Temel millî yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama
Madde 305- (1) (Değişik fıkra: 29/6/2005 – 5377/38 md.) Temel millî yararlara karşı fiillerde bulunmak maksadıyla veya bu nedenle, yabancı kişi veya kuruluşlardan doğrudan doğruya veya dolaylı olarak kendisi veya başkası için maddi yarar sağlayan vatandaşa ya da Türkiye’de bulunan yabancıya, üç yıldan on yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası verilir. Yarar sağlayan veya vaat eden kişi hakkında da aynı cezaya hükmolunur.
(2) (Değişik fıkra: 29/6/2005 – 5377/38 md.) Fiilin savaş sırasında işlenmiş olması hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(3) Suç savaş hali dışında işlendiği takdirde, bu nedenle kovuşturma yapılması Adalet Bakanının iznine bağlıdır.
(4) Temel milli yararlar deyiminden; bağımsızlık, toprak bütünlüğü, milli güvenlik ve Cumhuriyetin Anayasada belirtilen temel nitelikleri anlaşılır.
GEREKÇE:
Madde, genel olarak temel millî yararları korumakta ve bunlara karşı fiillerde bulunmak üzere yarar elde edilmesini cezalandırmaktadır. “Temel millî yarar” kavramının gerek içerik gerek kapsamı itibarıyla çok geniş olabileceği bilinmektedir. Bu bakımdan maddenin son fıkrası kısıtlayıcı bir ölçüt olarak kaleme alınmıştır.
Bu nedenle, “kanunsuz suç olmaz” ilkesini kabul etmiş bulunan Türk ceza hukuku sisteminde “temel millî yarar”a karşı eylemde bulunma maksadının belirlenmesi bazen duraksamalara neden olabilir. Ancak maddenin son fıkrası duraksamaların giderilmesine olanak verecek niteliktedir.
Suçun maddî unsuru, para gibi bir yarar kabul etmektir. Ancak bu kabulün belirli temel millî yararlara karşı eylemlerde bulunmak amacıyla veya bu nedenle gerçekleşmesi gereklidir. Sağlanan yararı kabul etmek suçun tamamlanması için yeterlidir; ayrıca fiilen temel millî yararlara karşı eylemde bulunmuş olmak, suçun oluşması için zorunlu değildir.
Madde, failde kastın ötesinde belli bir amacın varlığını aramaktadır: Maddî unsur, temel millî yararlara karşı eylemlerde bulunmak amacıyla gerçekleştirilecektir.
Yukarıda açıklandığı üzere madde, genel olarak, temel millî yararlara karşı eylemleri cezalandırmaktadır. Bu itibarla kanunda temel millî yararların ihlâli ayrıca özel hükümlerle korunmuş bulunduğu hâllerde o hükümlerin uygulanması gerekecektir.
Maddenin ikinci fıkrasında suçun savaş sırasında işlenmiş olması, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâl sayılmıştır. Esasen savaş sırasında “temel millî yarar”ın saptanmasında hiçbir zorluk da bulunmaz; zira artık ölçü vardır: Savaş çabalarını ve zaferin kazanılmasını engelleyici her fiil temel millî yararlara karşı sayılmak gerekecektir.
Keza, bu fıkraya göre, basın ve yayın yoluyla propaganda yapmak üzere para veya yarar veya vaat kabul edilmiş ise ceza artırılacaktır: Para, yarar veya vaat kabulü suretiyle bugün Türk askerinin Kıbrıs’tan çekilmesi veya bu konuda Türkiye aleyhine bir çözüm yolunun kabulü için veya sırf Türkiye’ye zarar vermek maksadıyla, tarihsel gerçeklere aykırı olarak, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Ermenilerin soykırıma uğradıklarının basın ve yayın yoluyla propagandasının yapılması gibi.
Maddenin üçüncü fıkrası, “temel millî yarar” kavramının belirlenmesindeki tereddütleri gidermek ve gereksiz kovuşturmalara yer bırakmamak için, suçun kovuşturulmasını barış zamanında Adalet Bakanının iznine bağlamıştır.
Maddenin son fıkrası, temel millî yararlardan nelerin anlaşılması gerektiğini göstermektedir. Bu fıkra, Fransız Ceza Kanunundan esinlenilerek kaleme alınmıştır. Fransız Kanunu, belirttiği bazı suçların temel millî yararlara ilişkin bulunmasını suçun unsuru saymış ve bu nedenle temel millî yararların neler olduğunu tanımlamıştır. Böylece Fransız Kanunu temel millî yararlara yönelik her hareketi suç saymamakta, bazı suçların cezalandırılması için bu yararlara zarar olasılığını aramakla ve bu nedenle temel millî yararların ne olduğunu tanımlamaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 127 : …….. (1-4. Fıkralar)
(5.fıkra) Milli menfaatler aleyhine hareketlerde bulunmak maksadile yabancıdan velevki bilvasıta olsun kendisi veya başkaları için para veya herhangi bir menfaat veya vaid kabul eden vatandaş eğer fiil daha ağır bir cürüm teşkil etmiyorsa üç seneden onseneye kadar ağır hapis ve beş yüz liradan iki bin liraya kadar ağır para cezasile cezalandırılır.
(6.fıkra) Aynı ceza para veren veya sair menfaat temin veya vadeden yabancı hakkında da tatbik olunur.
(7.fıkra) Aşağıdaki hallerde ceza üçte birden aşağı olmamak üzere artırılır.
1 – Fiil harp esnasında işlenmiş ise,
2 – Para veya menfaat matbuat vasıtasile propaganda yapmak için verilmiş veya vadedilmiş ise.
AÇIKLAMALAR
Temel Millî Yararları İhlal Etme ve Yarar Sağlama Suçu (TCK m.305)
Özet:
Türk Ceza Kanunu (TCK) m.305, temel millî yararlara karşı faaliyette bulunmak amacıyla yabancı kişi veya kuruluşlardan maddi yarar sağlanmasını suç olarak düzenlemektedir. Bu makalede suçun hukuki niteliği, unsurları, cezai yaptırımları, savaş ve barış dönemlerinde uygulanması, mağdur ve şüpheli açısından yapılması gerekenler ile alanında uzman ceza avukatının önemi detaylı biçimde incelenmektedir.
I. Giriş
Temel millî yararlara karşı faaliyette bulunmak ve bu faaliyetten yarar sağlamak, devletin güvenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü açısından ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. TCK m.305, bu tür eylemleri hem savaş hem de barış dönemlerinde düzenleyerek, yaptırımlarını belirlemiştir (Resmi Gazete, 2005). Suçun kapsamı ve uygulanma koşulları, ceza hukuku açısından büyük önem taşımaktadır.
II. Suçun Hukuki Niteliği ve Korunan Yarar
1. Hukuki Niteliği
TCK m.305, suçun failinin amacı doğrultusunda yabancı kişi veya kuruluşlardan doğrudan veya dolaylı olarak maddi yarar sağlamasını cezalandırır. Suç, hem fail hem de yarar sağlayan ya da vaat eden kişiler bakımından düzenlenmiştir.
2. Korunan Yarar
Maddeye göre, temel millî yararlar;
- Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı,
- Toprak bütünlüğü,
- Milli güvenlik,
- Cumhuriyetin Anayasada belirtilen temel nitelikleri
olarak tanımlanmaktadır (TCK m.305/4).
III. Suçun Unsurları
- Manevi Unsur: Failin amacı, temel millî yararlara karşı fiilde bulunmak veya bu nedenle yarar sağlamaktır.
- Maddi Unsur: Yabancı kişi veya kuruluşlardan doğrudan veya dolaylı maddi yarar sağlanmasıdır.
- Fail: Suç, Türk vatandaşı ya da Türkiye’de bulunan yabancı tarafından işlenebilir.
- Fiil Şartı: Suç, hem savaş hem de barış döneminde işlenebilir; ancak savaş döneminde ceza yarı oranında artırılır (TCK m.305/2).
IV. Cezai Yaptırımlar
- Barış döneminde: 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adlî para cezası.
- Savaş döneminde: Cezanın yarı oranında artırılması.
- Kovuşturma izni: Suç barış döneminde işlenmişse, kovuşturma Adalet Bakanı iznine tabidir (TCK m.305/3).
V. Suçtan Zarar Gören/Mağdur ve Şüpheli/Failler İçin Yol Haritası
1. Suç isnat edilen kişiler (şüpheli/fail)
- Suç isnat edildiğinde kesinlikle ifade verirken bir ceza avukatından yardım alınmalıdır.
- Maddi delillerin toplanması, savunma stratejisinin belirlenmesi ve ceza indirimlerinden yararlanabilmek için uzman avukat rehberliği şarttır.
- Savunmada, eylemin kasıt unsuru ve yarar sağlama niyetinin somut delillerle çürütülmesi önemlidir.
2. Suçtan zarar görenler/mağdurlar
- Temel millî yararlara yönelik eylemleri fark eden kişiler, derhal savcılığa veya emniyet birimlerine ihbarda bulunmalıdır.
- Suçun etkilerini azaltmak için belge ve delillerin güvenli şekilde saklanması gerekir.
- Mağdurlar, hukuki süreç boyunca alanında uzman ceza avukatları ile iş birliği yapmalıdır.
VI. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S: Suç sadece Türk vatandaşları tarafından işlenebilir mi?
C: Hayır, Türkiye’de bulunan yabancı kişiler de bu suç kapsamında cezalandırılabilir.
S: Suçun cezası savaş döneminde farklı mı?
C: Evet, ceza savaş döneminde yarı oranında artırılır.
S: Barış döneminde suç işlendiğinde kovuşturma için izin gerekiyor mu?
C: Evet, Adalet Bakanının izni gereklidir.
S: Mağdurların başvuracağı merci neresidir?
C: Suç ihbarı ve şikâyetler için savcılık veya emniyet birimleri yetkilidir.
VII. Sonuç
TCK m.305, temel millî yararlara karşı faaliyetlerde bulunan veya bu faaliyetlerden yarar sağlayan kişiler için ağır cezalar öngörmektedir. Suçun ciddiyeti ve yaptırımların ağırlığı nedeniyle hem suç isnat edilen kişiler hem de mağdurların uzman ceza avukatı desteği alması zorunludur. Bu süreç, hem hukuki hakların korunması hem de delillerin doğru şekilde sunulması açısından hayati önem taşır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.