Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma
Madde 128 – (1) Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait;
a) Taşınmazlara,
b) Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına,
c) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba,
d) Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara,
e) Kıymetli evraka,
f) Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına,
g) Kiralık kasa mevcutlarına,
h) Diğer malvarlığı değerlerine,
Elkonulabilir. Somut olarak belirlenen Bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir. (Ek cümle: 21/2/2014 – 6526/10 md.) Bu madde kapsamında elkoyma kararı alınabilmesi için ilgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Hazine Müsteşarlığı ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumundan, suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınır. Bu rapor en geç üç ay içinde hazırlanır. Özel sebepler zorunlu kıldığında bu süre talep üzerine iki ay daha uzatılabilir.[1]
(2) Birinci fıkra hükmü;[2]
a) Türk Ceza Kanununda tanımlanan;
1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),
2. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80) ile organ veya doku ticareti (madde 91),
3. Hırsızlık (madde 141, 142),
4. Yağma (madde 148, 149),
5. Güveni kötüye kullanma (madde 155),
6. Dolandırıcılık (madde 157, 158),
7. Hileli iflas (madde 161),
8. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
9. Parada sahtecilik (madde 197),
10. (Mülga: 21/2/2014 – 6526/10 md.; Yeniden düzenleme: 24/11/2016-6763/25 md.)Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220, fıkra üç),
11. İhaleye fesat karıştırma (madde 235),
12. Edimin ifasına fesat karıştırma (madde 236),
13. (Ek: 24/11/2016-6763/25 md.) Tefecilik (madde 241),
14. Zimmet (madde 247),
15. İrtikap (madde 250)
16. Rüşvet (madde 252),
17. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308),
18. (Değişik: 2/12/2014-6572/41 md.) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
19. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337) suçları.
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,
c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar,
Hakkında uygulanır.
(3) Taşınmaza elkonulması kararı, tapu kütüğüne şerh verilmek suretiyle icra edilir.
(4) Kara, deniz ve hava ulaşım araçları hakkında verilen elkoyma kararı, bu araçların kayıtlı bulunduğu sicile şerh verilmek suretiyle icra olunur.
(5) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba elkonulması kararı, teknik iletişim araçlarıyla ilgili banka veya malî kuruma derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili banka veya malî kuruma ayrıca tebliğ edilir. Elkoyma kararı alındıktan sonra, hesaplar üzerinde yapılan bu kararı etkisiz kılmaya yönelik işlemler geçersizdir.
(6) Şirketteki ortaklık paylarına elkoyma kararı, ilgili şirket yönetimine ve şirketin kayıtlı bulunduğu ticaret sicili müdürlüğüne teknik iletişim araçlarıyla derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili şirkete ve ticaret sicili müdürlüğüne ayrıca tebliğ edilir.
(7) Hak ve alacaklara elkoyma kararı, ilgili gerçek veya tüzel kişiye teknik iletişim araçlarıyla derhâl bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili gerçek veya tüzel kişiye ayrıca tebliğ edilir.
(8) Bu madde hükmüne göre alınan elkoyma kararının gereklerine aykırı hareket edilmesi halinde, Türk Ceza Kanununun “Muhafaza görevini kötüye kullanma” başlıklı 289 uncu maddesi hükümleri uygulanır.
(9) (Değişik: 24/11/2016-6763/25 md.) Bu madde hükümlerine göre elkoymaya ve onuncu fıkra uyarınca kayyım atanmasına ancak hâkim karar verebilir.
(10) (Ek: 15/8/2016-KHK-674/13 md.; Aynen kabul: 10/11/2016-6758/13 md.) Bu madde uyarınca elkonulan taşınmaz, hak ve alacakların idaresi gerektiğinde bu malvarlığı değerlerinin yönetimi amacıyla kayyım atanabilir. Bu durumda 133 üncü madde hükümleri kıyasen uygulanır.
Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma: CMK m.128 Analizi
Giriş
Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.128, suçtan elde edilen veya suç işlenmesiyle bağlantılı taşınmazlar, haklar ve alacaklar üzerinde elkoyma yetkisini düzenlemektedir. Bu düzenleme, hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında delillerin korunmasını ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesini amaçlamaktadır. Elkoyma işlemleri, hukuki niteliği ve uygulama prosedürleri itibarıyla karmaşık olup, hem şüpheli/sanıklar hem de suçtan zarar görenler için önemli hak ve yükümlülükler doğurmaktadır.
1. Elkoymanın Kapsamı ve Şartları
CMK m.128 uyarınca elkoyma, şüpheli veya sanığa ait aşağıdaki malvarlığı değerleri için uygulanabilir:
- Taşınmazlar (arsa, bina, arazi vb.)
- Kara, deniz ve hava ulaşım araçları
- Banka veya diğer mali kurumlardaki her türlü hesap
- Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki hak ve alacaklar
- Kıymetli evrak
- Şirketteki ortaklık payları
- Kiralık kasa mevcutları
- Diğer malvarlığı değerleri
Önemli bir husus, malvarlığı değerinin şüpheli veya sanık dışında bir zilyette bulunması hâlinde dahi elkoyma yapılabilmesidir (CMK m.128/1).
1.1 Rapor Düzenlenmesi
Elkoyma kararının alınabilmesi için, suçtan elde edilen değere ilişkin olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Hazine Müsteşarlığı veya Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından hazırlanan rapor gereklidir. Bu rapor en geç üç ayda hazırlanmalı, zorunlu hallerde iki ay daha uzatılabilir (CMK m.128/1).
1.2 Uygulanabilir Suçlar
Elkoyma;
a) Türk Ceza Kanununda tanımlanan;
1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),
2. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80) ile organ veya doku ticareti (madde 91),
3. Hırsızlık (madde 141, 142),
4. Yağma (madde 148, 149),
5. Güveni kötüye kullanma (madde 155),
6. Dolandırıcılık (madde 157, 158),
7. Hileli iflas (madde 161),
8. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
9. Parada sahtecilik (madde 197),
10. (Mülga: 21/2/2014 – 6526/10 md.; Yeniden düzenleme: 24/11/2016-6763/25 md.)Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220, fıkra üç),
11. İhaleye fesat karıştırma (madde 235),
12. Edimin ifasına fesat karıştırma (madde 236),
13. (Ek: 24/11/2016-6763/25 md.) Tefecilik (madde 241),
14. Zimmet (madde 247),
15. İrtikap (madde 250)
16. Rüşvet (madde 252),
17. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308),
18. (Değişik: 2/12/2014-6572/41 md.) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
19. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337) suçları.
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,
c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar,
Hakkında uygulanır (CMK m.128/2).
2. Elkoyma İşleminin İcra Şekilleri
Elkoyma kararları, malın türüne göre farklı yöntemlerle uygulanır:
- Taşınmazlar: Tapu kütüğüne şerh verilmek suretiyle icra edilir.
- Araçlar: Kayıtlı bulunduğu sicile şerh verilir.
- Hesaplar: Banka veya mali kuruma bildirilir ve tebliğ edilir. Hesap üzerinde kararın etkisizleştirilmesine yönelik işlemler geçersiz sayılır.
- Ortaklık payları: Şirket yönetimine ve ticaret siciline bildirilir.
- Hak ve alacaklar: İlgili gerçek veya tüzel kişiye bildirilir.
Elkoyma kararına uymayan kişiler için TCK m.289 kapsamında “Muhafaza görevini kötüye kullanma” hükümleri uygulanır (CMK m.128/8).
3. Kayyım Atanması
Elkoyma ile ilgili olarak taşınmaz, hak veya alacakların yönetimi gerektiğinde, hâkim kararıyla kayyım atanabilir (CMK m.128/10). Kayyım ataması, ilgili malvarlığı değerlerinin korunması ve idaresi için önemlidir ve CMK m.133 hükümleri kıyasen uygulanır.
4. Şüpheli/Sanık ve Mağdur Hak ve Yükümlülükleri
4.1 Şüpheli/Sanık Perspektifi
- Elkoyma kararına itiraz hakkı bulunur.
- Elkoyma kararının hukuka uygunluğu ve kapsamı için uzman ceza avukatına başvurulması gerekir.
- Hesap veya taşınmaz üzerindeki işlemleri, elkoyma kararına aykırı şekilde yapmaya çalışmak suç teşkil eder.
4.2 Suçtan Zarar Gören / Mağdur Perspektifi
- Elkoyma sayesinde, suçtan kaynaklanan zararlarının telafisi mümkün hale gelir.
- Kayyım ataması ve elkoyma süreçlerinin takibi ile haklarının korunmasını sağlayabilir.
- Gerekli durumlarda avukat desteği alarak malvarlığı üzerinde hak talebinde bulunabilir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Elkoyma kararı hangi merciden alınır?
C1: Hâkim, CMK m.128 uyarınca elkoyma kararını verir.
S2: Şüpheli başka bir kişinin zilyetliğinde bulunan taşınmazına elkoyma yapılabilir mi?
C2: Evet, malın şüpheli dışında bir zilyette olması elkoyma kararının uygulanmasına engel değildir.
S3: Hesap üzerinde yapılan işlemler elkoymayı etkisizleştirebilir mi?
C3: Hayır, elkoyma kararından sonra hesap üzerinde yapılan işlemler geçersizdir.
S4: Kayyım atanması zorunlu mudur?
C4: Zorunlu değildir, ancak taşınmaz veya hak ve alacakların yönetimi gerekiyorsa hâkim kayyım atayabilir.
6. Sonuç ve Öneriler
CMK m.128, suçtan elde edilen malvarlığı değerlerinin korunması ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hukuki hak ve yükümlülüklerin doğru şekilde anlaşılması ve uygulanması gerekmektedir.
Bu süreçlerde alanında uzman bir ceza avukatıyla çalışmak, hukuki hakların korunması, elkoyma kararına itiraz ve malvarlığı yönetimi açısından büyük önem taşır. Özellikle karmaşık malvarlığı yapılarında ve uluslararası banka hesaplarının bulunduğu durumlarda uzman desteği kaçınılmazdır.
Kaynaklar
Adalet Bakanlığı. (2023). Ceza Muhakemesi Kanunu. Ankara: Resmî Gazete.
Türk Ceza Kanunu. (2023). Ankara: Resmî Gazete.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2023). Suçtan Elde Edilen Malvarlığına İlişkin Raporlama.
Mali Suçları Araştırma Kurulu. (2022). Raporlama ve Elkoyma Süreçleri.
Küçük, H. (2021). Ceza Muhakemesinde Elkoyma ve Kayyım Uygulamaları. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
[1] 21/2/2014 tarihli ve 6526 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle, bu fıkrada yer alan “elde edildiğine dair” ibaresinden sonra gelmek üzere “somut delillere dayanan” ve “Elkonulabilir.” ibaresinden sonra gelmek üzere “Somut olarak belirlenen” ibareleri eklenmiştir.
[2] 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle, bu fıkranın (a) bendinin (2) numaralı alt bendine “(madde 79, 80)” ibaresinden sonra gelmek üzere “ ile organ veya doku ticareti (madde 91)” ibaresi eklenmiş, aynı bende (12) numaralı alt bendinden sonra gelmek üzere (13) numaralı alt bent eklenmiş ve diğer alt bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.