Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Suçlarının Özel Görünüş Şekilleri: Teşebbüs, İştirak, Zincirleme Suç
Özet
Uyuşturucu ve uyarıcı madde suçları, Türk Ceza Kanunu (TCK) 188. maddesinde düzenlenmiş olup, suçun işleniş biçimine göre teşebbüs, iştirak ve zincirleme suç gibi özel görünüş şekillerine sahiptir. Bu makalede, bu suçların teşebbüs aşaması, iştirak halleri, zincirleme suç ilişkileri ve yaptırımları Yargıtay kararları ve doktrinsel görüşler ışığında ele alınmıştır.
1. Giriş
Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçları, toplum sağlığı açısından ağır sonuçlar doğurması sebebiyle Türk ceza hukukunda detaylı ve kapsamlı şekilde düzenlenmiştir (Kaya, 2020). Bu suçların işleniş biçimleri, faillerin eylemlerine göre değişiklik gösterir; teşebbüs, iştirak ve zincirleme suç gibi kavramlar bu kapsamda önem taşır (Demir, 2018).
2. Teşebbüs Hali ve Uygulaması
2.1. Teşebbüsün Genel Tanımı
Teşebbüs, failin suçun işlenmesine yönelik iradi hareketlerine başlaması, ancak suçun tamamlanamaması durumudur (TCK, 2004, m.35). Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçunda teşebbüs mümkündür ve seçimlik hareketler ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
2.2. Uyuşturucu Madde İmaline Teşebbüs
TCK 188/1. maddesine göre, imal suçu “iki veya daha fazla farklı maddenin kimyasal tepkimeye sokulması” veya bir uyuşturucunun başka bir uyuşturucuya dönüştürülmesi şeklinde tanımlanır (Yılmaz, 2019). İmalin tamamlanması için ortaya çıkan maddenin uyuşturucu özelliğe sahip olması gerekir.
fiilen imalata başlanmadan yakalananların hazırlık aşamasında kaldığı kabul edilir. Zira fiilen imal faaliyeti başlamadan, sadece malzeme taşımak ya da hazırlamak, suç teşebbüsünden ziyade hazırlık eylemi sayılır (Özkan, 2021). Bu durumda yakalanan kişi, eğer malzemeler uyuşturucu değilse, TCK 188/7 kapsamında cezalandırılmalıdır.
2.3. Diğer Teşebbüs Hallerine İlişkin Örnekler
- İthal Suça Teşebbüs: Uçak havadayken uyuşturucu ele geçirilirse teşebbüs kabul edilir (Güven, 2017).
- İhracat Suçuna Teşebbüs: Gümrük kapısı dışında ihraç eylemi tamamlanmaz, bu nedenle teşebbüs mümkün değildir.
- Satma ve Bulundurma Suçları: Teslim gerçekleşmeden engellenen eylemler teşebbüs olarak değerlendirilir (Kara, 2019).
3. İştirak Halleri ve Düzenlemeleri
3.1. İştirak Kavramı ve Suçta İşleyişi
Uyuşturucu suçları genellikle birden fazla kişinin birlikte hareketiyle işlenir. 6545 sayılı Kanun ile TCK 188/5. maddeye “üç veya daha fazla kişi” ile işlenmesi halinde ceza artırımı getirilmiştir. İki kişiyle işlenmesi hâlinde ise genel iştirak hükümleri uygulanır (Kaya, 2020).
4. Zincirleme Suç, İçtima ve Suç Ayrımı
4.1. Zincirleme Suç Kavramı
Fail, aynı suçun birden fazla kez işlenmesi durumunda zincirleme suç hükümleri uygulanır (TCK, 2004, m.43). Ancak burada suçların her birinin cezalandırılabilir nitelikte olması gerekir.
4.2. İçtima ve Suç Ayrımı
- İmal, İthal ve İhraç Eylemleri: Aynı suçun farklı eylemleri tek suç oluşturabilir.
- Satma, Bulundurma ve Nakletme: Aynı uyuşturucu için bu eylemlerin birden fazlası suç birliğini etkilemez (Demir, 2018).
- Kişisel Kullanım ile Ticaret Ayrımı: Kişisel kullanım amaçlı bulundurma TCK 191. maddede, ticaret amaçlı ise TCK 188. maddede düzenlenmiştir.
5.1. Mahsup Hükmü
Yurt dışı mahkumiyetlerde infaz edilen süre Türkiye’deki cezadan mahsup edilir (TCK, 188/2).
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Uyuşturucu suçunda teşebbüs ne zaman kabul edilir?
C: İcra hareketlerine başlandıysa ancak suç tamamlanamadıysa teşebbüs vardır.
S2: Üç kişiyle işlenen uyuşturucu suçunda ne gibi farklar olur?
C: Cezada %50 oranında artırım uygulanır.
S3: Sağlık çalışanları uyuşturucu suçlarında nasıl cezalandırılır?
C: Cezaları %50 oranında artırılır.
S4: Zincirleme suç nasıl belirlenir?
C: Kısa aralıklarla ve aynı suçun birden fazla kez işlenmesi durumunda zincirleme suç hükümleri uygulanır.
S5: Uyuşturucu maddenin niteliği ceza miktarını nasıl etkiler?
C: Eroin, kokain, morfin gibi maddeler cezada %50 artırıma neden olur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.