Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi
Madde 164- (1) Bir şirket veya kooperatifin kurucu, ortak, idareci, müdür veya temsilcileri veya yönetim veya denetim kurulu üyeleri veya tasfiye memuru sıfatını taşıyanlar, kamuya yaptıkları beyanlarda veya genel kurula sundukları raporlarda veya önerilerde ilgililerin zarara uğramasına neden olabilecek nitelikte gerçeğe aykırı önemli bilgiler verecek veya verdirtecek olurlarsa altı aydan üç yıla kadar hapis veya bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.
GEREKÇE:
Maddeyle, şirket veya kooperatifler alanında kamunun veya sözü geçen kuruluşların genel kurullarının aldatılmalarını önleyecek bir yaptırım getirilmiştir. Maddede belirlenen kişiler tarafından, kasten yanlış bilgi verilmesi suç hâline getirilmiş olmaktadır.
“Kamuya yapılan beyanlardan” maksat, basın ve yayın yoluyla veya postayla prospektüsler gönderilerek belirli olmayan kişilere hitap edilmesi ve bunlara önemli yanlış bilgiler verilmesidir. Bu tür bilgilerin genel kurula sunulan raporlarda, önerilerde yer alması da suç sayılmaktadır; gerçeğe uymayan bilânçolar yapılması, örneğin gerçeğe aykırı kârlardan bahsedilmesi gibi. Ancak bütün bunların yanlış olduğu bilinerek doğru imiş gibi gösterilmesi suçun oluşması için zorunludur.
Suçun oluşması bakımından failde bir kâr sağlama amacının bulunması veya bir zararın meydana gelmesi ise şart değildir. Bu suç tanımıyla, şirket veya kooperatiflerin idaresinde güven ve iyi niyeti korumak amaçlanmıştır. Bu nedenle, şirket veya kooperatifin aleyhinde olmak üzere yanlış bilgi verilmesi de bu suçu oluşturacaktır.
Madde, bu tür bilgileri veren veya verdirenleri cezalandırmaktadır. Suçun oluşması kastın varlığını gerektirmektedir.
Maddede yer alan hükümler sermayesi hisse senedine bölünmüş kamu iktisadi teşebbüsleri ve benzeri kurumları da kapsamaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
AÇIKLAMALAR
Şirket ve Kooperatifler Hakkında Kamuoyuna veya Genel Kurula Yanlış Bilgi Verilmesi Suçu: TCK 164. Madde Analizi
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 164. maddesi, şirket ve kooperatif yöneticilerinin kamuoyuna veya genel kurula yanlış bilgi vermesini suç olarak düzenleyerek, ticari güven ortamının korunmasını amaçlamaktadır. Bu makalede, suçun hukuki yapısı, korunan hukuki yarar, maddi ve manevi unsurları, özel görünüş şekilleri, yaptırımları ve yargı uygulamaları ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Ayrıca, konuya dair sıkça sorulan sorularla okuyucuların pratik anlamda bilgilendirilmesi hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: TCK 164, şirketlerde yanlış bilgi verilmesi, kooperatifler, ticari suçlar, kamuoyu, genel kurul, hukuki analiz
I. Giriş
Günümüz ticari hayatında şirket ve kooperatiflerin durumu hakkında kamuoyuna ya da genel kurula sunulan bilgilerin doğruluğu, yatırımcıların ve ortakların karar alma süreçlerinde hayati önem taşımaktadır. Yöneticilerin bu bilgilere ilişkin hileli beyanları, dolandırıcılık kapsamına girmediği için cezai boşluk yaratabilmekteydi. Bu nedenle 5237 sayılı Yasa ile TCK’nın 164. maddesiyle ayrı bir suç tipi olarak düzenlenmiştir (Can, 2017).
II. Korunan Hukuki Yarar
TCK 164. madde ile korunan hukukî yarar, ikili nitelik taşır:
- Malvarlığı: Zarara uğrayabilecek veya uğrama tehlikesi bulunan ilgililerin malvarlığı korunmaktadır.
- Ticari Güven ve İtibar: Şirket veya kooperatiflerin yönetiminde güven ve iyi niyetin devamı sağlanmaktadır (Özkan, 2019).
III. Suçun Maddi Unsurları
1. Fail
Suçun faili yalnızca şirket veya kooperatifin kurucu, ortak, idareci, müdür, temsilci, yönetim veya denetim kurulu üyesi ya da tasfiye memuru sıfatını taşıyan kişilerdir. Bu özel suç tipi, sadece bu niteliklere sahip kişilerce işlenebilir (TCK, 2011).
2. Mağdur
Mağdur, yanlış bilgi nedeniyle zarara uğrayabilecek veya zarara uğrama tehlikesiyle karşı karşıya kalan ilgililerdir. Bunlar sadece şirket ya da kooperatif üyeleri değil, aynı zamanda şirketle ilişki kurmayı düşünen üçüncü kişiler olabilir (Karaca, 2018).
3. Suçun Konusu
Suçun konusu, kamuoyuna veya genel kurula sunulan, gerçeğe aykırı, önemli bilgidir. Bu bilgiler, basın, yayın, internet, genel kurul raporları veya önerileri biçiminde olabilir (Demir, 2020).
4. Hareket ve Sonuç
Failin, kamuoyuna veya genel kurula gerçeğe aykırı önemli bilgi vermesi veya verdirmesi gerekmektedir. Suçun oluşması için zarara uğrama şartı aranmamakta, zarara uğrama tehlikesi yeterli sayılmaktadır (TCK, 2011).
IV. Manevi Unsur
Suç, kasten işlenen bir suçtur. Fail, verdiği bilginin gerçeğe aykırı olduğunu bilmekte ve bu bilginin kamuoyuna veya genel kurula sunulmasını istemektedir. Olası kast bu suçta kabul edilmez (Öztürk, 2016).
V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
1. Teşebbüs
Suçun tamamlanması için yanlış bilginin kamuoyuna ya da genel kurula sunulması gerekir. Bu aşamaya kadar olan hareketler teşebbüs olarak değerlendirilir (TCK, 2011).
2. İştirak
Fail dışındaki kişiler azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilir. Ancak, bilmeyen kişiler suçun iştirakçisi sayılamaz (Can, 2017).
3. İçtima ve Ayrım
Suç, dolandırıcılık ve sahtecilik gibi suçlarla birlikte işlendiğinde içtima hükümleri uygulanır (Demir, 2020).
VI. Yaptırım
Suçun cezası 6 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Ceza uygulamasında adli para cezası ya da hapis cezası seçilebilir, ancak hapis cezası verildiğinde cezanın para cezasına çevrilmesi mümkün değildir (TCK, 2011).
VII. Kovuşturma Usulü, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Suçun takibi re’sen yapılır. Ceza mahkemeleri görevlidir ve yetkili mahkeme, suça konu bilgilerin kamuoyuna sunulduğu yerdeki mahkemedir (Karaca, 2018).
VIII. Sıkça Sorulan Sorular
Soru 1: Hangi kişiler TCK 164 kapsamında suç işleyebilir?
Cevap: Şirket veya kooperatifin kurucu, ortak, idareci, müdür, temsilci, yönetim/denetim kurulu üyesi ya da tasfiye memuru sıfatını taşıyan kişiler.
Soru 2: Suçun oluşması için mutlaka zarar gerçekleşmeli midir?
Cevap: Hayır, zarara uğrama tehlikesi bile suçun oluşması için yeterlidir.
Soru 3: Yanlış bilgi verme suçu teşebbüs aşamasında kalabilir mi?
Cevap: Evet, yanlış bilgilerin kamuoyuna sunulmaması halinde teşebbüs söz konusudur.
Soru 4: Bu suçla dolandırıcılık arasında nasıl bir fark vardır?
Cevap: Dolandırıcılıkta fail haksız menfaat sağlamaya yönelik iken, bu suçta yalnızca zarara uğrama tehlikesi bulunmaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.