halinde tek suç mu oluşur?
Hayır. Fail hem yağmadan hem de kasten öldürmeden sorumludur. Öldürme, TCK m.82/1-h kapsamında ağırlaştırılmış müebbet gerektirir.
3. Yağma suçunun zamanaşımı süresi nedir?
Temel yağma suçunda dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Nitelikli yağmada ise bu süre daha da uzayabilir.
4. Yağma mağduru tazminat talep edebilir mi?
Evet. Ceza davasının yanı sıra hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.
Sonuç
Yağma suçu, malvarlığına karşı işlenen suçlar arasında en ağır sonuçları doğuran suç tiplerinden biridir. Failin, yağma suçunu gizlemek, delilleri ortadan kaldırmak veya yakalanmamak amacıyla öldürme eyleminde bulunması halinde ise kasten öldürmenin nitelikli hali gündeme gelir. Bu durumda fail hem yağma hem de ağırlaştırılmış müebbet gerektiren kasten öldürme suçundan sorumlu tutulur.
Hem mağdur/müştekilerin hem de şüpheli/sanıkların haklarını etkin biçimde koruyabilmeleri için profesyonel bir ceza avukatından hukuki yardım almaları büyük önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.