Halkı askerlikten soğutma
Madde 318- (1) (Değişik: 11/4/2013-6459/13 md.) Askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik veya telkinde bulunanlara altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Fiil, basın ve yayın yolu ile işlenirse ceza yarısı oranında artırılır.
MADDE GEREKÇESİ :
Madde, halkı askerlik hizmetinden soğutacak etkinlikte, teşvik veya telkinde bulunmayı veya propaganda yapmayı cezalandırmaktadır. Vatanın düşman güçlerine karşı korunması bakımından her Türk vatandaşının askerlik hizmetini severek ve isteyerek yerine getirmesi şarttır. Esasen askerlik hizmetine yönelik duygu, vatandaşlığın zorunlu gereği olan vatana sadakat borcunun bir parçasını oluşturur. Söz konusu duyguyu tahrip etmek veya zayıflatmak maksadıyla vatandaşları askerlik hizmetlerinden soğutma yolunda teşvik veya telkinlerde bulunmayı veya propagandayı suç hâline getirmek suretiyle madde, millî savunmayı koruma amacını gütmektedir.
Telkin ve teşvikin veya propagandanın askerî hizmetten soğutacak kuvvette olması koşulu ile söz, yazı, işaret, küçültücü imgeler veya bunların benzerleri marifetiyle yapılması suç oluşturacaktır. Teşvik veya telkin geniş sayıda kişilere yönelik olmayan fesatçı fiil olduğu hâlde propaganda çok daha geniş ve önceden belirli olmayan gruplara yönelik etkin telkin ve teşvikleri ifade etmektedir.
Maddenin son fıkrasına göre, fiilin basın ve yayın yoluyla işlenmesi, ağırlaştırıcı nedendir.
6459 SAYILI KANUNLA İLGİLİ GEREKÇE VE RAPORLAR
Madde Gerekçesi :
AİHM, halkı askerlikten soğutma suçuna ilişkin vermiş olduğu kararlarında, maddenin ifade özgürlüğünü ihlal edecek şekilde düzenlendiğini belirtmektedir. Yapılan düzenlemeyle, suçun unsuru “askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik ve telkinde bulunmak” şeklinde yeniden belirlenmektedir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 155 – Geçen maddelerde yazılı olan ahval haricinde kanunlara karşı gelmeğe halkı teşvik ile memleketin emniyetine tehlike iras edecek surette makale neşir edenler veya halkı askerlik hizmetinden soğutmak yolunda neşriyatta veya telkinatta bulunanlar yahut umumi bir içtimada veya nasın toplandığı yerlerde bu suretle nutuk irat edenler iki aydan iki seneye kadar hapis olunur ve bunlardan yirmi beş liradan iki yüz liraya kadar ağır cezayı nakdi alınır.
AÇIKLAMALAR
Halkı Askerlikten Soğutma Suçu (TCK m.318)
Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenişi, Unsurları, Yargı Kararları ve Hukuki Süreçte İzlenecek Yollar
1. Giriş
Halkı askerlikten soğutma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 318. maddesinde düzenlenmiş olup, Türkiye Cumhuriyeti’nin güvenlik ve savunma sisteminin temel unsurlarından biri olan askerlik kurumunu korumayı amaçlamaktadır. Suç, askerlik hizmetini yapanları firara teşvik etmek veya askerliğe katılacak kişileri bu hizmetten vazgeçirecek şekilde teşvik veya telkinde bulunmak suretiyle işlenir.
Özellikle askerliğin anayasal bir ödev olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu suç tipi hem kamu düzenini hem de milli güvenliği ilgilendiren bir koruma alanına sahiptir.
2. TCK m.318’in Kanuni Düzenlemesi
Madde 318 – Halkı askerlikten soğutma
- Askerlik hizmetini yapanları firara sevk edecek veya askerlik hizmetine katılacak olanları bu hizmeti yapmaktan vazgeçirecek şekilde teşvik veya telkinde bulunanlara altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
- Fiil, basın ve yayın yolu ile işlenirse ceza yarısı oranında artırılır.
3. Suçun Hukuki Konusu
Bu suç ile korunan hukuki yarar, devletin savunma gücünün sürekliliği ve askerlik hizmetinin düzenli şekilde yerine getirilmesidir. Dolayısıyla, hem ordunun personel yapısı hem de vatandaşların anayasal yükümlülükleri güvence altına alınır.
4. Suçun Unsurları
4.1. Maddi Unsur
- Fail: Herkes olabilir; suç özgü suç değildir.
- Mağdur: Toplumun tamamı olmakla birlikte, doğrudan askerlik yapacak veya yapmakta olan kişiler hedef alınır.
- Fiil: Teşvik veya telkin. Söz, yazı, davranış veya iletişim araçlarıyla yapılabilir.
- Nitelikli Hal: Basın-yayın yoluyla işlenmesi (TCK m.318/2).
4.2. Manevi Unsur
- Kast aranır. Fail, askerlikten vazgeçirme iradesiyle hareket etmelidir. Olası kast yeterli değildir; doğrudan kast aranır.
5. Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, bu suçun oluşabilmesi için fiilin somut olarak askerlikten vazgeçirme veya firara yönlendirme amacı taşımasını aramaktadır. Salt askerlik kurumunu eleştirmek, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilir. Ancak, bu eleştiri askerliğe katılmama çağrısına dönüşürse suç unsuru oluşur.
6. Suçtan Zarar Gören ve Sanık Açısından Hukuki Süreç
6.1. Sanık (Suç isnat olunan kişi) Ne Yapmalı?
- Savunma stratejisi, fiilin ifade özgürlüğü kapsamında kaldığının ispatına dayanabilir.
- Yazı, konuşma veya sosyal medya paylaşımlarının bağlamı, amacı ve hedef kitlesi önemlidir.
- Hukuki yardım olmadan ifade verilmemelidir.
- Uzman bir ceza avukatından destek alınmalıdır.
6.2. Mağdur/Müşteki Ne Yapmalı?
- Teşvik veya telkinin delillerini (mesaj, sosyal medya paylaşımı, tanık beyanı vb.) toplamalıdır.
- Cumhuriyet savcılığına şikâyette bulunmalıdır.
- Sürecin hukuki takibi için deneyimli bir ceza avukatı ile çalışmalıdır.
7. Basın ve Yayın Yoluyla İşlenme Hali
Basın, sosyal medya, televizyon, radyo veya internet siteleri üzerinden işlenmesi durumunda ceza yarı oranında artırılır. Bu nedenle dijital ortamda yapılan paylaşımlar, geniş kitlelere ulaşması nedeniyle daha ağır şekilde değerlendirilir.
8. İfade Özgürlüğü ile Çatışma Noktaları
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 10. maddesi ifade özgürlüğünü güvence altına alırken, milli güvenlik ve kamu düzeni gerekçesiyle sınırlanmasına da izin verir. TCK m.318 uygulamasında, eleştiri ile teşvik/telkin arasındaki ayrımın net çizilmesi önemlidir.
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Askerlik karşıtı düşüncelerimi sosyal medyada paylaşmak TCK m.318 kapsamına girer mi?
Cevap: Eğer paylaşımınız yalnızca eleştiri içeriyor ve askerliğe katılmamaya doğrudan çağrı niteliğinde değilse, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilir. Ancak doğrudan teşvik/telkin varsa suç oluşabilir.
Soru 2: Basın-yayın yoluyla işlenirse ceza ne kadar artar?
Cevap: Ceza yarı oranında artırılır. Örneğin 2 yıl hapis cezası verildiyse, bu 3 yıla çıkabilir.
Soru 3: Bu suç şikâyete tabi midir?
Cevap: Hayır, resen soruşturulur.
Soru 4: Avukat tutmak zorunlu mudur?
Cevap: Zorunlu değil ancak hem sanık hem de mağdur açısından, sürecin etkin yönetimi için uzman ceza avukatından yardım almak şiddetle tavsiye edilir.
10. Sonuç
Halkı askerlikten soğutma suçu, askerlik hizmetinin düzenli işleyişini korumayı amaçlayan, milli güvenlikle doğrudan ilgili bir suç tipidir. Gerek sanık gerekse mağdur açısından sürecin hassasiyeti nedeniyle delillerin doğru toplanması, ifade özgürlüğü sınırlarının bilinmesi ve profesyonel hukuki destek alınması büyük önem taşır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.