Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
İftira
Madde 267- (1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır.
(3) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; (…) hükmolunur.
(6) Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.
(7) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 17/11/2011 tarihli ve E.: 2010/115, K.: 2011/154 sayılı Kararı ile.)
(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar.
(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı, hükümlüden tahsil edilir.
GEREKÇE:
Madde metninde, iftira suçu tanımlanmıştır.
İftira, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için, bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesiyle oluşur.
İftira suçunun konusunu hukuka aykırı fiil oluşturabilir. Bu fiilin suç oluşturması şart değildir. Disiplin yaptırımını veya başka bir idari yaptırımı gerekli kılan fiiller de bu suçun konusunu oluşturabilir.
Bu isnadın yetkili makamlara ihbar veya şikâyette bulunmak suretiyle ya da basın ve yayın yoluyla yapılması gerekir.
Kişiye karşı suç isnadı ihbar veya şikâyet suretiyle yapılmış olabilir. Dolayısıyla, ihbar veya şikâyetin yapılabileceği her makam nezdinde yapılan isnadla iftira suçu işlenebilir. Başlatılmış olan hukuk veya ceza muhakemesi sürecinde davanın tarafı, sanık veya tanık konumundaki kişiler de, bulundukları beyanlarla iftira suçunu işleyebilirler.
Gazete veya diğer kitle iletişim araçlarında yayın yapılması suretiyle bir kişiye suç isnadında bulunulması hâlinde de iftira suçu oluşur.
Cumhuriyet savcıları, kamu adına re’sen soruşturulabilen suçlarla ilgili olarak yayınlanan haberleri ihbar kabul ederek, soruşturma başlatmaktadırlar. Bu bakımdan, basın ve yayın yolu ile bir kişiye gerçeğe aykırı olarak hukuka aykırı fiil isnad edilmesi hâlinde, iftira suçu oluşur.
Kişiye isnad edilen fiil hiç işlenmemiş olabileceği gibi, kendisine isnatta bulunulan kişi tarafından işlenmemiş olabilir. Kişi suç teşkil eden bir fiili işlemiştir. Fakat bu suça ilişkin ihbar veya şikâyette bulunan, fiile, suç olarak niteliğini değiştirecek bazı eklemelerde bulunmuş olabilir. Şöyle ki; fiil, sahibinin bilgisi ve rızası dışında malını almaktan ibarettir. Ancak, bildirimde bulunan, bunun cebir veya tehditle işlendiği iddiasında bulunmuştur. Bu ilâve unsurlar açısından iftira suçu oluştuğunu kabul etmek gerekir.
İsnadın belli bir kişiye yönelik olması gerekir. Bu kişinin ismi açıkça belirtilmese bile, yapılacak bir araştırma sonucunda kimliğinin belirlenebilir olması yeterlidir.
İftira suçunun oluşabilmesi için, kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kişinin bu fiili işlemediğinin bilinmesi gerekir. Bu bakımdan, söz konusu suç, ancak doğrudan kastla işlenebilir. Başka bir deyişle iftira suçu muhtemel kastla işlenemez. Bu suçun oluşabilmesi için, ayrıca, kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kişi hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak amacıyla hareket edilmesi gerekir. Bu nedenle, iftira suçu açısından failde kastın ötesinde belirtilen amacın varlığı gereklidir.
Maddenin ikinci fıkrasına göre, iftira konusunu oluşturan haksız fiilin maddî eser ve delillerinin uydurulması hâlinde, verilecek cezanın belli oranda artırılması gerekmektedir.
Maddenin üç ila yedinci fıkralarında, iftira sonucu meydana gelen neticelere göre fail hakkındaki cezanın ne surette tertip edileceği gösterilmektedir.
Sekizinci fıkrada, iftira suçunda zamanaşımı bakımından sürenin hangi tarihten itibaren başlayacağı hususunda özel bir hüküm yer almaktadır. İsnat edilen suç dolayısıyla yapılan kovuşturma sonucu hükmün kesinleşmesiyle, iftiranın sabit olabileceği ve dolayısıyla takibata girişileceği aşikâr olduğundan böyle bir hükme olan zorunluluk meydandadır.
Maddenin son fıkrasında, basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararının, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunması ve ilan masrafının hükümlüden tahsil edilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 285 – (Değişik: 11/6/1936 – 3038/1 md.)
Her kim Adliyeye veya keyfiyeti Adliyeye tevdie mecbur olan bir makama veya kanuni takib yapacak veya yaptırabilecek bir mercie ihbar veya şikâyette bulunarak suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye bir suç isnad eder yahut o kimse aleyhinde böyle bir suçun maddi eser ve delillerini uydurursa isnad eylediği suçun nevi ve mahiyetine ve uydurduğu delillerin kuvvetine göre üç aydan üç seneye kadar hapsolunur.
Bu isnad kendine iftira olunan kimsenin tevkifi gibi şahsi hürriyeti bağlıyan bir halin hudusuna sebep olmuşsa müfteri hakkında bir seneden beş seneye kadar hapis cezası hükmolunur.
Kendine iftira olunan kimse hakkında üç seneden fazla şahsi hürriyeti bağlıyan bir ceza ile mahkümiyeti mutazammın bir hüküm sadır olmuşsa müfteri hakkında on beş seneyi geçmemek üzere aynı ceza hükmolunur.
Eğer mağdurun mahkûmiyeti müebbed ağır hapis ise müfteri on beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapisle cezalandırılır.
(Değişik: 21/11/1990 – 3679/19 md.) Eğer mağdurun mahkümiyeti (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası ise, müfteri müebbet ağır hapis cezası ile cezalandırılır.
(Altıncı fıkra mülga: 21/11/1990 – 3679/28 md.)
Yukarıdaki fıkralarda yazılı olan suç faili mağdur hakkında takibat yapılmadan evvel bu isnadatından rücu eder veya uydurduğunu itiraf ederse yukarıda yazılı cezaların altıda biri hükmolunur ve ceza müebbed ağır hapis ise on sene ağır hapse indirilir ve isnaddan rücu veya tasniin itiraf olunması takibata başlandıktan sorra vaki olursa asıl cezanın üçte ikisi indirilir ve müebbed ağır hapis yerine 24 sene ağır hapis cezası tayin olunur. Tasni veya iftira, kabahat ef’aline taallük ederse bu madde ile 283 üncü maddede tesbit olunan cezalar yarıya kadar indirilir.
AÇIKLAMALAR
İFTİRA SUÇU (TCK m.267)
1. Giriş
İftira suçu, bireylerin adil yargılanma hakkını ve toplumda kişilik onurunu korumayı amaçlayan temel ceza hukuku düzenlemelerinden biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 267. maddesi, yetkili makamlara veya basın-yayın organlarına, bir kişinin işlemediğini bilerek hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesi hâlinde uygulanacak yaptırımları düzenler. Bu suç, masumiyet karinesinin ihlali niteliğinde olduğundan hem bireysel hem de toplumsal açıdan ciddi sonuçlar doğurur.
2. İftira Suçunun Hukuki Dayanağı
- Türk Ceza Kanunu (TCK) m.267
- Anayasa m.36 (Adil yargılanma hakkı)
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) m.6 (Masumiyet karinesi)
3. Suçun Unsurları
3.1. Maddi Unsur
- Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Kamu görevlisi veya özel kişi olması fark etmez.
- Mağdur: Hakkında gerçeğe aykırı suç isnadı yapılan kişi.
- Fiil:
- Yetkili makamlara ihbar veya şikâyette bulunmak,
- Basın-yayın yoluyla isnat etmek,
- Maddi delil uydurmak (nitelikli hâl),
- İsnat edilen fiilin, fail tarafından işlemediğinin bilinmesi.
3.2. Manevi Unsur
İftira suçunda kast, doğrudan kast şeklindedir. Fail, mağdurun isnat edilen suçu işlemediğini bilerek hareket etmelidir.
3.3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Failin hukuki bir hakkı kullanma amacıyla hareket etmesi (ör. meşru ihbar hakkı) hâlinde hukuka uygunluk sebebi oluşabilir. Ancak bu hakkın kötüye kullanılması iftira suçunu doğurur.
4. Nitelikli Hâller ve Yaptırımlar
- Maddi delil uydurma: Ceza yarı oranında artırılır.
- Koruma tedbiri uygulanması: Ceza yarı oranında artırılır.
- Gözaltı veya tutuklama: Fail, ayrıca “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” suçundan dolaylı fail olarak sorumlu olur.
- Ağırlaştırılmış müebbet/müebbet hapis cezasına mahkûmiyet sonucuna yol açma: 20–30 yıl hapis.
- İnfaza başlanmışsa: Ceza yarısı oranında artırılır.
- Basın-yayın yoluyla işlenmesi: Mahkûmiyet kararı ilan edilir, ilan masrafları hükümlüden alınır.
5. Yargıtay Uygulamaları
Yargıtay kararlarında özellikle şu hususlar vurgulanmaktadır:
- İsnat edilen fiilin açık ve somut olarak belirtilmesi gerektiği,
- Failin, mağdurun isnat edilen suçu işlemediğini bilmesinin zorunlu olduğu,
- Basın-yayın yoluyla yapılan isnatlarda, haber verme hakkının sınırlarının aşılmaması gerektiği,
- Delil uydurma fiillerinin, cezayı ağırlaştırıcı nitelikli hal olarak değerlendirileceği.
6. Mağdur/Müşteki Açısından Haklar ve Yapılması Gerekenler
- Savcılığa iftira suçundan şikâyet dilekçesi verilmesi,
- İddianın asılsız olduğuna dair delillerin toplanması,
- Basın yoluyla işlenen iftiralarda tekzip ve cevap hakkının kullanılması,
- Ceza davası ile birlikte maddi ve manevi tazminat davası açılması,
- Süreçte alanında uzman ceza avukatından profesyonel destek alınması.
7. İsnat Edilen Kişi (Sanık) Açısından Yapılması Gerekenler
- İddiaların gerçeğe aykırı olduğunu kanıtlayacak belgelerin sunulması,
- Yalan tanık beyanlarına karşı çapraz sorgu stratejilerinin uygulanması,
- Basın-yayın yoluyla isnat varsa tekzip ve dava hakkının kullanılması,
- Hem ceza hem de hukuk mahkemelerinde savunma bütünlüğünün korunması,
- Deneyimli bir ceza hukuku avukatından hukuki yardım alınması.
8. Ceza Avukatının Rolü
Ceza avukatı; iftira suçunda hem mağdur hem de isnat edilen kişi bakımından sürecin stratejik yönetimini sağlar. Delillerin toplanması, dava dosyasının analizi, hukuki argümanların geliştirilmesi ve hakların korunması açısından uzman desteği kritik önemdedir.
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: İftira suçu şikâyete tabi midir?
Hayır. İftira suçu re’sen soruşturulur. Ancak mağdurun delil sunması önemlidir.
S2: Basın-yayın yoluyla iftira atılırsa süreç farklı mıdır?
Evet. Mahkûmiyet kararı ilan edilir ve ilan masrafları hükümlüden tahsil edilir.
S3: İftira suçu ile hakaret suçu arasındaki fark nedir?
Hakarette onur, şeref ve saygınlık zedelenir; iftirada ise ayrıca kişi hakkında asılsız suç isnadı yapılarak hukuki süreç başlatılması sağlanır.
S4: İftira suçunda zamanaşımı ne zaman başlar?
Mağdurun isnat edilen fiili işlemediğinin kesinleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
10. Sonuç
İftira suçu, adalet sisteminin en hassas noktalarından biri olan masumiyet karinesini doğrudan etkileyen bir suç tipidir. Hem mağdurların hem de isnat edilen kişilerin haklarını etkin biçimde koruyabilmesi için sürecin profesyonelce yönetilmesi gerekir. Bu nedenle, alanında uzman bir ceza avukatının hukuki desteği sürecin adil, hızlı ve etkili yürütülmesi açısından hayati önem taşır.
Kaynakça
- Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Beta Yayınları.
- Özgenç, İ. (2021). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayıncılık.
- Artuk, M. E., Gökcen, A., & Yenidünya, A. C. (2020). Ceza Hukuku Özel Hükümler. Adalet Yayınevi.
- Soyaslan, D. (2019). Ceza Hukuku Özel Hükümler. Yetkin Yayınları.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.