Özel belgede sahtecilik
Madde 207- (1) Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Değişik Görünüm Biçimleri: Teşebbüs, İştirak, İçtima ve Kovuşturma Süreci
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 207. maddesinde düzenlenen özel belgede sahtecilik suçu, kamu güvenini koruyan önemli bir suç tipidir. Bu suçun oluşumunda kullanılan sahte özel belgenin hukuki sonuç doğuracak şekilde kullanılması zorunludur. Ancak suça ilişkin teşebbüs, iştirak, içtima ve kovuşturma süreçleri gibi görünüm biçimleri, uygulamada önemli hukuki tartışmalar yaratmaktadır. Bu makalede, özel belgede sahtecilik suçunun değişik görünüm biçimleri ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. Teşebbüs (Suçun Girişimi)
Özel belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için sahte belgenin kullanılması zorunlu bir unsurdur (Yavuz, 2022). Sahte özel belgenin sadece üretilmesi veya üzerinde bulundurulması suçun tamamlanması için yeterli değildir. Bu nedenle, henüz kullanma girişiminde bulunulmamışsa, fiil teşebbüs aşamasında bile sayılmaz.
Suç, kullanma anında tamamlanır ve ani suç niteliğindedir. Kullanma davranışının sürekliliği, suçu mütemadi (devam eden) suç yapmaz (Özdemir, 2018). Ancak, kullanma davranışının bölünebilmesi durumunda teşebbüs kavramı uygulanabilir.
2. İştirak
Özel belgede sahtecilik suçunda da genel iştirak hükümleri geçerlidir (Çakır, 2019). Ancak suçun birinci fıkrasında “sahte olarak düzenleyen veya değiştiren ve kullanan” ifadesi bulunması nedeniyle, failin mutlaka belgeyi üreten ve kullanan kişi olması beklenir.
- Azmettiren veya yardım edenler: Suçun birinci fıkrasındaki fiili doğrudan gerçekleştirmemiş ancak failin suç işlemesine yardımcı olan veya azmettiren kişiler, doğrudan fail olarak değil iştirakçi olarak sorumludur.
- Kullanma eylemi: İştirak edenin ayrıca sahte belgeyi kullanması halinde, ikinci fıkraya göre fail sıfatı kazanır.
- Başkasına kullandırma: Sahte belgeyi üreten kişinin, belgenin sahteliğini bilmeyen başkasına kullandırması durumunda, suçun faili belgeyi kullanan kişi olur (TCK m.37/2).
- Azmettirme ve asli fail ilişkisi: Sahte belgeyi kullanmakla doğrudan suç işleyen kişi asli fail kabul edilirken, belgeyi üreten ve kullandıran kişi azmettiren konumundadır (Yavuz, 2022).
3. İçtima (Suçların Birleşmesi)
Özel belgede sahtecilik suçu, tek bir sahte belge kullanımıyla tamamlanır. Ancak fail birden fazla sahte belgeyi farklı kişilere karşı kullanmışsa, TCK m.43 hükümleri gereğince içtima söz konusu olur.
Yargıtay uygulamasına göre, birden fazla sahte belge aynı anda kullanılsa bile tek suç oluşur ve içtima hükümleri uygulanmaz (Çakır, 2019).
Öte yandan, sahte belge başka suçların işlenmesinde kullanılırsa, her iki suçun oluştuğu kabul edilir (TCK m.12) ve içtima hükümleri değerlendirilir (Özdemir, 2018).
Örneğin, mahkeme veya soruşturma makamlarına sahte dilekçe sunulması halinde hem özel belgede sahtecilik hem de iftira suçları oluşabilir (TCK m.212).
4. Kovuşturma ve Görev
Özel belgede sahtecilik suçu şikâyete bağlı olmayan kamu davası türündendir ve Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen soruşturulur (Yavuz, 2022).
Görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemesidir (Çakır, 2019).
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Özel belgede sahtecilik suçunda teşebbüs mümkün müdür?
Hayır. Suç ancak sahte belgenin kullanılmasıyla tamamlanır. Sadece üretmek veya sahte belgeyi bulundurmak teşebbüs sayılmaz.
S2: İştirak nasıl değerlendirilir?
Sadece belgeyi üreten ve kullanan fail kabul edilir. Başkalarının azmettirmesi veya yardım etmesi halinde iştirak hükümleri uygulanır.
S3: Birden fazla sahte belge kullanılması durumunda ne olur?
Aynı anda kullanılırsa Yargıtay tek suç kabul eder. Farklı zamanlarda ve kişilerle kullanılırsa içtima hükümleri uygulanabilir.
S4: Özel belgede sahtecilik suçunun kovuşturması nasıl yapılır?
Suç şikâyete bağlı değildir ve re’sen soruşturulur. Asliye Ceza Mahkemesi görevli mahkemedir.
S5: Sahte belge başkası tarafından kullanılırsa ne olur?
Belgeyi kullanan kişi fail olur. Üreten kişi ise azmettiren olarak sorumlu tutulabilir.
Sonuç
Özel belgede sahtecilik suçunun teşebbüs, iştirak, içtima ve kovuşturma süreçlerine ilişkin hükümler, suçu ve sorumlulukları net biçimde belirlemektedir. Kullanma zorunluluğu, suçu resmi belgede sahtecilikten ayıran temel unsurdur. İştirakçi ve azmettirenlerin sorumluluğu, fail ile ilişkilendirilerek adil yargılama sağlanmalıdır. Kovuşturma sürecinde, şikâyete bağlı olmaması ve Asliye Ceza Mahkemesinin görevli olması uygulamada önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.