Denetim görevinin ihmali
Madde 251- (1) Zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü kamu görevlisi, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulur.
(2) Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkan sağlayan kamu görevlisi, üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Madde metninde denetim görevinin ihmali, ceza yaptırımına bağlanmıştır. Birinci fıkrada zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman kamu görevlisinin, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulacağı hüküm altına alınmıştır. Bu durumda, kamu görevlisi, zimmet veya irtikap suçunun işlendiğinden haberdardır ve buna rağmen denetim görevini kasten ihmal etmektedir.
Buna karşılık, denetimle yükümlü kamu görevlisinin bu görevini ihmal etmesinden yararlanılarak zimmet veya irtikap suçunun işlenmesi hâlinde; kamu görevlisinin, denetim görevini kasten ihmal etmesi dolayısıyla, ceza hukuku bakımından sorumluluğu kabul edilmiştir. Bu durumda, kamu görevlisinin zimmet veya irtikap suçu açısından kastı yoktur. Ancak, denetim görevini kasten ihmal etmektedir. Maddenin ikinci fıkrasında, denetim görevinin kasten ihmal edilmiş olması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
251/2. Maddenin 765 sayılı Türk Ceza Kanunundaki karşılığı:
Madde 203-(Değişik: 21/11/1990-3679/8 md.)
Denetim görevini ihmal ederek 202’nci maddenin birinci fıkrasında yazılı zimmetin oluşmasını veya artmasını mümkün kılmış olan kimseye üç aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüzbin liradan ikimilyon liraya kadar ağır para cezası verilir.
Fail, meydana gelen zararın ödenmesinden asıl fail ile birlikte sorumlu tutulur.
AÇIKLAMALAR
Denetim Görevinin İhmali Suçu (TCK m.251) ve Hukuki Değerlendirmesi
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 251. maddesi, kamu görevlilerinin zimmet veya irtikap suçlarına karşı denetim görevini ihmal etmeleri durumunda doğacak cezai sorumluluğu düzenlemektedir. Bu madde, kamu görevlilerinin görevlerini kötüye kullanmalarını önlemek ve kamu malına yönelik suistimalleri engellemek amacıyla özel bir koruma mekanizması oluşturur. Makalemizde, TCK m.251’in kapsamı, suçun unsurları, ceza yaptırımları ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı biçimde ele alınacaktır. Ayrıca, suç isnat edilen kişiler ve mağdurların nasıl bir yol izlemeleri gerektiği açıklanacak, hukuki destek almanın önemi vurgulanacaktır.
1. TCK 251. Madde Metni ve Temel İlkeler
Madde 251
(1) Zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü kamu görevlisi, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulur.
(2) Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkan sağlayan kamu görevlisi, üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu düzenleme iki temel hususa vurgu yapar:
- Kasten göz yuman denetimci, suçun müşterek faili sayılır.
- Görevini ihmal eden denetimci ise, suça imkan sağladığı için hapis cezasına çarptırılır.
2. Denetim Görevinin İhmali Suçunun Unsurları
2.1. Failin Kamu Görevlisi Olması
Suçun faili, kanunen denetim görevini üstlenmiş kamu görevlisi olmalıdır. Denetim görevi, doğrudan zimmet ve irtikap suçlarına ilişkin olup, özellikle iç denetim ve mali kontrolle yükümlü memurları kapsar.
2.2. Denetim Görevinin Kasten veya İhmalkarane Yerine Getirilmemesi
- Kasten Göz Yummak: Fail, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine bilinçli olarak müdahale etmez, suçun işlenmesini onaylar ve suçun müşterek faili olur.
- Görevin İhmali: Denetim görevini gerekli özenle yapmamak, suça zemin hazırlamak veya engellememek, ihmal suçunu oluşturur.
2.3. Zimmet veya İrtikap Suçunun İşlenmiş Olması
Bu suç, denetim görevinin ihmal edilmesi sonucu mümkün olur. Dolayısıyla, zimmet veya irtikap suçu gerçekleşmiş olmalıdır.
3. Ceza Yaptırımları
- Kasten suç işlenmesine göz yuman kamu görevlisi, müşterek fail sayılarak cezalandırılır.
- Görevini ihmal eden kişi ise, 3 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu ceza aralığı, failin kusur derecesi ve eylemin sonuçları doğrultusunda mahkemece takdir edilir.
4. Suç İsnat Edilen Kişiler İçin Yol Haritası
Suç isnadı ile karşılaşan kişi, hukuki süreci doğru yönetmelidir:
- Hukuki Destek Almak: Ceza avukatına başvurarak suç isnadı, savunma hakkı ve deliller konusunda profesyonel destek almak zorunludur.
- Delillerin Toplanması: Savunma için belgeler, tanık beyanları ve olayın gerçekleştiği döneme ait denetim raporları toplanmalıdır.
- İhmal veya Kast Unsuru İncelenmeli: Failin kasıtlı mı yoksa ihmal sonucu mu suç işlendiği hukuki değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.
- Adli Süreçte İşbirliği: Savcılık ve mahkeme sürecinde haklarına uygun şekilde hareket edilmeli, talep edilen savunma ve deliller eksiksiz sunulmalıdır.
5. Suçtan Zarar Gören / Mağdur / Müştekiler İçin Yapılması Gerekenler
Zimmet veya irtikap suçundan zarar görenler için hukuki hakların kullanılması önemlidir:
- Suç Duyurusunda Bulunmak: Yetkili savcılığa suç duyurusunda bulunarak soruşturmanın başlatılması sağlanmalıdır.
- Delillerin Sağlanması: Varsa belge, tanık ve diğer delillerin savcılığa iletilmesi süreci destekler.
- Hukuki Destek Almak: Ceza hukuku alanında uzman avukatlar aracılığıyla hakların takibi ve tazminat taleplerinin değerlendirilmesi gerekir.
- Müşteki Haklarının Takibi: Soruşturma ve kovuşturma aşamasında müşteki sıfatıyla sürece katılım önemlidir.
6. Ceza Avukatından Destek Almanın Önemi
Denetim görevinin ihmali gibi karmaşık suçlarda:
- Hukuki süreçler karmaşık ve teknik niteliklidir.
- Savunma ve delil sunma süreçlerinde uzmanlık gereklidir.
- Avukat, hakların korunmasını ve cezanın hafifletilmesini sağlar.
- Suç isnadı ve mağduriyetin doğru değerlendirilmesi için profesyonel yardım zorunludur.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Denetim görevinin ihmali suçu ile zimmet suçu arasındaki fark nedir?
Cevap: Zimmet suçu, kamu görevlisinin malı kendisine geçirmesi iken, denetim görevinin ihmali suçu, zimmet veya irtikap suçlarının önlenmesinden sorumlu kamu görevlisinin görevini yapmaması durumudur.
Soru 2: Kasten göz yuma ile ihmal arasındaki fark ne?
Cevap: Kasten göz yuma, suçun işlenmesine bilerek izin vermek; ihmal ise görevini gerektiği gibi yerine getirmemektir.
Soru 3: Bu suçtan dolayı kimler ceza alabilir?
Cevap: Denetimle görevli kamu görevlileri, kasten veya ihmalkarane hareketleriyle zimmet ve irtikap suçlarına zemin sağlarsa ceza alır.
Soru 4: Mağdur bu suçtan dolayı nasıl hak talep edebilir?
Cevap: Suç duyurusunda bulunabilir, tazminat talep edebilir ve süreci takip etmek için avukat desteği alabilir.
Sonuç
TCK 251. madde, kamu görevlilerinin denetim görevlerini ihmal etmeleri sonucu ortaya çıkan zimmet ve irtikap suçlarına karşı caydırıcı hükümler içermektedir. Suç isnadı ile karşılaşan kişiler veya suçtan zarar görenler, mutlaka ceza hukuku alanında uzman bir avukattan destek almalı, haklarının korunmasını sağlamalıdır. Doğru hukuki adımların atılması, hem bireysel hakların korunmasına hem de kamu güvenliğinin sağlanmasına katkı sunacaktır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.