Yasama organına karşı suç
Madde 311- (1) Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya veya Türkiye Büyük Millet Meclisinin görevlerini kısmen veya tamamen yapmasını engellemeye teşebbüs edenler ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla cezalandırılırlar.
(2) Bu suçun işlenmesi sırasında başka suçların işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı ilgili hükümlere göre cezaya hükmolunur.
GEREKÇE:
Anayasayı ihlâl suçu, Anayasa düzenine hâkim olan ilke ve sistemleri koruma amacını güderken; bu madde, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik unsurunun oluşturduğu üç güçten birini ve yasama gücünü oluşturan Türkiye Büyük Millet Meclisinin, Anayasa kurallarına uygun bir biçimde görevlerini yerine getirebilmesi yeteneğini korumaktadır.
Anayasa düzenini ortadan kaldırma veya bu düzen yerine başka bir düzen getirme veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önleme amacını gerçekleştirmek için Türkiye Büyük Millet Meclisine yönelen saldırılar, Anayasayı ihlâl suçunu oluşturur. Bu madde kapsamında tanımlanan suç, bu amaçlar dışında Türkiye Büyük Millet Meclisinin Anayasaya uygun bir şekilde görevlerini yerine getirmesini engelleme hâllerinde oluşacaktır.
Bu maddeyle de, Türkiye Büyük Millet Meclisinin görevlerinin engellenmesine yönelik teşebbüse ait icra hareketleri, tam suç gibi cezalandırılmaktadır. Teşebbüs hareketlerinin ne gibi nitelik taşıması gerektiği hususunda Anayasayı ihlâl suçunun gerekçesine bakılmalıdır.
Maddede tanımlanan suçun oluşabilmesi için, cebir veya tehdide başvurulması gerekir. Bu nedenle, cebir ve tehdit, bu suçun seçimlik unsurunu oluşturmaktadır. Cebir ve tehdit kavramlarının hukukî anlam ve içeriği hakkında Anayasayı ihlâl suçunun gerekçesine bakılmalıdır.
Bu suçun işlenmesi sırasında kişiler öldürülmüş, kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâlleri gerçekleşmiş ya da kişilerin veya kamu mallarına zarar verilmiş olabilir. Maddenin ikinci fıkrasında, bu suçlardan dolayı da ayrıca cezaya hükmolunacağı kabul edilmiştir.
DEĞİŞİKLİK GEREKÇESİ()
Anayasamızda güvence altına alınmış olan ifade ve örgütlenme özgürlüğü kapsamında kullanılan hakların, bu suç kapsamında değerlendirilemeyeceğinin daha açık bir biçimde vurgulanması ve bu bakımdan ortaya çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi için böyle bir değişikliğin yapılması gerekli görülmüştür.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 146 – Türkiye Cumhuriyeti Teşkilatı Esasiye Kanununun tamamını veya bir kısmını tağyir ve tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül etmiş olan Büyük Millet Meclisini iskata veya vazifesini yapmaktan men’e cebren teşebbüs edenler, (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezasına mahküm olur.
65 inci maddede gösterilen şekil ve suretlerle gerek yalnızca gerek bir kaç kişi ile birlikte kavli veya tahriri veya fiili fesat çıkararak veya meydan ve sokaklarda ve nasın toplandığı mahallerde nutuk irat veyahut yafta talik veya neşriyat icra ederek bu cürümleri işlemeğe teşvik edenler hakkında, yapılan fesat teşebbüs derecesinde kalsa dahi (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası hükmolunur.
(Ek: 6/7/1960 – 15/1 md.) Birinci fıkrada yazılı suça ikinci fıkrada gösterilenden gayri surette iştirak eden fer’i şerikler hakkında beş seneden onbeş seneye kadar ağır hapis ve amme hizmetlerinden müebbeden memnuiyet cezası hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
Türkiye Büyük Millet Meclisine Karşı İşlenen Suç: Anayasayı İhlal ve Yasama Organına Müdahale
I. Giriş
Türkiye Cumhuriyeti Ceza Kanunu’nun (TCK) 311. maddesi, yasama organına karşı işlenen suçları düzenleyerek, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) varlık ve görevlerinin korunmasını amaçlamaktadır. Bu suç, yalnızca TBMM üyelerini değil, aynı zamanda Türk milletine ait egemenlik hakkını koruyan önemli bir hukuki değeri de hedef almaktadır. 765 sayılı eski Ceza Kanunu ve İtalyan Ceza Kanunları örnekleri, bu suç tipinin tarihsel ve karşılaştırmalı hukuk perspektifini anlamamıza yardımcı olmaktadır.
II. Suçun Hukuki Niteliği ve Korunan Değer
A. Tarihçe ve Karşılaştırmalı Hukuk
- 765 sayılı Kanun, Anayasayı ihlal ve yasama organına karşı suçları aynı maddede düzenlemişti.
- 1889 tarihli İtalyan Ceza Kanunu’nda “gayeye matuf fiil” ifadesi kullanılmış, doktrinde teşebbüs anlamına gelebilecek biçimde yorumlanmıştır.
- 1930 İtalyan Ceza Kanunu ve 5237 sayılı TCK ile yasama organını koruyan hükümler ayrı ayrı düzenlenmiştir.
B. Korunan Yarar
Suçun korunmak istediği değer, TBMM’nin Anayasa ile öngörülen varlığı, işleyişi ve fonksiyonlarıdır. Anayasanın 7. maddesi uyarınca, yasama yetkisi TBMM’ye aittir ve devredilemez. 311. madde, TBMM’nin görev ve fonksiyonlarını engellemeye veya ortadan kaldırmaya yönelik eylemleri cezalandırmaktadır.
III. Suçun Maddi Unsurları
A. Fail
- Failin özel bir sıfat veya nitelik taşıması gerekmez; herkes suçun faili olabilir.
- Yasama organına karşı suç işlendiğinde, gerçek kişiler doğrudan mağdur olarak kabul edilmez; TBMM bir tüzel kişilik olarak mağdurdur.
B. Fiil
1. Genel Çerçeve
Suç, cebir ve şiddet kullanarak TBMM’yi ortadan kaldırmaya veya görevlerini kısmen veya tamamen yapmasını engellemeye teşebbüs şeklinde işlenir. Suç neticeli değil, tehlike suçu niteliğindedir; yani bir zarar meydana gelmesi şart değildir.
2. Meclisi Ortadan Kaldırmaya Teşebbüs
- Meclisin feshi, varlığının sona erdirilmesi veya yetkilerinin ortadan kaldırılması amaçlanır.
- Görevlerin engellenmesi, Meclisin ortadan kaldırılmasına yönelmese dahi suç oluşturur.
3. Görevleri Kısmen veya Tamamen Engellemeye Teşebbüs
- TBMM’nin Anayasal ve yasal görevlerini yerine getirmesinin engellenmesi yeterlidir.
- Örnek: Gensoru veya kanun oylamalarına katılımı engelleme, Meclisin fonksiyonunu kısmen de olsa engelleyen teşebbüs olarak değerlendirilir.
4. Cebir ve Şiddet Kullanımı
- Cebir: Maddi veya manevi zor kullanma, tehdit veya baskı.
- Şiddet: Fiziksel güç kullanımı.
- Suç, yalnızca cebir ve şiddet kullanılarak işlenebilir. Hazırlık hareketleri cezalandırılmaz; elverişli teşebbüs fiili gerekir.
IV. Manevi Unsur
- Suç sadece kasten işlenebilir, taksirle işlenemez.
- Failin, eyleminin Meclisi ortadan kaldırmaya veya görevlerini engellemeye yönelik olduğunu bilmesi gerekir.
- Belirli bir saik veya maksadın varlığı şart değildir.
V. Suçun Görünüm Biçimleri
A. Teşebbüs
- Suç, icra hareketine başlanıldığı an tamamlanır.
- Hazırlık hareketleri suç oluşturmaz, ancak başka bir suçu (TCK 315, 316) meydana getirebilir.
B. İştirak
- TCK 37-40. maddeleri geçerlidir; müşterek fail, azmettiren ve yardım eden sorumlu tutulur.
C. İçtima
- Birden fazla eylem olması tek suç kabulüne engel değildir.
- Yasama organının görevlerini engellemeyen fiiller, TCK 265 kapsamında değerlendirilebilir.
VI. Başka Suçların İşlenmesi (Araç Suçlar)
- TBMM’yi ortadan kaldırma veya görevini engelleme amacıyla işlenen başka suçlar araç suç niteliğindedir.
- Örnek: Yaralama, mal varlığına zarar verme, özgürlükten yoksun bırakma.
- Araç suçların ayrı takibi mümkündür, ancak 311. maddenin bileşik suç niteliği dikkate alınmalıdır.
VII. Kovuşturma ve Görev
- Suç, şikayete tabi değildir ve Cumhuriyet başsavcılığı tarafından re’sen soruşturulur.
- 3713 sayılı Terörle Mücadele Yasası kapsamında terör suçu niteliğindedir, ilgili mevzuat uygulanır.
VIII. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S: Bu suçu işleyen herkes aynı cezayı alır mı?
C: Failin eyleminin şiddeti, teşebbüsün boyutu ve aracılık suçlarının varlığı cezayı etkiler. Profesyonel bir ceza avukatının değerlendirmesi gerekir.
S: Yasama organına karşı suçtan zarar görenler ne yapmalı?
C: Meclisin işleyişine zarar veren veya görevlerini engellemeye yönelik fiillere maruz kalan kişiler, durumun ciddiyetine göre Cumhuriyet Savcılığına başvurmalı ve alanında uzman bir ceza avukatından hukuki destek almalıdır.
S: Suç isnat olunan kişi için tavsiye nedir?
C: Fail, suç isnadı halinde hemen uzman ceza avukatına başvurmalı, savunma stratejisi ve hukuki haklarını koruma yollarını öğrenmelidir.
IX. Sonuç
TCK 311. maddesi, TBMM’nin varlığı ve görevlerini korumayı amaçlayan kritik bir güvenlik ve hukuki mekanizmadır. Suçun oluşması için cebir ve şiddet kullanımı ve teşebbüs fiilinin varlığı yeterlidir; netice oluşması şart değildir. Bu bağlamda hem mağduriyetin giderilmesi hem de suç isnatının adil biçimde değerlendirilmesi için profesyonel ceza avukatı desteği elzemdir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.
