Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Tutuklama nedenleri
Madde 100 – (1) Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir. İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde, tutuklama kararı verilemez.[1]
(2) Aşağıdaki hallerde bir tutuklama nedeni var sayılabilir:
a) Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olgular varsa.
b) Şüpheli veya sanığın davranışları;
1. Delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme,
2. Tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma,
Hususlarında kuvvetli şüphe oluşturuyorsa.
(3) Aşağıdaki suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilir:[2]
a) 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;[3]
1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),
2. (Ek:6/12/2019-7196/58 md.)[4] Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80)
3. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),
4.(Ek: 6/12/2006 – 5560/17 md.) Kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent b, e ve f) ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (madde 87),[5]
5. İşkence (madde 94, 95)
6. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),
7. Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
8.(Ek: 6/12/2006 – 5560/17 md.) Hırsızlık (madde 141, 142) ve yağma (madde 148, 149),
9. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
10. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),
11. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),
12. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),
b) 10.7.1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
c) 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu.
d) 10.7.2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar.
e) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
f) 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları.
g) (Ek: 27/3/2015-6638/14 md.) 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinde sayılan suçlar.
h) (Ek: 27/3/2015-6638/14 md.) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar.
i) (Ek:12/5/2022-7406/9 md.) Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçu.
j) (Ek:12/5/2022-7406/9 md.) Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu.
k) (Ek:10/10/2024-7528/35 md.) Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî eğitim kurumlarında yönetici, öğretmen, usta öğretici, yabancı uyruklu öğrencilerin eğitimine yönelik Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen projelerde öğretici/öğretmen veya rehber danışman; özel öğretim kurumlarında yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğretici olarak görev yapanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî eğitim kurumları ve özel öğretim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders okutanlara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan öğretmenlere karşı görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işlenen kasten yaralama suçu.
(4) (Değişik: 2/7/2012-6352/96 md.) Sadece adlî para cezasını gerektiren suçlarda veya vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenenler hariç olmak üzere hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez.[6]
Tutuklama Nedenleri ve Uygulaması: Ceza Muhakemesi Kanunu m.100 Analizi
Özet
Tutuklama, ceza muhakemesinde en ciddi tedbirlerden biridir ve şüpheli veya sanığın kişisel özgürlüğünü ciddi biçimde kısıtlamaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.100, tutuklama kararının verilebilmesi için gerekli şartları ve somut delillerle desteklenmesi gereken tutuklama nedenlerini açıkça düzenlemektedir. Bu makalede, tutuklama nedenleri detaylı olarak incelenmiş, uygulamadaki kritik noktalar açıklanmış, şüpheli/sanık ile mağdur açısından yapılması gerekenler belirtilmiş ve sıkça sorulan sorular bölümü eklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Tutuklama, CMK m.100, şüpheli hakları, mağdur hakları, ceza muhakemesi, ceza avukatı
1. Tutuklama Kavramı ve Hukuki Dayanak
Tutuklama, ceza muhakemesinde, şüpheli veya sanığın yargılamanın sağlıklı yürütülmesi, kaçma veya delilleri yok etme riskinin önlenmesi gibi nedenlerle hakim kararıyla özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasıdır (CMK, m.100). Tutuklama, öncelikle kuvvetli suç şüphesine ve bir tutuklama nedenine dayanmalıdır; aksi takdirde, özgürlüğün kısıtlanması hukuka aykırı olur.
Uzman Görüşü: Tutuklama, hukuki olarak zorunlu olmadıkça uygulanmamalıdır ve her aşamada ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır. Şüpheli veya sanık, tutuklama durumunda mutlaka alanında uzman bir ceza avukatından destek almalıdır.
2. Tutuklama Şartları
CMK m.100 uyarınca tutuklama için gerekli şartlar üç ana başlık altında incelenebilir:
2.1. Kuvvetli Suç Şüphesi ve Somut Deliller
Tutuklama kararı, sadece şüpheli veya sanığın işlediği iddia edilen suç hakkında kuvvetli şüphe bulunmasıyla verilebilir. Bu kuvvetli şüphe, somut delillere dayanmalıdır; sadece şüphe veya varsayım yeterli değildir.
2.2. Tutuklama Nedeni
Kanun, bazı hallerde tutuklama nedeninin var sayılabileceğini düzenler:
- Kaçma veya saklanma şüphesi: Şüpheli veya sanığın kaçma veya saklanma olasılığı mevcutsa, tutuklama nedeni var sayılır.
- Delilleri yok etme veya değiştirme riski: Şüpheli, delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme potansiyeli gösteriyorsa tutuklama gerekçesi oluşur.
- Tanık veya mağdur üzerinde baskı riski: Şüpheli veya sanığın tanık veya mağdur üzerinde baskı kurma ihtimali kuvvetli şüphe oluşturuyorsa tutuklama kararı verilebilir.
2.3. Suçun Niteliği
Tutuklama Nedeni Sayılabilecek Suçlar (Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebepleri)
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamındaki suçlar:
- Soykırım ve insanlığa karşı suçlar – TCK m.76, 77, 78
- Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti – (Ek: 6/12/2019-7196/58 md.) TCK m.79, 80
- Kasten öldürme suçları – TCK m.81, 82, 83
- Kasten yaralama ve ağırlaşmış halleri – (Ek: 6/12/2006 – 5560/17 md.)
- Kasten yaralama: TCK m.86, f.3, b, e, f bentleri
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama: TCK m.87
- İşkence – TCK m.94, 95
- Cinsel saldırı (1. fıkra hariç) – TCK m.102
- Çocukların cinsel istismarı – TCK m.103
- Hırsızlık ve yağma – (Ek: 6/12/2006 – 5560/17 md.)
- Hırsızlık: TCK m.141, 142
- Yağma: TCK m.148, 149
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti – TCK m.188
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (2., 7. ve 8. fıkralar hariç) – TCK m.220
- Devletin güvenliğine karşı suçlar – TCK m.302, 303, 304, 307, 308
- Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar – TCK m.309, 310, 311, 312, 313, 314, 315
b) 6136 sayılı Kanun (Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun) kapsamındaki suçlar:
- Silah kaçakçılığı – m.12
c) 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Zimmet suçu – m.22, f.3 ve f.4
d) 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Hapis cezası gerektiren suçlar (genel)
e) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Suçlar – m.68 ve m.74
f) 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Kasten orman yakma – m.110, f.4 ve f.5
g) 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Suçlar – m.33
h) 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar:
- Suçlar – m.7, f.3
i) Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçları – (Ek: 12/5/2022-7406/9 md.)
j) Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı kasten yaralama suçları – (Ek: 12/5/2022-7406/9 md.)
k) Eğitim kurumlarında görev yapan personele karşı işlenen kasten yaralama suçları – (Ek: 10/10/2024-7528/35 md.)
- Millî Eğitim Bakanlığı resmî eğitim kurumları ve özel öğretim kurumları öğretmenleri, yöneticileri, uzman/usta öğreticiler ve projelerde görevli öğreticiler; diğer kamu kurumlarında görev yapan öğretmenler
| Suç Türü | Kanun | Madde | Fıkra | Bent |
| Soykırım ve insanlığa karşı suçlar | TCK 5237 | 76, 77, 78 | – | – |
| Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti | TCK 5237 | 79, 80 | – | – |
| Kasten öldürme | TCK 5237 | 81, 82, 83 | – | – |
| Kasten yaralama | TCK 5237 | 86 | 3 | b, e, f |
| Neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama | TCK 5237 | 87 | – | – |
| İşkence | TCK 5237 | 94, 95 | – | – |
| Cinsel saldırı (1. fıkra hariç) | TCK 5237 | 102 | – | – |
| Çocukların cinsel istismarı | TCK 5237 | 103 | – | – |
| Hırsızlık | TCK 5237 | 141, 142 | – | – |
| Yağma | TCK 5237 | 148, 149 | – | – |
| Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti | TCK 5237 | 188 | – | – |
| Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (2.,7.,8. fıkralar hariç) | TCK 5237 | 220 | – | – |
| Devletin güvenliğine karşı suçlar | TCK 5237 | 302, 303, 304, 307, 308 | – | – |
| Anayasal düzene ve işleyişine karşı suçlar | TCK 5237 | 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315 | – | – |
| Silah kaçakçılığı | 6136 | 12 | – | – |
| Zimmet suçu | 4389 | 22 | 3, 4 | – |
| Hapis cezası gerektiren kaçakçılık suçları | 4926 | – | – | – |
| Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma suçları | 2863 | 68, 74 | – | – |
| Kasten orman yakma | 6831 | 110 | 4, 5 | – |
| Toplantı ve gösteri yürüyüşleri suçları | 2911 | 33 | – | – |
| Terörle mücadele suçları | 3713 | 7 | 3 | – |
| Kadına karşı kasten yaralama | TCK 5237 | – | – | – |
| Sağlık personeline karşı kasten yaralama | TCK 5237 | – | – | – |
| Eğitim kurumları personeline karşı kasten yaralama | TCK 5237 | – | – | – |
Önemli Not: Sadece adli para cezası gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı 2 yıldan az olan suçlarda tutuklama kararı verilemez (CMK m.100/4).
3. Tutuklama Kararının Ölçülülük İlkesi
Tutuklama kararı, işin önemi, beklenen ceza veya güvenlik tedbirleri ile ölçülü olmalıdır. Ölçülülük ilkesine aykırı tutuklama, Anayasa ve AİHS ile güvence altına alınan özgürlük haklarını ihlal eder.
4. Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Tutuklama kararına itiraz etmek için alanında uzman bir ceza avukatı ile başvuruda bulunmalıdır.
- Tutuklama gerekçesini ayrıntılı olarak öğrenmeli ve delillerin toplanması sürecine katkıda bulunmalıdır.
- Hakları hakkında bilgilendirilmeli ve gerektiğinde mahkeme önünde ifade vermelidir.
5. Mağdur/Zarar Gören Açısından Yapılması Gerekenler
- Suçtan zarar gören kişiler, haklarını korumak için kolluk kuvvetlerine veya savcılığa başvurmalıdır.
- Mağdurlar, şüpheli veya sanığın delilleri etkileme veya kaçma ihtimaline karşı, işlemlerin takip edilmesini sağlamalıdır.
- Hukuki süreç boyunca, mağdur hakları ve tazminat talepleri için uzman ceza avukatından danışmanlık almalıdır.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Tutuklama nedenleri nelerdir?
Cevap: Kaçma şüphesi, delilleri yok etme riski, tanık veya mağdur üzerinde baskı ihtimali ve belirli suçların işlenmesi durumunda tutuklama nedeni kabul edilir (CMK m.100).
S2: Hangi suçlarda tutuklama nedeni var sayılır?
Cevap: Soykırım, insanlığa karşı suçlar, kasten öldürme, işkence, cinsel suçlar, terör ve bazı özel suçlar.
S3: Tutuklama her zaman uygulanır mı?
Cevap: Hayır, tutuklama ölçülülük ilkesine uygun olmalı ve işin önemi ile beklenen ceza dikkate alınmalıdır.
S4: Şüpheli tutuklama kararına karşı ne yapabilir?
Cevap: Tutuklama kararına itiraz edebilir ve hukuki temsilci (ceza avukatı) desteği almalıdır.
S5: Mağdur tutuklama sürecinde ne yapmalıdır?
Cevap: Süreci takip etmeli, kolluk ve savcılığa başvurmalı, haklarını korumak için avukat desteği almalıdır.
7. Sonuç
Tutuklama, ceza muhakemesinde önemli bir tedbirdir ve yalnızca CMK m.100’de belirlenen koşulların varlığı halinde uygulanabilir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hakların korunması, süreçlerin doğru yönetilmesi ve ölçülülük ilkesine uyulması kritik öneme sahiptir. Alanında uzman bir ceza avukatı, hak kayıplarının önlenmesi ve yasal prosedürlerin etkin yürütülmesi için mutlaka sürece dahil olmalıdır.
Kaynakça
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (2004). Resmî Gazete.
- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (2005). Resmî Gazete.
- Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, 6136 (1953).
- Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 4926 (2003).
- Terörle Mücadele Kanunu, 3713 (1991).
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2863 (1983).
- Orman Kanunu, 6831 (1956).
[1] 21/2/2014 tarihli ve 6526 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “olguların” ibaresi “somut delillerin” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle, bu fıkraya “hususunda” ibaresinden sonra gelmek üzere “somut delillere dayanan” ibaresi eklenmiştir.
[3] Bu bende 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle, (2) ve (5) numaralı alt bentlerinden sonra gelmek üzere, sırasıyla (3) ve (7) numaralı alt bentler eklenmiş ve diğer alt bent numaraları buna göre teselsül ettirilmiştir.
[4] 6/12/2019 tarihli ve 7196 sayılı Kanunun 58 inci maddesiyle, (1) numaralı alt bentten sonra gelmek üzere (2) numaralı alt bent eklenmiş ve diğer alt bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
[5] 12/5/2022 tarihli ve 7406 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle bu bentte yer alan “Silahla işlenmiş kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent e)” ibaresi “Kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent b, e ve f)” şeklinde değiştirilmiştir.
[6] 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “veya” ibaresi “suçlarda veya vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenenler hariç olmak üzere” şeklinde değiştirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.