Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi: Hukuki Değerlendirme ve Ceza Hukukunda Yeri
Giriş
Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamındaki kasten yaralama suçu, failin doğrudan veya dolaylı olarak mağdurun vücut bütünlüğüne zarar vermesi hâlidir. Ancak, klasik ceza hukuku anlayışında daha çok aktif davranışlarla işlenen suçlar üzerinde durulurken, son yıllarda ihmali davranışla işlenen suçların hukuki niteliği de tartışma konusu olmuştur. Bu bağlamda, 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu’nun (YTCK) 88. maddesi, kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi durumunda ceza indirimini düzenlemekte ve böylece ceza hukuku uygulamasına yeni bir perspektif kazandırmaktadır.
Bu makalede, YTCK’nın 88. maddesi çerçevesinde kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi konusu, hukuki niteliği, uygulamadaki yeri ve ceza politikası açısından değerlendirilerek ayrıntılı biçimde incelenmiştir.
1. Kasten Yaralama Suçunun Genel Özellikleri
Kasten yaralama suçu, TCK’nın 86. maddesinde düzenlenmiş olup, failin doğrudan veya dolaylı olarak mağdurun vücuduna zarar vermesi şeklinde tanımlanır (TCK, m.86/1). Fiilin fail tarafından bilinçli olarak gerçekleştirilmesi ve mağdurda bir zarar doğurması temel unsurlardır. Ancak bu suçun klasik aktifi fiil modeli dışına çıkarak, ihmal davranışıyla da işlenebileceği kabul edilmiştir.
2. İhmali Davranış Kavramı ve Ceza Hukukundaki Yeri
İhmali davranış, failin hukuki bir yükümlülüğünü yerine getirmemesi, bir eylemde bulunmaması veya koruma tedbirlerini almaması sonucu suçun meydana gelmesidir. Ceza hukukunda ihmali davranışla işlenen suçların kabulü, özellikle son dönemlerde YTCK’da yer alan bazı özel düzenlemelerle somutlaşmıştır.
Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi YTCK’nın 83. maddesinde vasıflı hal olarak düzenlenmiştir. Buna göre, failin özeni göstermemesi veya gerekli davranışları yapmaması sonucu mağdurun ölümü gerçekleştiğinde ceza ağırlaştırılır. Ancak, kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi durumu YTCK’nın 88. maddesinde ceza indirimi sebebi olarak ele alınmıştır (Çakır, 2019: 204).
3. YTCK’nın 88. Maddesi ve Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi
3.1. Yasal Düzenleme
YTCK madde 88 şunu hükme bağlar:
“Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilebilir. Bu hükmün uygulanmasında kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesine ilişkin koşullar göz önünde bulundurulur.” (YTCK, m.88/1)
Bu düzenleme, kasten yaralamanın ihmal suretiyle gerçekleştiği durumlarda cezada indirim yapılmasını öngörmektedir. Ayrıca, bu madde ihmali davranışın koşullarının tespiti için kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesinde aranan şartların kıyaslanması gerektiğini belirtir.
3.2. Kanuni Dayanak ve Tarihsel Gelişim
765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu’nda kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi yönünde herhangi bir düzenleme bulunmamaktaydı. Bu anlamda YTCK, ceza hukuku uygulamasında yeni bir düzenleme getirmiş ve daha esnek bir ceza politikası benimsemiştir (Kara, 2021: 112).
3.3. İndirim Hükmünün Amacı
Kanun koyucunun burada temel amacı, ihmali davranışla işlenen kasten yaralama suçlarında failin kusurunun, aktif eylemle işlenen kasten yaralamaya kıyasla daha az olması nedeniyle cezada indirim yapılmasıdır. Bu yaklaşım, suçun failinin davranış biçimi ile orantılı ve adaletli bir yaptırım uygulanmasını hedeflemektedir (Özkan, 2020: 89).
4. Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesinde Hukuki Koşullar
YTCK’nın 88. maddesinde referans verilen 83. maddede, kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesinin koşulları şu şekilde özetlenebilir:
- Failin özel bir hukuki yükümlülüğü veya koruma borcu bulunması,
- Failin bu yükümlülüğünü ihmal etmesi,
- Bu ihmal nedeniyle mağdurun zarar görmesi,
- Failin bu zararı kasten öngörmesi veya bilmesi (kastın varlığı),
- Nedensellik bağı.
Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi de benzer koşulların varlığı halinde kabul edilir. Örneğin, bakım yükümlülüğü olan bir kişinin, koruma yükümlülüğünü ihmal ederek mağdurun yaralanmasına sebebiyet vermesi.
5. Ceza Politikası ve Uygulama Açısından Değerlendirme
YTCK’nın 88. maddesi, ihmali davranışla işlenen kasten yaralama suçlarına yönelik ceza indirimini düzenleyerek, failin kusur derecesine uygun ceza tayinini amaçlamaktadır. Bu yönüyle ceza adaletinin sağlanması ve orantılı ceza politikasının uygulanması bakımından önemlidir (Güner, 2022: 133).
Öte yandan, madde “uzlaşma kapsamında” yer alması nedeniyle, bu tür dosyalarda uzlaşma yoluna gidilerek ceza ve yaptırım süreçleri daha etkin ve hızlı şekilde tamamlanabilmektedir.
6. Mahkeme ve Zamanaşımı Bakımından Sonuçlar
YTCK’nın 88. maddesinde düzenlenen kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi, kanunda cezada indirim sebebi olarak öngörülmüş olup, suçun mahiyeti itibarıyla vasıflı hal olarak kabul edilmez. Bu nedenle, mahkemelerin görevinin ve zamanaşımı süresinin tayininde bu durum dikkate alınmaz. Zamanaşımı süresi, basit kasten yaralama suçuna göre uygulanır (Bozdağ, 2020: 177).
7. Sonuç
Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi, YTCK’nın 88. maddesiyle ceza hukuku alanına yeni bir bakış açısı getirmiştir. Bu düzenleme, ihmali davranışın koşullarının kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi yönünde değerlendirilmesini öngörmekte ve fail lehine ceza indirimi sağlamaktadır. Bu yaklaşım, suçun işleniş biçimini gözeten ve adaletin gerektirdiği orantılı cezayı öne çıkaran çağdaş ceza politikalarının bir yansımasıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.