Sağlık için tehlikeli madde temini
Madde 194- (1) Sağlık için tehlike oluşturabilecek maddeleri çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara veren veya tüketimine sunan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Madde metninde çocuklara veya akıl hastalarına sağlık için tehlikeli olabilecek maddelerin verilmesi suç olarak tanımlanmıştır. Bu suçun konusu,alkollü içki ve tütün mamülleri gibi, sağlık için tehlikeli olan her çeşit maddedir. Bu bakımdan, insanda bağımlılık yaratması ve sağlık için tehlikeli olması dolayısıyla tiner gibi kimyasal maddeler de bu suçun konusunu oluşturur. Ancak, belirtilmelidir ki, bağımlılık etkisi yapan uyuşturucu veya uyarıcı maddeler açısından, bu Bölümde tanımlanan bu hususa ilişkin özel suç hükümleri uygulanır.
Suç, sağlık için tehlikeli olabilecek maddelerin çocuklara veya akıl hastalarına verilmesiyle, söz konusu maddelerin bu kişilerin tüketimine sunulmasıyla oluşur. Bu bakımdan, söz konusu suça teşebbüs de tamamlanmış suç gibi cezalandırılmayı gerektirmektedir.
Çocukların yanı sıra, onsekiz yaşını doldurmuş olmakla birlikte, akıl hastası olan veya uçucu madde kullanan kişiler de bu suçun mağduru olabilirler.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
AÇIKLAMALAR
Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini Suçu: TCK m.194 Kapsamında Hukuki İnceleme
Özet
Türk Ceza Kanunu (TCK) m.194 kapsamında düzenlenen sağlık için tehlikeli madde temini suçu, çocuklar, akıl hastaları ve uçucu madde kullanan kişilere sağlık açısından tehlikeli maddelerin verilmesi veya tüketimine sunulması durumunda oluşmaktadır. Bu makalede, suçun hukuki yapısı, korunan hukuki yarar, maddi ve manevi unsurları, özel görünüş biçimleri, yaptırımları ve yargılama usulü detaylandırılmaktadır. Ayrıca maddeyle bağlantılı yasal düzenlemeler ve uygulamadaki önemli hususlar ele alınmaktadır.
1. Giriş
Sağlık için tehlikeli madde temini suçu, özellikle toplumun hassas kesimleri olan çocuklar, akıl hastaları ve uçucu madde kullanan kişilerin korunmasını amaçlayan önemli bir suç tipidir (Ersoy, 2020). Madde 194, bu kişilere zarar verebilecek alkollü içkiler, tütün mamulleri ve uçucu kimyasallar gibi maddelerin verilmesini veya tüketimlerine sunulmasını yasaklar. Suçun işlenmesinde özel kast gereklidir ve teşebbüs halinde dahi ceza uygulanabilir.
2. Hukuki Dayanak ve Gerekçe
TCK m.194, sağlık için tehlike oluşturabilecek maddelerin korunması gereken mağdurlara verilmesini engellemek amacıyla düzenlenmiştir. Maddenin gerekçesinde belirtildiği üzere, suçun kapsamına giren maddeler alkollü içkiler, tütün ürünleri ve tiner gibi kimyasal uçucu maddelerdir. Ancak uyuşturucu ve uyarıcı maddelerle ilgili özel düzenlemeler TCK’nın diğer maddelerinde yer almaktadır (TCK, 5237 s., 194. md.; Kuru, 2018).
3. Korunan Hukuki Yarar
Bu suçun koruduğu hukuki yarar, toplumun genel sağlığı ve özellikle çocukların, akıl hastalarının ve uçucu madde kullanıcılarının sağlık güvenliğidir. Bu kesimlerin korunması kamu düzeninin sağlanması açısından zorunludur (Gökcan, 2019).
4. Maddi Unsurlar
4.1 Fail
Suçun faili hakkında herhangi bir özel nitelik aranmamaktadır; herkes fail olabilir (Kuru, 2018).
4.2 Mağdur
Suçun mağdurları; on sekiz yaşını doldurmamış çocuklar, akıl hastaları ve uçucu madde kullananlardır (YTCK m.6/1b).
4.3 Suçun Konusu
Sağlık için tehlikeli maddeler; alkollü içkiler, tütün ürünleri, tiner gibi uçucu kimyasallar ve benzer nitelikteki maddelerdir. Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler ise özel düzenlemelere tabidir (Ersoy, 2020).
4.4 Hareket ve Sonuç
Failin, sağlık için tehlike oluşturabilecek maddeleri mağdurlara vermesi veya tüketime sunması suçun hareket unsurudur. Verme, zilyetliğin devri; tüketime sunma ise, maddelerin failin hakimiyeti altında mağdurun kullanımına hazır hale getirilmesi anlamına gelir (Gökcan, 2019).
5. Manevi Unsur
Suç, kasıtlı işlenebilen bir suçtur. Fail, verdiği maddenin sağlık açısından tehlikeli olduğunu ve mağdurun çocuk, akıl hastası veya uçucu madde kullanan olduğunu bilmelidir (Kuru, 2018).
6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
6.1 Teşebbüs
Madde metni ve gerekçeleri çerçevesinde teşebbüs mümkündür. Örneğin, maddelerin verilmesi sürecinde fail yakalanırsa teşebbüs hükümleri uygulanır (Ersoy, 2020).
6.2 İştirak
Her türlü iştirak şekli mümkündür ancak mağdur olan kişi, bu suça katılmış sayılmaz (Gökcan, 2019).
6.3 İçtima ve Diğer Suçlarla İlişkisi
Suçun seçimlik hareketli yapısı nedeniyle birden fazla hareket tek suç sayılır. Ölüm veya yaralanma halinde gerçek içtima hükümleri uygulanır (TCK, 5237 s., m.194).
7. İlgili Mevzuat
- 5898 sayılı Uçucu Maddelerin Zararlarından İnsan Sağlığının Korunmasına Dair Kanun
Uçucu maddelerin satış ve verilmesi ile çocukların çalıştırılması yasaklanmış ve bu yasaya aykırılık halinde TCK m.194 uygulanması öngörülmüştür (Resmi Gazete, 2009). - 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun
Tütün ürünlerinin 18 yaş altındakilere satış ve sunumu yasaklanmış, yasa ihlallerinde TCK m.194’e göre ceza verilmiştir (Resmi Gazete, 1996).
8. Yaptırımlar
Fail, 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca hükmün açıklanmasının geri bırakılması hususu tartışmalıdır (TCK, 5237 s., m.194).
9. Kovuşturma Usulü, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Suç şikayete tabi olmayıp resen takip edilir. Görevli mahkeme sulh ceza mahkemesidir. Yetkili mahkeme, suça konu maddelerin mağdurlara verildiği veya tüketime sunulduğu yer mahkemesidir.
10. Sonuç
TCK m.194 sağlık için tehlikeli madde temini suçu, toplumun hassas kesimlerinin korunması açısından kritik öneme sahiptir. Maddenin kapsamı ve uygulama alanı, ilgili diğer kanunlarla desteklenmiş olup, failin eylemi kasıtla gerçekleşmelidir. Suçun seçimlik hareketli yapısı, teşebbüsün cezalandırılması ve geniş mağdur kitlesi, bu suçun etkin takibinin önemini artırmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Sağlık için tehlikeli madde temini suçu hangi maddeleri kapsar?
Alkollü içkiler, tütün mamulleri, tiner gibi kimyasal uçucu maddeler bu suça dahildir. Uyuşturucu maddeler ise farklı hükümlere tabidir.
S2: Suçun mağduru kimlerdir?
Çocuklar (18 yaşını doldurmamış), akıl hastaları ve uçucu madde kullananlardır.
S3: Suçun oluşması için mağdurun maddeyi kullanması gerekir mi?
Hayır, madde verilmesi veya tüketime sunulması suçun oluşması için yeterlidir.
S4: Suç teşebbüs aşamasında kalabilir mi?
Evet, örneğin madde henüz teslim edilmeden fail yakalanırsa teşebbüs söz konusu olur.
S5: Hangi mahkemeler suçla ilgilenir?
Sulh Ceza Mahkemesi görevli olup, yetkili mahkeme suçun işlendiği veya maddelerin verildiği yer mahkemesidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.