Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Tanıklıktan çekinme
Madde 45 – (1) Aşağıdaki kimseler tanıklıktan çekinebilir:
a) Şüpheli veya sanığın nişanlısı.
b) Evlilik bağı kalmasa bile şüpheli veya sanığın eşi.
c) Şüpheli veya sanığın kan hısımlığından veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyu.
d) Şüpheli veya sanığın üçüncü derece dahil kan veya ikinci derece dahil kayın hısımları.
e) Şüpheli veya sanıkla aralarında evlâtlık bağı bulunanlar.
(2) Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle tanıklıktan çekinmenin önemini anlayabilecek durumda olmayanlar, kanunî temsilcilerinin rızalarıyla tanık olarak dinlenebilirler. Kanunî temsilci şüpheli veya sanık ise, bu kişilerin çekinmeleri konusunda karar veremez.
(3) Tanıklıktan çekinebilecek olan kimselere, dinlenmeden önce tanıklıktan çekinebilecekleri bildirilir. Bu kimseler, dinlenirken de her zaman tanıklıktan çekinebilirler.
Tanıklıktan Çekinme Hakkı: CMK Madde 45’in Uygulaması ve Hukuki Değerlendirme
Giriş
Ceza muhakemesinde tanıkların beyanları, suçun aydınlatılmasında kritik bir öneme sahiptir. Ancak bazı durumlarda, kanun tanıklığın zorunluluğunu sınırlayarak tanıklıktan çekinme hakkını tanımaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 45. maddesi, belirli yakınlık ve ilişki hallerinde tanıklıktan çekinme hakkını düzenlemektedir. Bu hak, hem şüpheli veya sanık lehine hem de mağdur lehine önemli hukuki korumalar sağlamaktadır.
Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
1. Kanunda Belirtilen Yakınlık İlişkileri
CMK Madde 45/1 uyarınca, aşağıdaki kişiler tanıklıktan çekinebilir:
- Şüpheli veya sanığın nişanlısı
- Evlilik bağı kalmasa bile şüpheli veya sanığın eşi
- Kan hısımlığından veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyu
- Üçüncü derece dahil kan hısımları veya ikinci derece dahil kayın hısımları
- Şüpheli veya sanıkla aralarında evlâtlık bağı bulunanlar
Bu düzenleme, yakınlık ilişkisine dayalı olarak tanığın beyanının tarafsızlığının etkilenebileceği ve zorla tanıklığa çağrılmasının etik ve hukuki açıdan sakıncalı olabileceğini öngörmektedir.
2. Yaş, Akıl Sağlığı ve Kanuni Temsil
CMK Madde 45/2, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle tanıklıktan çekinmenin önemini anlayamayacak durumda olanların, kanuni temsilcilerinin rızasıyla tanık olarak dinlenebileceğini öngörmektedir. Ancak temsilci şüpheli veya sanık ise, bu durumda temsilci çekinme konusunda karar veremez. Bu düzenleme, özellikle çocuk tanıkların veya akıl sağlığı sınırlı kişilerinin mağduriyet yaşamaması amacıyla yapılmıştır.
3. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kullanımı
CMK Madde 45/3, tanıklıktan çekinebilecek kişilerin dinlenmeden önce bilgilendirilmesini ve dinlenme sırasında da çekinme haklarını kullanabileceklerini düzenlemektedir. Böylece hak etkin bir şekilde korunmaktadır.
Şüpheli ve Sanıkların Uygulamadaki Hak ve Yükümlülükleri
Şüpheli veya sanıkların tanıklardan çekinme hakkını kullanması, savunma stratejilerinin etkinliği açısından önemlidir. Bu kişiler:
- Tanıklık sırasında yakınlık ilişkilerini ve çekinme sebeplerini açıkça ifade edebilir.
- Hâkim veya Cumhuriyet savcısına, çekinme talebini yazılı veya sözlü olarak bildirebilir.
- Ceza avukatı ile birlikte hareket ederek, çekinme hakkının mahkeme tarafından eksiksiz uygulanmasını sağlayabilir.
Bu süreçte, alanında uzman bir ceza avukatının desteği, yasal hakların eksiksiz kullanılmasını ve hukuki süreçlerin hatasız yürütülmesini sağlar.
Mağdur / Müşteki / Suçtan Zarar Görenlerin Uygulamadaki Hak ve Yükümlülükleri
Suçtan zarar gören kişiler açısından, tanık olarak dinlenme süreci hassasiyet taşır:
- Çekinme hakkı, mağdur lehine istisnalar içermektedir. Özellikle yakınlık ilişkisi söz konusu ise, mağdur tanıklıktan çekinme hakkını kullanabilir.
- Çocuklar veya akıl sağlığı sınırlı mağdurlar, kanuni temsilcilerinin rızası ile dinlenebilir; temsilci şüpheli veya sanık ise dinlenme süreci farklı şekilde yönetilir.
- Mağdur vekili veya avukat, dinleme sürecinde hakların korunması ve çekinme taleplerinin mahkeme tarafından dikkate alınmasını sağlayabilir.
Bu noktada, mağdur veya müşteki tarafın da uzman ceza avukatı aracılığıyla sürece dahil olması, mağduriyetin azalmasına ve adil yargılanma hakkının korunmasına katkı sağlar.
Tanıklıktan Çekinme Hakkı ve Hukuki Sonuçlar
Tanıklıktan çekinme hakkının kullanılması, mahkeme sürecini etkilemekle birlikte, yasal olarak tanığın beyanını reddetmek değil, sadece dinleme zorunluluğunu sınırlamak anlamına gelir. Bu nedenle mahkeme:
- Çekinen tanığı zorla dinleyemez.
- Çekinme hakkı haklı gerekçelere dayandığında her zaman dikkate alınır.
- Tanıklıktan çekinmenin yanlış uygulanması durumunda, yargılamanın usulüne uygunluğu açısından hukuki sorunlar doğabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tanıklıktan çekinme hakkı tüm yakın akrabalar için geçerli midir?
Cevap: Hayır. CMK Madde 45, belirli derece ve hısımlık ilişkilerini sınırlamaktadır (örn. üçüncü derece kan hısımları, ikinci derece kayın hısımları).
Soru 2: Çocuk tanık tanıklıktan çekinebilir mi?
Cevap: Çocuklar, çekinmenin önemini anlayamayacak durumdaysa, kanuni temsilcilerinin rızasıyla dinlenebilirler.
Soru 3: Tanıklıktan çekinme hakkı, davanın sonucunu etkiler mi?
Cevap: Çekinme, sadece tanığın dinlenme zorunluluğunu etkiler; davanın sonucunu belirleyen esas deliller üzerindeki etkisi sınırlıdır.
Soru 4: Tanıklıktan çekinme talebinde uzman avukat gerekli mi?
Cevap: Evet. Alanında uzman ceza avukatı, çekinme hakkının doğru kullanılmasını ve mahkemece eksiksiz uygulanmasını sağlar.
Sonuç
CMK Madde 45, ceza muhakemesinde tanıkların hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından korunmasını amaçlayan önemli bir düzenlemedir. Tanıklıktan çekinme hakkının doğru uygulanması, adil yargılanma hakkının ve yasal güvenliğin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Bu süreçte, uzman ceza avukatı desteği almak, hem hakların korunması hem de hukuki süreçlerin hatasız yürütülmesi açısından zorunludur.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, Madde 45.
- Altınok, M. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku Pratiği. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Taşdelen, B. (2019). Tanık ve Şahitlik Hukuku. İstanbul: Adalet Yayınevi.
- Yılmaz, A. (2021). Ceza Muhakemesinde Tanıklık ve Çekinme Hakkı. İstanbul: Legal Yayıncılık.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.