Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması
Madde 177- (1) Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Madde ile kişinin gözetimi altında bulunan bir hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakması veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal göstermesi suç sayılmıştır. Fiil somut tehlike suçu niteliğindedir. Suçun oluşması için bir zarar doğması aranmaz. Suç, kişinin gözetimi altında bulunan hayvanın başkalarını hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakması ile ya da bunların kontrol altına alınmasında ihmal göstermesi ile tamamlanır. Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişinin, bu fiillerinden dolayı bir zarar meydana gelirse; fiilin sebebiyet verdiği netice açısından kast veya taksirine göre cezalandırılacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 563 – Bir kimse nizamına tevfikan ihtiyat tedbirleri almaksızın mülkiyeti veya muhafazası altında bulunan vahşi ve sair tehlikeli hayvanları başı boş bırakır veya muhafazasında ihmal ederse yahut kuduz hastalığı ile şüpheli hayvanatı hemen ait olduğu daireye malümat vermezse on beş güne kadar hafif hapis cezasına mahküm olur.
Madde 564 – Bir kimse bağlı veya bağsız koşum veya binek hayvanını açık yerlerde muhafaza etmez veya kendi kendine bırakır ve kafi dikkatle sevketmez veya tecrübesiz kimselere verir veya sağlamca bağlamamasından veya takayyütle sevketmemesinden veya azdırıp korkutmasından dolayı başkasını tehlikeye maruz kılarsa bir aya kadar hafif hapis cezasiyle cezalandırılır.
Eğer fail, ruhsatnameye tabi arabacı ve sürücü ise bir aya kadar meslek ve sanatın tatili cezası da ilave olunur.
AÇIKLAMALAR
Hayvanın Tehlike Yaratabilecek Şekilde Serbest Bırakılması Suçu: Hukuki Değerlendirme ve Yargıtay İçtihatları
Özet
Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 177. maddesinde düzenlenen “Hayvanın Tehlike Yaratabilecek Şekilde Serbest Bırakılması” suçu incelenmektedir. Suçun hukuki niteliği, korunma amacı, maddi ve manevi unsurları detaylı şekilde analiz edilmekte, 765 sayılı eski Türk Ceza Kanunu ile karşılaştırmalar yapılmakta ve Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki yorumlar aktarılmaktadır. Ayrıca, somut tehlike suçu olarak suçun teşebbüse elverişliliği, içtima kuralları ve kovuşturma usulü açıklanmaktadır. Makalenin sonunda, konuya ilişkin sıkça sorulan sorular bölümü ile okuyucuların temel sorularına yanıt verilmektedir.
1. Giriş
Hayvanların insan hayatı ve sağlığı üzerinde yaratabileceği tehlikeler, hukuk düzeninde özel bir koruma ihtiyacını doğurmaktadır. Bu bağlamda, TCK 177. maddede, kişinin gözetimindeki hayvanın başkalarının hayat veya sağlığı bakımından tehlike yaratacak şekilde serbest bırakılması veya kontrolünün ihmal edilmesi suç olarak tanımlanmıştır (TCK, 2004, m.177). Bu madde, özellikle somut tehlike suçu niteliği taşıması sebebiyle önemli hukuki sonuçlar doğurmaktadır.
2. Hukuki Dayanak ve Mevzuat İncelemesi
2.1. TCK 177. Madde Metni ve Gerekçesi
Türk Ceza Kanunu’nun 177. maddesi şöyledir:
“Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.” (TCK, 2004, m.177/1)
Gerekçe olarak, fiilin somut tehlike suçunu oluşturduğu ve zarar gerçekleşmesini aramadığı, ayrıca zararın meydana gelmesi halinde failin ayrıca kast veya taksir ile cezalandırılacağı belirtilmiştir.
2.2. Eski Kanundaki Karşılığı
765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda (Eski TCK) benzer düzenlemeler:
- Madde 563: Vahşi ve tehlikeli hayvanların tedbirsiz bırakılması hafif hapis cezasına tabi tutulmuştur.
- Madde 564: Bağlı veya koşum hayvanlarının kafi dikkatle sevkedilmemesi halinde hafif hapis ve meslekten men cezası öngörülmüştür (765 sayılı TCK, md.563-564).
Bu düzenlemeler yeni kanunda somut tehlike suçuna dönüştürülmüş ve ceza yaptırımı artırılmıştır.
3. Suçun Hukuki Niteliği ve Unsurları
3.1. Suçun Niteliği: Somut Tehlike Suçu
TCK 177. madde suçu, zarar gerçekleşmesini aramayan somut tehlike suçu olarak tanımlanır. Failin eylemi, başkaları için tehlike oluşturacak bir durum yaratmakla tamamlanır (Gürsel, 2016, s. 423).
3.2. Korunan Hukuki Değer
Korunan değer, başkalarının hayat ve vücut bütünlüğünün güvenliğidir. Kanun koyucu, hayvan sahibi veya gözetiminde olanların, hayvanların tehlike yaratmasını önleme yükümlülüğünü getirmiştir (Arslan, 2019).
3.3. Maddi Unsurlar
3.3.1. Fail
Suçun faili, gözetimi altında başkalarının hayat veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek hayvanı bulunduran kişidir. Bu nedenle özgü (mahsus) suçtur (Tekinay, 2021).
3.3.2. Suçun Maddi Konusu
Gözetimi altında bulunan hayvan suçun maddi konusudur. Burada “hayvan” kavramı, kontrol edilebilen canlılar olarak yorumlanmalı; evcil, yırtıcı ya da tehlikeli potansiyel taşıyan türleri kapsar.
3.3.3. Hareket (Faili Davranış)
Failin eylemi ya hayvanı tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakmak ya da kontrolü ihmal etmektir. Bu davranışlar, hem icrai (aktif) hem de ihmal (pasif) olabilir.
3.4. Manevi Unsur
Manevi unsur, genel kasttır; failin tehlikenin varlığını bilmesi ve istemesi gerekir. Takdir veya bilinçsizce hareket etme (taksir) hali suç oluşturmaz (Akgül, 2020).
4. Suçun Teşebbüse Elverişliliği ve İçtima
Suç, salt hareket suçu olduğundan teşebbüse elverişli değildir. Ayrıca, zarar meydana geldiğinde suçun vasfı değişir; zarar suçları (örneğin taksirle yaralama) ile içtima kuralları uygulanır. Bu durumda asli norm zarar suçu, tali norm tehlike suçu olur.
5. Sonuç ve Değerlendirme
TCK 177. madde kapsamında hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu, toplum sağlığının korunması ve insan hayatının güvence altına alınması bakımından önemli bir somut tehlike suçudur. Failin kasıtlı davranması gerekirken, zarar oluştuğunda taksirli suçlar devreye girer. Yargıtay kararları, somut olaylarda failin sorumluluğunun net tespiti ve suç vasfının doğru yapılması açısından yol göstericidir.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Bu suçun oluşması için hayvanın zarar vermesi gerekir mi?
Hayır. Suç somut tehlike suçudur; zarar gerçekleşmesi şart değildir. Ancak zarar olursa, fail ayrıca taksirle yaralama veya öldürme suçundan da sorumlu olur.
S2: Fail kimdir?
Gözetimi altında başkalarının hayat veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek hayvan bulunduran kişidir.
S3: Suçun cezası nedir?
Altı aya kadar hapis veya adli para cezası uygulanır.
S4: Hayvan türü önemli midir?
Hayvanın tehlike yaratabilecek potansiyeli önemlidir. Sadece tehlikesi olan hayvanlar bu suç kapsamında değerlendirilir.
S5: Suç teşebbüse uygun mudur?
Hayır, salt hareket suçu olduğu için teşebbüse elverişli değildir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.