Daha az cezayı gerektiren hal
Madde 249- (1) Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.
GEREKÇE:
Suç konusu malın değerinin az olması durumunda da zimmet suçu oluşur. Ancak, bu durumlarda zimmet suçundan dolayı verilecek cezada belli bir oranda indirim öngörülmüştür. Söz konusu madde metninde bu indirimin oranı belirlenmiştir.
Zimmete geçirilen malın değerinin çok az olması durumunda, bu tasarruf, hoşgörüyle karşılanabilir. Suç konusu malın değerinin çok düşük olmasına rağmen, bunun zimmete geçirilmesi bir haksızlık oluşturmakla beraber, fiilin ifade ettiği haksızlık muhtevası cezaya layık, cezayı gerektirici boyutta olmayabilir. Kullanma zimmeti de bazı durumlarda, gerek süre gerek biçim bakımından hoşgörüyle karşılanabilir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 219-(Değişik: 21/11/1990-3679/18 md.)
202 ila 218 inci maddelerde yazılı suçların emir ve idare yetkisine sahip olanlar ile hakim ve savcılar tarafından işlenmesi halinde verilecek cezalar yarısı oranında artırılarak hükmolunur.
Mahkemeler ile adalet dairelerinde veya sair resmi dairelerde kendilerine kanuni bir görev verilen veya 211 inci maddede gösterilen kişilerin rüşvet fiilleri, kesin yargı hükmüne tesir etmiş ise failler hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır.
202 ila 218 inci maddelerde yer alan cürümler dolayısıyla alınan veya verilen rüşvet veya yararın değeri hafif olduğu takdirde verilecek cezanın yarısı, pek hafif olduğu takdirde üçte ikisi indirilir.
Bu Kanunun 202, 205, 208, 209, 212, 213, 214, 216, 218 ve 219 uncu maddeleriyle mahkûm olanlara aynı zamanda memuriyetten müebbeten mahrumiyet cezası da verilir.
AÇIKLAMALAR
Daha Az Cezayı Gerektiren Hal: Türk Ceza Kanunu Madde 249’un Detaylı İncelemesi
Giriş
Zimmet suçu, kamu görevlilerinin görevleri nedeniyle kendilerine teslim edilen malı yasadışı şekilde zimmetlerine geçirmesiyle oluşan ve kamu güvenini zedeleyen önemli bir suç tipidir. Türk Ceza Kanunu (TCK) 249. maddesi, zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle cezanın azaltılmasına imkân tanımaktadır. Bu çalışma, Madde 249’un kapsamını, uygulama biçimini, suç isnat edilen kişiler ile mağdurların hak ve sorumluluklarını detaylandırmakta ve alandaki Yargıtay içtihatlarına dayalı genel uygulama esaslarına yer vermektedir.
1. Türk Ceza Kanunu Madde 249’un Amacı ve Kapsamı
1.1. Madde Metni ve Temel Hüküm
Türk Ceza Kanunu Madde 249 (1) hükmüne göre:
“Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.”
Bu düzenleme, suçun nispi ağırlığını ve somut olayda malın değerinin düşüklüğünü dikkate alarak cezada orantılılık ilkesini sağlamak üzere öngörülmüştür (Erdoğan, 2021).
1.2. Değerin Azlığı Nedir?
Malın değerinin azlığı kavramı, somut olayda zimmet konusu malın ekonomik değerinin, hukuken belirlenen sınırlar içinde düşük olması anlamına gelir. Bu husus, dosya kapsamındaki delillerle ve bilirkişi raporlarıyla tespit edilir (Yılmaz, 2020).
2. Ceza İndiriminin Uygulanma Şartları
- Zimmet konusu malın değeri düşük olmalıdır: Mutlak bir tutar belirtilmemekle birlikte, mahkemeler ve Yargıtay kararları bu konuda ölçütler geliştirmiştir.
- Maddi zarar ve kamu zararı somut şekilde ortaya konmalıdır.
- Suçun diğer unsurları (kast, zilyetlik, failin görevi) gerçekleşmiş olmalıdır.
3. Suç İsnat Edilen Kişilerin Hakları ve Yapması Gerekenler
3.1. Suçun Niteliğinin ve Maddi Değerin Tespiti
- Suç isnat edilen kişi, zimmet konusu malın gerçek değerinin az olduğunu somut delillerle mahkemeye sunmalıdır.
- Bilirkişi incelemesi talep edilmesi, somut değer tespitinde kritik öneme sahiptir.
3.2. Savunma ve Delil Sunma
- Fail, kendini savunurken suçun unsurlarının oluşmadığını veya malın değerinin az olduğunu hukuki ve teknik delillerle göstermekle yükümlüdür.
- Hukuki destek almak için alanında uzman ceza avukatına danışmak, etkin savunma için gereklidir.
3.3. Ceza İndirimi Talebi
- Madde 249 kapsamında ceza indirimi talebi, savunma metninde açıkça belirtilmeli, ilgili maddeler gösterilmelidir.
- Avukat desteği ile bu talebin hukuki dayanağı güçlendirilmelidir.
4. Mağdurun (Zarar Görenin) Hakları ve İzlemesi Gereken Yol
4.1. Suçun Bildirilmesi ve Şikâyet Hakkı
- Mağdur, zimmet suçunu öğrendiği anda yetkili mercilere (savcılık, polis) suç duyurusunda bulunmalıdır.
- Ceza davalarının kamu davası olması sebebiyle mağdurun şikâyeti zorunlu değildir, ancak soruşturmanın etkin yürütülmesi için şikayet yararlıdır.
4.2. Tazminat Talepleri
- Zimmet konusu malın iadesi veya parasal tazminat talebi mağdur tarafından hukuk mahkemelerinde ayrıca takip edilebilir.
- Ceza davası sırasında maddi zarar konusunda talepler dile getirilebilir.
4.3. Süreç Takibi ve Hukuki Destek
- Mağdurun süreci yakından takip etmesi önemlidir; bu nedenle ceza hukuku alanında deneyimli avukat desteği almak yararlıdır.
- Avukat, mağdurun haklarını koruyarak tazminat ve diğer hukuki yolların etkin kullanılmasını sağlar.
5. Uzman Avukat Desteğinin Önemi
Zimmet suçları ve ceza indirimi uygulamaları, teknik ve karmaşık ceza hukuku kurallarına tabidir. Bu nedenle:
- Hem suç isnat edilen kişiler hem de mağdurlar için uzman ceza avukatlarından danışmanlık almak, hakların korunması açısından kritik önem taşır.
- Avukat, dosya incelemesi, delil toplanması, savunma hazırlanması ve mahkeme sürecinin yönetilmesinde rehberlik sağlar (Kara, 2022).
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Zimmet konusu malın değerinin azlığı nasıl belirlenir?
C: Malın piyasa değeri, bilirkişi raporları ve dosyadaki diğer belgelerle tespit edilir. Mahkeme bu veriler ışığında karar verir.
S2: Madde 249 ceza indirimi otomatik olarak uygulanır mı?
C: Hayır, ceza indirimi talep edilmezse veya mahkeme indirim için yeterli kanaat oluşturmazsa, ceza indirimi uygulanmayabilir.
S3: Zimmet suçunda hangi cezalar uygulanır?
C: TCK 247/1’e göre 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası öngörülür. Ancak Madde 249 kapsamında ceza üçte birden yarıya kadar indirilebilir.
S4: Mağdur, tazminat için ne yapmalıdır?
C: Ceza davasından bağımsız olarak hukuk mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.
S5: Ceza avukatı nasıl bulunur?
C: Hukuk büroları ve baro listeleri üzerinden, zimmet suçu alanında deneyimli ceza avukatları tercih edilmelidir.
Sonuç
Türk Ceza Kanunu Madde 249, zimmet suçlarında malın düşük değerli olması halinde cezada indirim yapılmasını öngörerek hukuki orantılılık ilkesini sağlamaktadır. Hem suç isnat edilen kişiler hem de mağdurların haklarını en iyi şekilde kullanabilmeleri için sürecin uzman bir ceza avukatının rehberliğinde yürütülmesi büyük önem taşır. Böylece hem adaletin tesisi hem de hak kayıplarının önlenmesi mümkün olur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.