Özel belgede sahtecilik
Madde 207- (1) Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Unsurları ve Korunan Hukuki Yarar
Giriş
Özel belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 207. maddesinde düzenlenmiş ve kamu güvenini korumaya yönelik önemli bir suç tipidir. Özel belgeler, resmi belgeler kadar yüksek kanıt gücüne sahip olmasalar da hukuki işlemlerde güvenilirlik taşıyan, bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen önemli delillerdir (Yavuz, 2022). Bu nedenle özel belgelerin sahte olarak düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kullanılması hukuken suç sayılmaktadır. Bu makalede, özel belgede sahtecilik suçunun korunma alanı, hukuki niteliği, unsurları ve uygulamadaki etkileri ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
I. Korunan Yarar ve Hukuki Niteliği
Özel belgeler, resmi belgeler gibi hukuki sonuç doğurma ve kanıt olma niteliğine sahiptir ancak bu özellikleri resmi belgelerden daha sınırlıdır (Aksoy, 2021). Resmi belgelerde esas olan belgenin içeriğinin doğruluğudur; oysa özel belgelerde belgenin gerçekliği yani “belge olarak varlığı” önemlidir. Bu nedenle, özel belgelerde sahtecilik suçu ancak belgenin kullanılmasıyla tamamlanır. Resmi belgede sahtecilikte ise kullanma zorunlu değildir (Çakır, 2019).
Özel belgede sahteciliğin korunma amacı, kamu güvenidir. Buna karşın, özel belgeler aracılığıyla korunan bireysel çıkarlar da tali olarak korunmaktadır. Suçun oluşması için somut bir zarar meydana gelmesi gerekmez; sahte belgenin kullanılması kamu güveninin zedelenmesine yeterlidir (Özdemir, 2018).
II. Suçun Unsurları
1. Fail
Bu suçu işleyebilecek kişi bakımından herhangi bir sınırlama yoktur; yani herkes fail olabilir. Suç, özel bir kişi veya meslek grubuna özgü değildir (Yavuz, 2022).
2. Maddi Konu Olarak Özel Belge
- Özel belge nedir?
Hukuken korunan içeriği bulunan, kamu görevlisi tarafından düzenlenmemiş yazılı belgelerdir (TCK, 2004). Örneğin, kira sözleşmeleri, faturalar, ibranameler, ücret bordroları özel belgeye örnektir. - Özel belgenin unsurları
Yazılı olması, hukuki sonuç doğuran içerik barındırması ve düzenleyenin bilinmesi gerekir (Çakır, 2019). - Fotokopi ve suretler
Onaysız fotokopiler, hukuken özel belge olarak değerlendirilmeyebilir. Ancak, noter onayı gibi hukuki işlem görürse özel belge sayılabilir. - Sahte özel belgenin resmi belgeye dönüşmesi
Sahte özel belge, resmi mercilerce hukuki işlemde kullanılırsa, suç resmi belgede sahtecilik haline dönüşür (Aksoy, 2021).
3. Aldatma Yeteneği
Sahtecilik fiilinin, ortalama bir kişinin aldatılmasına yetecek nitelikte olması gerekir. Çok bariz ve kolay fark edilen sahtecilik aldatma yeteneğine sahip sayılmaz (Özdemir, 2018).
4. Zarar Olasılığı
Fiilin zarar verme olasılığı yeterlidir, gerçekleşmiş zarar aranmaz. Sahte belgenin kullanılmasıyla kamu güveni tehlikeye girer (Çakır, 2019).
5. Fiil (Davranış)
- a. Sahte özel belgeyi düzenlemek
Gerçek olmayan bir özel belgeyi tamamen taklit etmek suretiyle oluşturmak. - b. Gerçek özel belgeyi değiştirmek
Belgenin içeriğini hukuki sonucu etkileyebilecek biçimde değiştirmek. - c. Sahte özel belgeyi kullanmak
Belgeyi hukuki sonuç doğuracak şekilde kullanmak zorunlu ve tamamlayıcı unsurdur. Kullanmanın hukuki anlamda olması gerekir; sadece belgenin fiziksel varlığına sahip olmak yeterli değildir (Yavuz, 2022).
6. Cezayı Azaltan Nitelikli Hal (TCK m. 211)
Suçun, hukuki bir ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi, cezanın indirilmesini gerektirir (TCK, 2004).
7. Hukuka Aykırılık Öğesi
Suçun hukuka aykırı olması gerekir. Hukuka uygunluk nedenleri uygulanabilir (Çakır, 2019).
III. Manevi Unsur
Özel belgede sahtecilik suçu sadece kasten işlenebilir. Failin, sahte belge düzenlediğini ve kullandığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Genel kast bu suç için yeterlidir, özel bir maksat aranmaz (Özdemir, 2018).
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Özel belge nedir?
Kamu görevlileri tarafından düzenlenmeyen, kişisel veya ticari ilişkilere dayalı yazılı delillerdir (örneğin kira sözleşmesi, fatura).
S2: Özel belgede sahtecilik suçu nasıl oluşur?
Sahte belge düzenlemek veya gerçek belgeyi değiştirmek ve bu sahte belgeyi hukuki sonuç doğuracak şekilde kullanmakla suç tamamlanır.
S3: Sahte belge kullanmak suç mudur?
Evet, sahte olduğunu bilerek kullanmak da suçtur ve cezalandırılır.
S4: Resmi belgede sahtecilikten farkı nedir?
Resmi belgede sahtecilikte kullanma zorunlu değildir, özel belgede ise kullanma fiili suçun tamamlanması için zorunludur.
S5: Suçun cezası nedir?
TCK 207 uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
S6: Sahte özel belge nasıl resmi belgeye dönüşür?
Sahte özel belge resmi mercilerce hukuki işlemde kullanılırsa, resmi belgede sahtecilik suçu oluşur.
Sonuç
Özel belgede sahtecilik suçu, bireyler arasındaki hukuki ilişkilerin güvenilirliğini korumayı amaçlayan ve kamu güvenliğini ön planda tutan önemli bir suç tipidir. Özellikle sahte belgenin kullanılması zorunlu olmakla birlikte, suçun oluşması için zarar gerçekleşmesi şart değildir. Kanun koyucu, bu suçla özel belgelerin delil niteliğinin korunmasını ve sahtecilik yoluyla kamu güveninin sarsılmasını önlemeye çalışmaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.