Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti
Madde 188- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.
(4) (Değişik: 27/3/2015-6638/11 md.) a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,[78]
b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi,
hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) (Değişik: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Türk Ceza Kanunu 188. Maddesi Kapsamında Uyuşturucu Suçlarının Nitelikli Halleri: Ağırlaştırıcı Sebepler ve Uygulama
Özet
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarında, cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli haller Türk Ceza Kanunu (TCK) 188. maddesinin 4., 5. ve 8. fıkralarında düzenlenmiştir. Bu makalede, bu nitelikli hallere ilişkin hukuki değerlendirmeler, doktrin ve yargı kararları ışığında detaylandırılmış; ayrıca uygulamada karşılaşılan önemli hususlar ve tartışmalar ele alınmıştır. Makale, ilgili maddelerin içeriği, ağırlaştırıcı sebeplerin anlamı ve infaz rejimine etkileri üzerinde durmaktadır.
1. Giriş
Uyuşturucu ve uyarıcı madde suçları, hem birey hem de toplum sağlığına yönelik ciddi tehditler oluşturması nedeniyle ceza hukukunda ağır yaptırımlarla düzenlenmiştir (Güven, 2017). 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi, bu suçlara özgü ceza artırımı hükümlerini detaylandırmakta ve özellikle nitelikli hallere yer vermektedir. Bu maddeler failin suçun işleniş biçimini, suçun işlendiği ortamı ve failin mesleki durumunu dikkate alarak cezanın artırılmasını öngörür.
2. Uyuşturucu Suçlarının Nitelikli Halleri ve Ağırlaştırıcı Sebepler
2.1. Uyuşturucu Maddenin Niteliği: Eroin, Kokain, Morfin ve Baz Morfin (TCK 188/4)
Türk Ceza Kanunu’nun 188/4. maddesi, uyuşturucu ve uyarıcı maddeler arasında özellikle eroin, kokain, morfin ve baz morfin türü maddelerin bulunması halinde cezanın artırılmasını düzenler (TCK, 2004, md. 188/4).
Bu nitelikli hal, söz konusu maddelerin sağlık üzerinde yarattığı ağır zararlar nedeniyle kabul edilmiştir (Demir, 2019). Yargıtay içtihatları da bu maddelerin ceza artırımı bakımından tahdidi olduğunu ve kapsam dışındaki uyuşturucular için bu artırımların uygulanamayacağını vurgular.
Doktrinde tartışmalar olsa da, örneğin afyon ve esrar gibi maddeler bu kapsamın dışındadır ve artırımı mümkün değildir (Özkan, 2020). Ayrıca failin madde konusunda hatalı olması halinde TCK’nın 30. maddesi uyarınca cezada indirim uygulanabilir.
2.2. Üç veya Daha Fazla Kişiyle Suç İşleme veya Örgüt Faaliyeti (TCK 188/5)
TCK 188/5. maddesi, uyuşturucu suçunun;
- Üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi,
- Suç işlemek amacıyla kurulmuş örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi
hallerinde cezanın artırılmasını öngörür (TCK, 2004, md. 188/5).
Örgüt suçları, suç işleme kapasitesini ve toplumsal zararı artırdığından daha ağır yaptırımlar gerektirir. Örgütün varlığı, TCK’nın 220. maddesi kapsamında;
- En az üç kişi olması,
- Hiyerarşik bağ,
- Suç işlemek amacı,
- Süreklilik,
şartlarına göre tespit edilir (Kaya, 2018).
Örgüt mensubu olup olmamak, cezanın infaz rejimini de etkiler; mükerrer suçlu statüsünde değerlendirilirler ve cezalarının üçte dördünü infaz ederler (İnfaz Kanunu, 2005, md. 108).
2.3. Sağlık Mesleğinde Çalışanlar Tarafından İşlenmesi (TCK 188/8)
Sağlık alanında görev yapan kişilerin işlediği uyuşturucu suçları da ağırlaştırılmıştır (TCK, 2004, md. 188/8). Bu kapsama;
- Tabip,
- Diş tabibi,
- Eczacı,
- Kimyager,
- Veteriner,
- Hemşire,
- Laborant ve diğer sağlık personeli
girmektedir (Yılmaz, 2019).
Bu meslek gruplarının suç işlemeye olan olanakları ve toplumun onlara duyduğu güven nedeniyle ceza artırımı yapılmaktadır. Ancak mesleğin fiilen icra edilmesi gerekmektedir.
2.4. İnfaz Kurumu veya Tutukevine Uyuşturucu Madde Sokmak (TCK 297)
Uyuşturucu maddelerin cezaevlerine sokulması, 5237 sayılı TCK’nın 297. maddesinde düzenlenmiş ve ayrıca cezayı artırıcı nitelik taşımaktadır (TCK, 2004, md. 297).
Bu suç, hem maddelerin bulundurulması hem de teslimi açısından ayrı suç teşkil eder ve fikri içtima kuralları uyarınca ceza artırımı uygulanır (Karakaya, 2020).
2.5. Uyuşturucu Verilen veya Satılan Kişinin Çocuk Olması
6545 sayılı Kanun (2014) ile yapılan düzenlemeyle, uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin 18 yaşından küçük çocuklara verilmesi veya satılması halinde, verilecek ceza artırılmıştır (TCK, 2004, md. 188/3).
Bu hüküm, çocukların korunması açısından önem taşır ve suçun toplumsal etkisini ağırlaştırır (Akdoğan, 2016).
4. Sonuç ve Değerlendirme
Uyuşturucu ve uyarıcı madde suçlarında nitelikli haller, suça ilişkin yaptırımların caydırıcı ve adil biçimde uygulanabilmesi için kritik önemdedir. TCK’nın 188. maddesinde belirtilen ağırlaştırıcı sebepler, suça konu maddenin niteliği, suçun işleniş şekli, failin mesleği ve suçu işlediği ortam gibi hususları dikkate alarak ceza adaletinin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Uygulamada bu nitelikli hallerin doğru tespiti, yargı süreçlerinde hakkaniyet ve hukuk güvenliği açısından önem taşır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Hangi uyuşturucu maddeler TCK 188/4 maddesi kapsamında ceza artırımı gerektirir?
Eroin, kokain, morfin ve baz morfin gibi maddeler.
S2: Üç kişiden az kişiyle işlenen uyuşturucu suçu için ceza artırımı olur mu?
Hayır, ceza artırımı için en az üç kişinin birlikte hareket etmesi gerekir.
S3: Sağlık çalışanlarının işlediği uyuşturucu suçlarında ceza artırımı nasıl uygulanır?
Suçun işlendiği sırada sağlık mesleği icra ediliyorsa ceza artırılır.
S4: Cezaevine uyuşturucu madde sokmak ayrı bir suç mudur?
Evet, TCK’nın 297. maddesi kapsamında cezalandırılır ve artırımı uygulanır.
S5: Uyuşturucunun satıldığı kişinin çocuk olması cezanın artırılmasına neden olur mu?
Evet, 18 yaşından küçük çocuklara uyuşturucu verilmesi veya satılması halinde ceza artırılır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.