Dolandırıcılık Suçunun Bilişim Sistemleri ile Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle İşlenmesi (TCK m.158/1-f)
Özet
Türk Ceza Kanunu (TCK) m.158/1-f uyarınca, dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin veya banka/kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi, suçun nitelikli halleri arasında yer almaktadır. Bu makalede, bilişim sistemlerinin ve banka/kredi kurumlarının suçta araç olarak kullanılmasının hukuki temelleri, Yargıtay kararları ışığında yorumlanması, uygulama alanları ve güncel örnekler ele alınmıştır. Ayrıca, suçun oluşması için gerekli unsurlar, hukuki değerlendirmeler ve uygulamada karşılaşılan sorunlar detaylı şekilde incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Dolandırıcılık, bilişim sistemleri, banka ve kredi kurumları, nitelikli dolandırıcılık, TCK 158/1-f, bilişim suçu, Yargıtay kararları, hukuk
Giriş
Teknolojinin gelişimiyle birlikte dolandırıcılık suçları da değişen yöntemler kullanılarak işlenmektedir. Bilişim sistemlerinin ve banka/kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık, suçun klasik unsurlarına ek olarak teknolojik ve kurumsal araçların suça dahil edilmesiyle önem kazanmıştır. TCK m.158/1-f maddesi bu kapsamda dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerinden biri olarak düzenlenmiş ve uygulamada önemli tartışmalara yol açmıştır.
1. Bilişim Sistemlerinin Tanımı ve Hukuki Niteliği
Bilişim sistemi, Yargıtay’ın da kabul ettiği üzere, “verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağı veren manyetik sistemler” olarak tanımlanmaktadır (YTCK m.243 gerekçesi). Doktrinde ise bilişim suçları, bilgilerin otomatik işleme tabi tutulduğu veya iletiminde kanuna ve ahlaka aykırı şekilde gerçekleştirilen her türlü davranış olarak değerlendirilmektedir (Öz, 2020).
2. Banka ve Kredi Kurumlarının Hukuki Tanımı
Banka, ekonomik faaliyetlerde bulunan, faizle para alıp veren ve çeşitli mali işlemler yürüten kuruluş olarak tanımlanır. Kredi kurumu ise, yasal olarak borç para verme yetkisi olan özel veya resmi kuruluşlardır (TBB, 2023). Suçun nitelikli halini oluşturabilmesi için bu kurumların araç olarak kullanılması esastır.
3. Dolandırıcılık Suçunun Unsurları ve Nitelikli Halleri
Dolandırıcılık, hileli davranışlarla mağdurun veya onun adına hareket eden kişilerin kandırılması suretiyle, mağdurun zararına olarak haksız menfaat elde edilmesidir (TCK m.157). Bilişim sistemleri veya banka/kredi kurumlarının araç olarak kullanılması, bu suçun işlenmesini kolaylaştırmakta ve fail lehine önemli avantaj sağlamaktadır (Öztürk, 2019).
4. Bilişim Sistemleri ve Banka/Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık
Bu suçta, fail bilişim sistemi veya bankayı doğrudan kandırmaz; sistem aracılığıyla sistem kullanıcılarını aldatır. Örneğin, sahte internet ilanları yoluyla mal ve hizmet sunuluyormuş izlenimi verilip mağdurdan para alınması gibi eylemler bu kapsamdadır.
Banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması halinde ise zarar doğrudan bankaya değil, bankanın aracılık ettiği üçüncü kişilere verilir. Sahte belgelerle kredi kartı çıkarılması ve kullanılması, haksız çek işlemleri bu kapsama girer.
5. Hukuki Değerlendirmeler ve Tartışmalar
Bazı Yargıtay kararları, ödeme talimatı verilmesi veya ödeme yapılmaması gibi durumlarda dolandırıcılık suçunun oluşmadığını savunurken, doktrinde bu durumun failin başından itibaren dolandırma iradesinin varlığı nedeniyle suç teşkil ettiği görüşü hakimdir (Kara, 2021). Ayrıca, sadece bankanın ödeme aracı olduğu durumlarda, suçun unsurlarının farklı değerlendirilmesi gerekmektedir.
6. Bilişim Sistemlerinin ve Banka/Kredi Kurumlarının Suçta Araç Olarak Kullanılması: Teknik ve Hukuki Özelikler
Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması, suçun yüz yüze temas olmadan işlenmesine olanak tanır ve aldatma yöntemlerini çeşitlendirir. Banka ve kredi kurumlarının araç olarak kullanılması ise genellikle sahtecilik, kredi kartı dolandırıcılığı gibi finansal suçlarla iç içedir. Bu nedenle suçun tespiti ve kovuşturulmasında teknik inceleme ve uzmanlık gerekmektedir.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması ne anlama gelir?
Bilişim sistemleri, verilerin otomatik olarak işlendiği ve iletildiği sistemlerdir. Fail, bu sistemler aracılığıyla karşı tarafı kandırır ve haksız menfaat sağlar. Burada sistem doğrudan kandırılamaz, asıl aldatılan sistemin kullanıcılarıdır.
S2: Banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması nasıl gerçekleşir?
Fail, banka veya kredi kurumlarının faaliyet ve araçlarını (çek, kredi kartı, hesap cüzdanı vb.) kullanarak üçüncü kişileri aldatır ve mağdur eder. Bu durumda zarar doğrudan bankaya değil, bankanın aracılık ettiği kişilere yöneliktir.
S3: Suçun oluşması için bankaların aktif olarak dolandırıcılığa katılması gerekir mi?
Hayır. Bankaların aktif katılımı şart değildir. Bankanın normal faaliyetleri veya bu faaliyetler sonucunda ortaya çıkan maddi varlıkların suçta araç olarak kullanılması yeterlidir.
S4: Dolandırıcılık ile hırsızlık arasındaki fark nedir?
Dolandırıcılık hileli davranışlarla aldatma yoluyla mal veya menfaat elde etmektir. Hırsızlık ise izinsiz ve doğrudan malı alma eylemidir. Bilişim sistemlerinde sistemin doğrudan kandırılamaması durumunda hırsızlık suçu gündeme gelebilir.
8. Sonuç
TCK m.158/1-f kapsamında bilişim sistemlerinin ve banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık, teknolojik gelişmelerle birlikte daha karmaşık ve yaygın hale gelmiştir. Suçun oluşumu için teknik unsurların iyi anlaşılması, Yargıtay kararlarının dikkate alınması ve mağdurun korumasına yönelik hukuki tedbirlerin geliştirilmesi önemlidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.