Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
Madde 190- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis vebin günden onbin güne kadar adlîpara cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
GEREKÇE:
Maddede, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırıcı hareketler, suç olarak tanımlanmıştır.
Birinci fıkranın (a) bendinde, bir kimsenin başkasına uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını kolaylaştırmak için özel yer, donanım veya malzeme sağlaması cezalandırılmaktadır. Dikkat edilmelidir ki, burada kişiye uyuşturucu veya uyarıcı madde verilmemektedir. Aksi takdirde yukarıdaki maddenin dördüncü fıkrasında tanımlanan suç oluşur. Bu suç açısından önemli olan, kişiye uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını kolaylaştırmak için özel yer temin etmek, uyuşturucu veya uyarıcı madde dışında diğer donanım ve malzemeleri temin etmektir. Suçun oluşması için kendisine kolaylık sağlanan kişinin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması gerekmemektedir.
Fıkranın (b) bendinde, bu suçu oluşturan ikinci seçimlik hareket tanımlanmıştır. Buna göre, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullananların yakalanmalarını zorlaştırıcı önlemler almak, söz konusu suçu oluşturacaktır.
Fıkranın (c) bendine göre, uyuşturucu veya uyarıcı maddelere ilişkin kullanma yöntemleri konusunda kişilere bilgi verilmesi de bu suçu oluşturur.
Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçun belli meslek ve sanatı icra eden kişiler tarafından işlenmesi, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli unsur olarak tanımlanmıştır.
Üçüncü fıkrada ise, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasının alenen özendirilmesi veya bu nitelikte yayın yapılması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
6545 sayılı Kanunla Yapılan Değişikliğin GEREKÇESİ:
Türk Ceza Kanununun 188 inci maddesinde yapılması öngörülen değişiklik için belirtilen gerekçelerle, 190 ıncı maddede düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma suçu için belirlenen cezalar da önemli miktarda artırılmaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 404 – (Değişik: 6/6/1991 – 3756/7 md.)
1. Özel bir yer sağlayarak veya başka suretle bir kimsenin uyuşturucu madde kullanmasını kolaylaştıranlar ile bu maddeleri onsekiz yaşını bitirmeyen küçüklere veya aklen malullere veya müptela olan kişilere verenler hakkında 403 üncü maddenin 5 ve 6 numaralı fıkralarında yazılı cezalar altıdabiri oranında artırılarak hükmolunur.
2. Uyuşturucu maddeleri kullananlar ile bu maksatla yanında bulunduranlara, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
3. Uyuşturucu madde kullanan kimse,hakkında herhangi bir tahkikata girişilmeden resmi makamlara başvurarak tedavi ettirilmesini isteyecek olursa,kullanma fiilinden dolayı hakkında kovuşturma yapılmaz.
4. Uyuşturucu maddeleri kullanan kimselerin alışkanlığı iptila derecesinde ise, salahı tıbben anlaşılıncaya kadar bir hastanede muhafaza ve tedavisine hükmolunur. Bu kimselerin hastanede muhafaza ve tedavilerine, yetkili mahkemece tahkikatın her safhasında da karar verilebilir.
Madde 406 – (Değişik: 6/6/1991 – 3756/9 md.)
403 üncü maddede ve 404 üncü maddenin 1 numaralı fıkrasında yazılı fiileri işleyen tabib,veteriner, kimyager, eczacı, diş tabibi, dişçi, ecza ticarethanesi sahibi, mesul müdür, sağlık memuru, ebe, hemşire veya hastabakıcı ise, verilecek ceza yarısı oranında artırılır ve fail hakkında ayrıca müebbeten memuriyetten yasaklanma veya meslek ve sanatın icrasının tatili cezasına da hükmolunur.
403 üncü maddede veya 404 üncü maddenin 1 numaralı fıkrasında yazılı cürümler, her nev’i ulaşım araçlarında veya umuma açık yerlerde, bunların sahip ve müstahdemleri veya memuriyet vazife ve nüfuzunun suiistimali suretiyle memur ve müstahdemler tarafından işlenecek olursa, cezalar üçtebiri oranında artırılır ve fail hakkında ayrıca, müebbeten memuriyetten yasaklanma veya meslek ve sanatın icrasının tatili cezasına da hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
Türk Ceza Kanunu 190. Madde Kapsamında Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma Suçu
Giriş
Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımı toplum sağlığı ve kamu düzeni açısından önemli bir tehdit oluştururken, bu maddelerin kullanımını kolaylaştıran eylemler de suç olarak kabul edilmiştir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 190. maddesi, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştıran kişilere yönelik cezai yaptırımları düzenlemektedir. Bu makalede, TCK 190. madde kapsamındaki suçlar detaylı olarak incelenmekte, yasal çerçeve, uygulama ve hukuki yorumlar ele alınmaktadır.
1. TCK 190. Maddenin Hüküm ve Kapsamı
1.1. Suçun Unsurları ve Cezai Yaptırımlar
TCK Madde 190’un 1. fıkrası, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştıran eylemleri üç ana kategoride tanımlar:
- a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlama: Uyuşturucu kullanımı için özel olarak hazırlanmış mekan veya araçların temini.
- b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alma: Kullanıcıların yakalanmasını engellemek amacıyla güvenlik veya saklanma tedbirleri sağlama.
- c) Kullanma yöntemleri hakkında bilgi verme: Başkalarına uyuşturucu kullanımı ile ilgili teknik bilgi aktarma.
Bu fiiller beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır (TCK, 190/1).
1.2. Alenen Özendirici Yayın ve Eylemler
Madde 190’un 2. fıkrası, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi hakkında da aynı ceza yaptırımlarını öngörür.
1.3. Sağlık Meslek Mensuplarına Yönelik Artırım
Madde 190/3’e göre, suçun sağlık meslek mensupları (doktor, eczacı, veteriner vb.) tarafından işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır. Bu düzenleme, meslek etiği ve kamu sağlığı açısından önemli bir caydırıcı tedbirdir.
2. Suçun Unsurları
2.1. Özel Yer ve Donanım Sağlama
Uyuşturucu kullanımının gerçekleştiği ortamların sağlanması, örneğin özel evler, apartman daireleri veya gizli mekanların hazırlanması bu suçun temel unsurlarındandır. Yargıtay kararları, bu mekanların uyuşturucu kullanımına özgü donanımla desteklenmesi halinde suçun oluşacağını belirtmektedir.
2.2. Kullananların Yakalanmasını Zorlaştıracak Önlemler
Suçluların yakalanmasını zorlaştırmak için teknik veya fiziksel tedbirler almak, örneğin gizli bölmeler, kamera sistemleri veya uyarı mekanizmaları kurmak suçun işlenme şekline dahil sayılmaktadır.
2.3. Kullanma Yöntemleri Hakkında Bilgi Verme
Uyuşturucu kullanımına dair teknik bilgi verme fiili, suçun yaygınlaşmasına katkı sağladığından önem taşımaktadır. Bu tür bilgi paylaşımı doğrudan ya da dolaylı yollarla yapılabilir.
3. Cezanın Belirlenmesinde Etkili Faktörler
Cezanın tayininde;
- Failin suçu işleme kastının ağırlığı,
- Suçun işleniş biçimi ve yöntemi,
- Failin meslekî konumu (özellikle sağlık çalışanları için),
- Suçun toplumsal etkileri ve zararın büyüklüğü,
- Failin geçmişte benzer suçlardan mahkumiyeti,
gibi unsurlar dikkate alınmaktadır (Öztürk, 2021).
4. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Uyuşturucu kullanımını kolaylaştırmaya yönelik suçların ispatı zordur; özellikle bilginin paylaşılması ve kullanılan önlemlerin tespiti açısından teknik incelemeler önemlidir. Yargılama süreçlerinde delil toplama ve uzman görüşlerine başvurulması önerilmektedir. Ayrıca, meslek mensuplarının bu tür suçlarda yer alması halinde etik kurallar ve meslek disiplin soruşturmalarının eş zamanlı yürütülmesi gerektiği vurgulanmaktadır (Kara, 2019).
5. Sonuç
TCK 190. madde, uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını kolaylaştıran eylemleri cezalandırarak, kamu sağlığını ve toplum düzenini koruma amacını taşımaktadır. Ceza yaptırımlarının yeterince caydırıcı olması ve meslek gruplarına özel yaptırımların bulunması, suça karşı etkin mücadele için gereklidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Uyuşturucu kullanımı kolaylaştırma suçu hangi durumlarda oluşur?
Cevap: Uyuşturucu kullanımı için özel mekan veya malzeme sağlama, yakalanmayı zorlaştıracak önlemler alma veya kullanma yöntemleri hakkında bilgi verme eylemleri suç oluşturur (TCK, m.190/1).
S2: Alenen uyuşturucu kullanımını özendirmek de suç mudur?
Cevap: Evet, madde 190/2 uyarınca, uyuşturucu kullanımını alenen özendirmek veya bu tür yayınlar yapmak aynı cezai yaptırımlara tabidir.
S3: Sağlık çalışanları bu suçu işlerse ne olur?
Cevap: TCK 190/3 hükmüne göre, suç sağlık meslek mensupları tarafından işlendiğinde ceza yarı oranında artırılır.
S4: Suçun ispatında hangi deliller önemlidir?
Cevap: Suçun işleniş biçimini gösteren fiziksel deliller, tanık ifadeleri, teknik raporlar ve dijital kayıtlar önem taşır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.