Hâkimin reddi istemine karar verecek mahkeme
Madde 27 – (1) Hâkimin reddi istemine mensup olduğu mahkemece karar verilir. Ancak, reddi istenen hâkim müzakereye katılamaz. Bu nedenle mahkeme teşekkül edemezse bu hususta karar verilmesi;
a) Reddi istenen hâkim asliye ceza mahkemesine mensup ise bu mahkemenin yargı çevresi içerisinde bulunan ağır ceza mahkemesine,
b) Reddi istenen hâkim ağır ceza mahkemesine mensup ise o yerde ağır ceza mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için (1) numaralı daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise, en yakın ağır ceza mahkemesine,
Aittir.
(2) Ret istemi sulh ceza hâkimine karşı ise, yargı çevresi içinde bulunduğu asliye ceza mahkemesi ve tek hâkime karşı ise, yargı çevresi içerisinde bulunan ağır ceza mahkemesi karar verir.
(3) Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin başkan ve üyelerinin reddi istemi, reddedilen başkan ve üye katılmaksızın görevli olduğu dairece incelenerek karara bağlanır.
(4) Ret isteminin kabulü halinde, davaya bakmakla bir başka hâkim veya mahkeme görevlendirilir.
Ret istemi üzerine verilecek kararlar ve başvurulacak kanun yolları
Madde 28 – (1) Ret isteminin kabulüne ilişkin kararlar kesindir; kabul edilmemesine ilişkin kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz üzerine verilen ret kararı hükümle birlikte incelenir.
Hâkimin Reddi İstemi ve Uygulaması: Ceza Hukukunda Usul ve Haklar
Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde tarafların adil yargılanma hakkı temel ilke olarak öne çıkar. Bu bağlamda, hâkimin tarafsızlığını şüpheye düşürecek durumlar söz konusu olduğunda, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında hâkimin reddi istemi devreye girer. Hâkimin reddi, sadece hukuki bir talep olmayıp, yargılamanın güvenilirliği ve tarafların haklarının korunması açısından hayati öneme sahiptir. Bu makalede, hâkimin reddi istemine ilişkin süreçler, yetkili mahkemeler, karar ve kanun yolları detaylı olarak incelenecek; şüpheli/sanıklar ve mağdur/müştekilerin uygulamada dikkat etmesi gereken hususlar ayrı başlıklar altında ele alınacaktır.
1. Hâkimin Reddi İstemi: Hukuki Dayanak
CMK’nın 27. ve 28. maddeleri, hâkimin reddi istemine ilişkin yetki ve karar süreçlerini düzenlemektedir. Temel ilkeler şunlardır:
- Ret istemi, hâkimin mensup olduğu mahkemeye yapılır.
- Reddi istenen hâkim, karara katılamaz.
- Eğer mahkeme teşekkül edemezse, ret kararı farklı bir mahkeme veya daire tarafından verilir.
- Ret isteminin kabulü halinde, davaya bakacak başka bir hâkim veya mahkeme görevlendirilir.
- Ret isteminin kabulüne ilişkin kararlar kesindir; kabul edilmeme durumunda itiraz yoluna başvurulabilir (CMK, md. 28).
2. Yetkili Mahkemeler ve Karar Süreci
2.1 Asliye ve Ağır Ceza Mahkemeleri
- Asliye Ceza Mahkemesi hâkiminin reddi: Yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesi karar verir.
- Ağır Ceza Mahkemesi hâkiminin reddi:
- Birden fazla daire varsa, kendisini izleyen daire karar verir; son numaralı daire için 1. daire yetkilidir.
- Tek daire varsa, en yakın ağır ceza mahkemesi yetkilidir.
2.2 Sulh Ceza Hâkimi
- Ret istemi sulh ceza hâkimine karşı ise: yargı çevresi içinde bulunduğu asliye ceza mahkemesi ve tek hâkime karşı ise, yargı çevresi içerisinde bulunan ağır ceza mahkemesi karar verir.
2.3 Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Daireleri
- Başkan veya üyelerin reddi, reddedilenlerin katılımı olmadan, kendi daireleri tarafından karara bağlanır.
3. Şüpheli/Sanık ve Mağdur/Müşteki Perspektifi
3.1 Şüpheli ve Sanıklar İçin
- Hâkimin reddi isteminde ret sebeplerini öğrenir öğrenmez, olgularla birlikte talepte bulunmak zorundadır.
- Başvuru, yazılı dilekçe veya duruşma tutanağı ile yapılabilir.
- Reddi kabul edilmezse, itiraz yoluna başvurulabilir.
- Süre ve prosedürler açısından bir ceza avukatından danışmanlık alınması tavsiye edilir.
3.2 Mağdur ve Müştekiler İçin
- Mağdur/müşteki, tarafsızlığı şüpheli hâkim karşısında ret talebinde bulunabilir.
- Reddi istemi için olguların ve kanıtların eksiksiz sunulması önemlidir.
- Ret talebinin kabulü halinde, davaya bakacak başka hâkim veya mahkeme atanır.
- Hukuki süreçlerin takibi için uzman bir ceza avukatıyla hareket etmek riskleri azaltır.
4. Ret İstemi Üzerine Verilecek Kararlar ve Kanun Yolları
- Kabul edilen ret istemleri: Kesindir, yeniden incelenemez.
- Kabul edilmeyen ret istemleri: İtiraz edilebilir; itiraz kararları, dava hükmü ile birlikte incelenir.
- Karar süreci ve kanun yolları, yargılama sürecinin adil ve şeffaf yürütülmesini sağlar.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Hâkimin reddi istemi hangi durumlarda yapılabilir?
Cevap: Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde veya tarafsızlığını şüpheye düşürecek durumlarda (CMK, md. 24).
Soru 2: Ret talebi hangi yollarla yapılabilir?
Cevap: Yazılı dilekçe veya duruşma tutanağı ile başvurulabilir.
Soru 3: Reddi istenen hâkim karar sürecine katılabilir mi?
Cevap: Hayır, karar sürecinde katılamaz.
Soru 4: Ret talebi kabul edilmezse ne yapılmalı?
Cevap: İtiraz yoluna başvurulabilir; bu süreçte avukat desteği almak kritik öneme sahiptir.
Soru 5: Mağdur ve şüpheli/sanıklar için süreçte en kritik adım nedir?
Cevap: Ret sebeplerini eksiksiz ve zamanında sunmak ve süreç boyunca uzman ceza avukatıyla hareket etmektir.
6. Uzman Avukat Desteğinin Önemi
Hâkimin reddi süreci, hukuki teknik bilgi ve deneyim gerektiren karmaşık bir süreçtir.
- Sürelerin doğru takibi
- Ret sebeplerinin hukuki dayanaklarla sunulması
- İtiraz ve karar süreçlerinin yönetimi
uzman ceza avukatı desteği ile çok daha etkin şekilde yürütülebilir.
Sonuç
Hâkimin reddi istemi, ceza muhakemesinde tarafsız yargılama hakkının korunması için kritik bir mekanizmadır. Şüpheli/sanık ve mağdur/müşteki, süreçleri doğru bilmek ve eksiksiz belge sunmak zorundadır. Ret istemi sürecinde uzman bir ceza avukatıyla hareket etmek, hem hak kaybını önler hem de sürecin sağlıklı yürütülmesini sağlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.