Nitelikli haller
Madde 137- (1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların;
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
GEREKÇE:
Madde metninde bu Bölümde tanımlanan suçların daha ağır ceza ile cezalandırılmayı gerektiren nitelikli hâlleri tanımlanmış bulunmaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 198 – Bir kimse resmi mevki veya sıfatı veya meslek ve sanatı icabı olarak ifşasında zarar melhuz olan bir sırra vakıf olup ta meşru bir sebebe müstenit olmaksızın o sırrı ifşa ederse üç aya kadar hapis ve elli liraya kadar ağır cezayi nakdiye mahküm olur.
Eğer zarar vakı olmuş ise cezayı nakdi elli liradan az olamaz.
Madde 200 – Posta ve telgraf memurlarından bir kimse memuriyet sıfatını suistimal suretiyle bir mektup, bir zarf, bir telgraf veya sair açık bir muhabere evrakını zapteder veya kapalı evrakı açar veya telefon, telgraf mükalemat ve muhaberatı mahremiyetini ihlal ederse üç aydan üç seneye kadar hapis olunur.
Aynı ceza telgraf, posta, telefon dairesinde müstahdem olup bu sıfatı suistimal suretiyle muhabere evrakından birini ortadan kaldıranlar hakkında dahi tatbik olunur. Bu maddede beyan olunan hallerden biri bir zararı mucip olmuşsa fail altı aydan dört seneye kadar hapsedilir ve üç seneye kadar memuriyetinden mahrumiyet cezası birlikte hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
TCK Madde 137: Gizliliğe Karşı Suçların Nitelikli Halleri – Kamu Görevlisi ve Meslek Kolaylığıyla İşlenen Suçlar
I. Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 137. maddesi, bireylerin haberleşme, özel hayat ve kişisel veri gizliliğini korumaya yönelik suçların daha ağır şekilde cezalandırılmasını düzenlemektedir. Bu madde, TCK m.132 ila m.136 arasında tanımlanan suçların kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek ya da sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanarak işlenmesi hâlinde cezada artırım yapılmasını öngörmektedir. Böylece kişisel özgürlük ve mahremiyetin ağır ihlallerine karşı daha güçlü bir yaptırım mekanizması oluşturulmuştur.
II. TCK m.137’nin Kapsamı
TCK’nın 137. maddesi iki temel nitelikli hal öngörmektedir:
- 137/1-a: Suçun kamu görevlisi tarafından ve görevin sağladığı yetki kötüye kullanılarak işlenmesi.
- 137/1-b: Suçun belli bir meslek veya sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi.
Bu nitelikli hallerin varlığı hâlinde, suçun temel haline göre verilecek ceza yarı oranında artırılmaktadır.
III. Nitelikli Hallerin Unsurları
1. Kamu Görevlisi Tarafından ve Görev Yetkisi Kötüye Kullanılarak İşlenmesi (TCK m.137/1-a)
Kamu görevlisinin tanımı TCK m.6/c’de verilmiştir. Bu tanıma göre; kamu görevlisi, kamu hizmetini sürdüren, atama ya da seçimle göreve gelmiş, sürekli, süreli ya da geçici olarak kamusal faaliyete katılan kişidir.
Ancak TCK m.137/1-a’nın uygulanması için yalnızca failin kamu görevlisi olması yeterli değildir. Ek olarak:
- Suçun görevin sağladığı yetkinin kötüye kullanılması suretiyle işlenmiş olması gerekir.
- Failin görevi ile eylemi arasında doğrudan bir illiyet bağı bulunmalıdır.
Örnek Olay:
Polis memurunun, PVSK m.5 kapsamında karakola getirilen kişilerin fotoğraflarını hukuka aykırı şekilde çekmesi ve bu verileri suç örgütlerine aktarması, TCK m.137/1-a kapsamında değerlendirilir.
Yargıtay Görüşü:
Kamu görevlisinin görevi kötüye kullanarak gizliliğe müdahale etmesi hâlinde, ayrıca TCK m.257 (görevi kötüye kullanma) değil, esas suç ve nitelikli hali uygulanmalıdır. Çünkü TCK m.257, sadece başkaca suç oluşturmayacak davranışlara yönelik genel bir düzenlemedir.
2. Meslek veya Sanatın Sağladığı Kolaylıktan Yararlanarak İşlenmesi (TCK m.137/1-b)
Bu bent kapsamında:
- Failin belirli bir meslek ya da sanat icra ediyor olması gerekir.
- Suçun işlenişinde bu meslek ya da sanatın sağladığı özel kolaylıktan faydalanılmış olmalıdır.
Örnek Olay:
Bir fotoğrafçının müşterilerine ait özel görüntüleri gizlice kaydetmesi ve bu görüntüleri yasa dışı şekilde üçüncü kişilerle paylaşması, meslek kolaylığı ile suç işlenmesi anlamına gelir.
Bu kararda görüldüğü gibi, failin mesleki konumu (hizmetli) suçun işlenmesinde araç haline gelmiş ve cezada artırım gerektirmiştir.
IV. TCK m.137’nin Uygulama Sonuçları
1. Suçun Şikâyete Bağlılığı ve Uzlaşma
TCK m.137 sadece nitelikli hal düzenlemektedir; bağımsız bir suç değildir. Bu nedenle:
- Temel suç şikâyete bağlı ise, nitelikli halinde de şikâyete bağlılık sürer.
- Uzlaşmaya tabi olan bir suç, nitelikli haliyle işlense dahi uzlaşmaya tabi olmaya devam eder.
2. Görevli Mahkeme
5235 sayılı Kanun’un 14. maddesi uyarınca mahkemelerin görevleri belirlenirken suçun nitelikli veya hafifletilmiş halleri değil, temel suç tipi esas alınır. Dolayısıyla, TCK m.137’nin uygulanması görevli mahkemeyi değiştirmez.
V. Değerlendirme ve Sonuç
TCK m.137, özel hayat ve haberleşme gizliliğini koruyan suçların kamu güvenliği açısından daha tehlikeli şekillerini cezalandırmayı amaçlamaktadır. Özellikle kamu görevlileri veya mesleki konumları nedeniyle avantaj elde eden kişiler tarafından işlenen bu suçlar, birey haklarına daha ağır bir müdahale oluşturduğundan, cezada artırım öngörülmesi isabetlidir. Uygulamada da Yargıtay, bu nitelikli hallerin dikkatle incelenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.