Usul
Madde 105 – (Değişik: 25/5/2005 – 5353/13 md.)
(1) 103 ve 104 üncü maddeler uyarınca yapılan istem üzerine, merciince Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiin görüşü alındıktan sonra, üç gün içinde istemin kabulüne, reddine veya adlî kontrol uygulanmasına karar verilir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/23 md.) 103 üncü maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesi uyarınca yapılan istemler hariç olmak üzere örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar bakımından bu süre yedi gün olarak uygulanır. (Ek cümle: 11/4/2013-6459/15 md.) Duruşma dışında bu karar verilirken Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiinin görüşü alınmaz.Bu kararlara itiraz edilebilir.
CMK Madde 105 Uyarınca İstemlerin Usulü
Özet:
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 105. maddesi, şüpheli veya sanığın salıverilmesi veya adlî kontrol uygulanması istemlerine ilişkin usulü düzenlemektedir. Bu makalede, madde metni ışığında, şüpheli/sanık ve suçtan zarar gören/mağdur/müştekinin hak ve yükümlülükleri detaylı şekilde analiz edilmekte; karar süreci, süreler ve hukuki danışmanlık ihtiyacı ele alınmaktadır. Ayrıca, sıkça sorulan sorularla pratik bilgiler sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: CMK 105, tutukluluk, adlî kontrol, şüpheli hakları, mağdur hakları, ceza hukuku, uzman ceza avukatı
1. Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde, şüpheli veya sanığın tutukluluk hâlinin devamı ya da salıverilmesi, CMK 103 ve 104. maddeler uyarınca talep edilebilmektedir. Bu taleplerin değerlendirilmesi, CMK 105 kapsamında belirlenen usul ve süre kuralları çerçevesinde yürütülür. Madde 105, hem süreçteki hızın sağlanmasını hem de şüpheli/sanık haklarının korunmasını hedeflemektedir.
2. Madde 105’in Usul Hükümleri
2.1. Karar Süresi
CMK 105’e göre:
- Şüpheli, sanık veya müdafiinin görüşü alındıktan sonra 3 gün içinde istemin kabul, red veya adlî kontrol uygulanmasına karar verilir.
- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarda, bu süre 7 gün olarak uygulanır.
- Duruşma dışında verilecek kararlar için şüpheli veya sanık görüşü alınmaz.
2.2. İtiraz Hakkı
Bu kararlara itiraz edilebilir, dolayısıyla karar kesinleşmeden önce hukuki denetim sağlanabilir.
3. Şüpheli ve Sanık Açısından Hak ve Yükümlülükler
3.1. Görüş Bildirme Hakkı
Şüpheli veya sanık, adlî kontrol veya salıverilme talebi sırasında görüşlerini bildirme hakkına sahiptir. Bu, talebin olumlu değerlendirilmesinde önemli bir etkendir.
3.2. Müdafii ile İşbirliği
- Talebin hazırlanmasında uzman bir ceza avukatı ile çalışılması önerilir.
- Avukat, başvurunun gerekçesini hukuki dayanaklarla destekleyerek merci önünde savunma yapar.
3.3. Takip ve İtiraz
- Karar kendisine tebliğ edildiğinde, itiraz süresi içinde hukuki yol kullanılabilir.
- İtiraz, mahkeme veya hâkim tarafından değerlendirilir ve karar yeniden gözden geçirilir.
4. Mağdur / Müşteki / Suçtan Zarar Gören Açısından Haklar
4.1. Bilgilendirilme
- Mağdur veya müşteki, şüpheli/sanığın salıverilmesi veya adlî kontrol kararı hakkında bilgilendirilir.
- Bu bilgi, mağdurun güvenliğinin sağlanması ve sürecin şeffaf yürütülmesi açısından önemlidir.
4.2. Görüş Bildirme Hakkı
- Duruşma dışında verilen kararlarda mağdur görüşü alınmasa da, dava sürecinde görüşlerini yazılı veya sözlü olarak iletebilir.
- Bu, mağdur haklarının korunması ve adaletin sağlanması açısından kritik bir mekanizmadır.
4.3. Hukuki Danışmanlık
- Mağdur veya müşteki de uzman bir ceza avukatından destek almalıdır.
- Avukat, hak kaybını önleyici adımlar atar, sürecin doğru takip edilmesini sağlar.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Şüpheli veya sanığın talebi reddedilirse ne olur?
Cevap: Karara itiraz hakkı vardır. Uzman avukat aracılığıyla üst merciye başvuru yapılabilir.
Soru 2: Örgüt suçlarında karar süresi neden 7 gün?
Cevap: Örgüt suçları, suçun karmaşıklığı ve delil yoğunluğu nedeniyle daha uzun inceleme süresi gerektirir.
Soru 3: Duruşma dışında karar verildiğinde görüşümüz alınmaz mı?
Cevap: Evet, duruşma dışında verilen kararlarda şüpheli veya sanığın görüşü alınmaz; ancak itiraz hakkı saklıdır.
Soru 4: Mağdur olarak adlî kontrol kararı hakkında ne yapabilirim?
Cevap: Karar hakkında bilgilendirilirsiniz; görüşlerinizi yazılı olarak iletebilir ve uzman avukat desteği alabilirsiniz.
6. Uzman Ceza Avukatının Önemi
- Talebin hazırlanması, gerekçelerin doğru sunulması ve hukuki hakların korunması için uzman ceza avukatıyla çalışmak kritiktir.
- Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından süreç karmaşıktır ve yanlış adımlar hak kaybına yol açabilir.
7. Sonuç
CMK 105, şüpheli ve sanığın tutukluluk veya adlî kontrol taleplerinin hızlı ve adil şekilde değerlendirilmesini sağlamak için açık usul kuralları belirlemiştir. Bu süreçte hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki haklarının etkin biçimde korunması, uzman ceza avukatının rehberliği ile mümkündür. Özel durumlar (örgüt suçları vb.) için süreler uzatılabilmekte, bu nedenle her olayın hukuki değerlendirmesi ayrı yapılmalıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.