Dolandırıcılık Suçunun Sigorta Bedelini Almak Maksadıyla İşlenmesi (TCK 158/1-k)
Özet
Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158/1-k maddesi kapsamında düzenlenen, sigorta bedelini almak amacıyla işlenen dolandırıcılık suçunun hukuki analizi yapılmaktadır. Sigorta hukuku ve dolandırıcılık suçunun kesişim noktasında yer alan bu nitelikli halin unsurları, uygulamadaki örnek vakalar ve Yargıtay kararları ışığında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Ayrıca, suçun teşebbüs aşaması ve iştirak hükümleri açısından değerlendirilmesi ile suçun faili ve mağdur kavramları da irdelenmiştir. Makalede sıkça sorulan sorular bölümü ile pratikte karşılaşılan tereddütler açıklığa kavuşturulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Dolandırıcılık, sigorta bedeli, Türk Ceza Kanunu, sigorta suçu, nitelikli hal, TCK 158/1-k, Yargıtay içtihatları
1. Giriş
Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun temel suçlarından biri olup, çeşitli nitelikli halleriyle düzenlenmiştir. Bu nitelikli hallerden biri de, sigorta bedelini almak amacıyla işlenen dolandırıcılıktır (TCK m.158/1-k). Sigorta sektörünün hızla gelişmesi ve yaygınlaşması, sigorta dolandırıcılığına ilişkin suçların artmasına neden olmuştur. Bu nedenle, hukuki düzenlemenin etkin uygulanması ve içtihatların gelişimi büyük önem taşımaktadır.
2. Sigorta Kavramı ve Hukuki Niteliği
Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 1263. maddesine göre, sigorta; sigortacının, prim karşılığında, bir riziko gerçekleştiğinde tazminat veya para ödemeyi taahhüt ettiği bir akittir (Türk Ticaret Kanunu, 2011). Sigorta, mal sigortası ve can sigortası olarak iki ana gruba ayrılır (TTK m.1269 ve devamı).
Sigorta bedelinin dolandırıcılık yoluyla alınması, hem sigorta hukuku hem de ceza hukuku açısından haksız bir menfaat teminidir ve bu nedenle TCK’da nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
3. Dolandırıcılık Suçunun Sigorta Bedelini Almak Maksadıyla İşlenmesi (TCK 158/1-k)
3.1. Suçun Unsurları
- Maddi Unsur: Sigorta şirketinin aldatılması ve haksız yere sigorta bedelinin kısmen veya tamamen ödenmesi.
- Manevi Unsur: Sigorta bedelini almak amacıyla bilerek ve isteyerek hileli davranışlarda bulunmak.
- Fail: Hileli davranışları gerçekleştiren ve sigorta şirketine başvurarak bedeli talep eden kişi.
- Mağdur: Sigorta şirketi.
3.2. Suçun Nitelikli Hali
Kanun koyucu, sigorta bedelini almak maksadıyla işlenen dolandırıcılığı, diğer dolandırıcılık hallerinden ayırmış ve nitelikli hal olarak belirlemiştir. Bu ayrım, suçun kamu düzenine verdiği zararın büyüklüğüyle ilişkilidir.
4. Suçun İşlenme Biçimleri ve Örnek Vaka Analizleri
- Evini veya aracını kasten yakmak, tahrip etmek
- Mal çalınmadığı halde çalınmış gibi göstermek
- Kaza yapmadığı halde kazaya karışmış gibi beyanlarda bulunmak
- Tek taraflı kaza iki taraflı gösterilerek sigorta başvurusu yapmak
- Alkollü araç kullanımı alkolsüz gibi gösterilmesi
- Ölmemiş bir kişinin hayat sigortası bedelini almak için ölümün sahte gösterilmesi
Bu örnekler, sigorta şirketini yanıltarak haksız ödeme yapılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
5. Teşebbüs ve Hazırlık Hareketleri Ayrımı
Sigorta bedelini almak maksadıyla gerçekleştirilen hareketler, sigorta şirketine başvurulmadan önce genellikle hazırlık hareketleri niteliğindedir. Suçun icra hareketleri ise, sigorta şirketine başvuruyla başlar.
Örneğin, alkollü araç kullanan failin, alkolsüz kardeşinin aracı kullandığını bildirmesi hazırlık hareketidir ve sigorta başvurusu yapılmadığı sürece teşebbüs oluşmaz.
6. Suçun Faili ve İştirakçiler
Suçun faili, hileli beyanlarda bulunarak sigorta şirketine başvuran kişidir. Ancak, hilenin hazırlanmasında rol alan diğer kişiler de iştirak hükümleri kapsamında sorumlu tutulabilir.
Failin sigortalı veya sigorta bedelini alacak kişi olması zorunlu değildir. Suç, sigortalı veya bedel alacak başka kişiler tarafından da işlenebilir.
7. Sonuç
Sigorta bedelini almak amacıyla işlenen dolandırıcılık suçu, hem sigorta sektörünün güvenliği hem de kamu düzeninin korunması açısından önemlidir. TCK 158/1-k maddesi ile nitelikli hale getirilen bu suçun unsurları, teşebbüs ve iştirak hükümleri, Yargıtay içtihatları ile birlikte dikkatle incelenmelidir. Uygulamada, suçun icra hareketlerine başlaması ve hileli beyanların sigorta şirketine başvuru ile tescil bulması kritik öneme sahiptir.
8. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Sigorta bedelini almak için yapılan hazırlık hareketleri suç teşkil eder mi?
Hazırlık hareketleri, sigorta şirketine başvurmadan önceki eylemler olup, tek başına dolandırıcılık suçu oluşturmaz. İcra hareketi sigorta şirketine başvuruyla başlar.
S2: Suçun faili mutlaka sigortalı kişi mi olmalıdır?
Hayır, sigortalı olmak zorunlu değildir. Fail, hileli beyanları yapan ve sigorta şirketine başvuran kişi olabilir.
S3: Sigorta şirketinin çalışanları da suçtan zarar görür mü?
Evet, sigorta şirketi zarar görür ve şirketin çalışanı bu zararın karşılanmasında yetkilidir.
S4: Fail malını kasten mi yoksa başkasının malını mı tahrip edebilir?
Her iki durum da mümkündür; önemli olan hileli şekilde sigorta bedeli talebidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.