Şikayet
Madde 139- (1) Kişisel verilerin kaydedilmesi, verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme ve verileri yok etmeme hariç, bu bölümde yer alan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.
GEREKÇE:
Madde metninde, bu Bölümde tanımlanan bazı suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması şikâyete bağlı tutulmuştur.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 199 – Yukarki maddelerde yazılı cürümler hakkında takibat yapılması alakadar olanların şahsi davasına bağlıdır.
AÇIKLAMALAR
TCK 139. Madde ve Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlarda Şikayet Koşulu
Giriş
Yeni Türk Ceza Kanunu (TCK) özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen suçları dokuzuncu bölümde düzenlemiştir. Bu bölümde yer alan suçların takip edilme usulü, yani şikayete bağlı olup olmadıkları ise TCK’nın 139. maddesiyle belirlenmiştir. Ancak bu madde, hangi suçların şikayete bağlı olduğundan ziyade, hangi suçların şikayete bağlı olmadığına dair istisnalar getirmiştir. Bu makalede, TCK 139. madde kapsamında özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçların şikayet koşulu açısından değerlendirilmesi yapılacak ve özellikle 132, 133, 134, 135, 136 ve 138. maddelerde düzenlenen suçlar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
TCK 139. Madde Kapsamında Şikayet Koşulu
TCK’nın 139. maddesi, dokuzuncu bölümde düzenlenen suçların takip usulünü düzenlemektedir. Maddenin içeriğine göre, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan bazıları şikayete bağlıdır, bazıları ise şikayete bağlı olmadan resen takibata tabidir.
Şikayete Bağlı Suçlar
TCK’nın;
- 132. maddesinde düzenlenen “Haberleşmenin gizliliğini ihlal”,
- 133. maddesinde düzenlenen “Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi veya kayda alınması”,
- 134. maddesinde düzenlenen “Özel hayatın gizliliğini ihlâl” suçları şikayete bağlıdır.
Bu suçların takibi için mağdurun şikayetçi olması gerekmektedir. Şikayet olmadan kamu davası açılamaz.
Şikayete Bağlı Olmayan (Resen Takip Edilen) Suçlar
Buna karşılık, TCK’nın;
- 135. maddesinde düzenlenen “Kişisel verilerin kaydedilmesi”,
- 136. maddesinde düzenlenen “Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme”,
- 138. maddesinde düzenlenen “Verileri yok etmeme” suçları şikayete bağlı değildir.
Bu suçların takip edilmesi ve kovuşturulması Cumhuriyet Savcılığı tarafından resen, yani şikayet aranmaksızın gerçekleştirilir.
Şikayet Koşulunun Kapsamı ve Yorum
TCK 139. madde hükmüyle, suç tiplerine göre farklı takip usulleri belirlenmiştir. Bu durum, mağdurun kişisel hakları ve toplumun genel çıkarları arasındaki dengeyi sağlamaya yöneliktir. Özellikle kişisel verilerin hukuka aykırı kullanımı veya yok edilmemesi gibi toplumsal etkisi yüksek suçlarda, suçun kamu düzenini ihlal etmesi nedeniyle resen takip öngörülmüştür.
Öte yandan, 132, 133 ve 134. maddelerde düzenlenen suçlar, mağdurun özel hayatına yönelik doğrudan saldırılardır. Bu nedenle mağdurun rızası ve şikayeti esas alınmıştır. Ayrıca, 137. madde kapsamındaki yetkili kişilerin bu suçları işlemeleri halinde bile şikayet koşulunun devam ettiğine ilişkin doktrinsel görüşler mevcuttur. Bu durum, şikayetin suçun kamu düzenini etkilemeyen, daha çok özel alanda kalan unsurlarını koruduğunu göstermektedir.
Sonuç
Yeni Türk Ceza Kanunu’nun 139. maddesi, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçların takip usulünü netleştirmiştir. Dokuzuncu bölümde düzenlenen suçlar arasında, haberleşmenin gizliliğini ihlal, kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve özel hayatın gizliliği ihlali gibi suçlar şikayete bağlı iken; kişisel verilerin kaydedilmesi, verilerin hukuka aykırı olarak verilmesi veya ele geçirilmesi ve verilerin yok edilmemesi gibi suçların kovuşturulması şikayete bağlı olmadan resen yapılmaktadır.
Bu ayrım, mağdurun haklarının korunması ile kamu düzeninin sağlanması arasındaki hassas dengeyi yansıtmaktadır. Hukuki süreçlerde bu farklılıkların doğru uygulanması, suç mağdurlarının haklarının korunması açısından büyük önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.