Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Şirket yönetimi için kayyım tayini
Madde 133 – (1) Suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması halinde; soruşturma ve kovuşturma sürecinde, hâkim veya mahkeme, şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak kayyım atayabilir. Atama kararında, yönetim organının karar ve işlemlerinin geçerliliğinin kayyımın onayına bağlı kılındığı veya yönetim organının yetkilerinin ya da yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin tümüyle kayyıma verildiği açıkça belirtilir. Kayyım tayinine ilişkin karar, ticaret sicili gazetesinde ve diğer uygun vasıtalarla ilan olunur.[1]
(2) Hâkim veya mahkemenin kayyım hakkında takdir etmiş bulunduğu ücret, şirket bütçesinden karşılanır. Ancak, soruşturma veya kovuşturma konusu suçtan dolayı kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararının verilmesi halinde; ücret olarak şirket bütçesinden ödenen paranın tamamı, kanunî faiziyle birlikte Devlet Hazinesinden karşılanır.
(3) İlgililer, atanan kayyımın işlemlerine karşı, görevli mahkemeye 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 29.6.1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre başvurabilirler.
(4) Bu madde hükümleri ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir.
a) Türk Ceza Kanununda yer alan,
1. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80),
2. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
3. Parada sahtecilik (madde 197),
4. Fuhuş (madde 227),
5. Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),
6. Zimmet (madde 247),
7. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (madde 282),
8. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315),
9. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337),
Suçları,
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,
c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
(5) (Ek: 1/7/2016-6723/32 md.) Bu madde uyarınca atanan kayyımların görevleriyle ilgili iş ve işlemlerinden dolayı tazminat davaları, 142 ila 144 üncü maddeler uyarınca Devlet aleyhine açılır. Devlet, ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan kayyımlara bir yıl içinde rücu eder.
Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini: CMK Madde 133 Analizi
Giriş
Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 133. maddesi, suçun bir şirketin faaliyetleri çerçevesinde işlendiğine dair kuvvetli şüphelerin varlığı durumunda, soruşturma ve kovuşturma sürecinde hâkim veya mahkeme tarafından şirket yönetimine kayyım atanmasına imkan tanımaktadır. Bu düzenleme, hem suç delillerinin korunmasını hem de şirketin faaliyetlerinin hukuka uygun şekilde sürdürülmesini amaçlamaktadır (Gür, 2020).
Kayyım tayini, şirket yönetiminde geçici bir denetim mekanizması olarak işlev görür ve suçtan zarar görenlerin haklarının korunmasını sağlarken, şüpheli veya sanıkların haklarını da güvence altına alır. Bu makalede, CMK m.133 kapsamında kayyım tayininin koşulları, uygulama süreci, tarafların hakları ve sorumlulukları detaylı biçimde ele alınacaktır.
Kayyım Tayininin Hukuki Dayanağı ve Amaçları
CMK m.133, kayyım atamasına ilişkin esasları belirler. Maddenin temel amaçları şunlardır:
- Suç Delillerinin Korunması: Şirket faaliyetleri sırasında suçtan kaynaklanan delillerin yok edilmesini veya değiştirilmesini önlemek.
- Şirket Faaliyetlerinin Hukuka Uygun Devamı: Yönetim organının kararlarının kayyımın onayına tabi tutulması veya yetkilerin kayyıma devri ile şirket işleyişinde aksaklıkların önlenmesi.
- Taraf Haklarının Korunması: Şüpheli/sanıkların ve mağdur/zarar görenlerin haklarının güvence altına alınması.
Kayyım, görev süresince şirketin idari ve mali faaliyetlerini denetler, önemli kararlar kayyımın onayına bağlanır ve gerektiğinde yönetim organının yetkileri kayyıma devredilir.
Kayyım Tayininin Koşulları
CMK m.133 uyarınca kayyım atanabilmesi için:
- Suçun şirket faaliyetleri çerçevesinde işlendiğine dair kuvvetli şüphelerin bulunması,
- Maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasının kayyım tayiniyle mümkün olması,
- Suçun belirli suç tiplerinden biri kapsamında gerçekleşmiş olması gerekir (CMK m.133/4).
Uygulanabilecek Suçlar
CMK m.133/4’e göre kayyım tayini şu suçlarla sınırlıdır:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan,
- 1. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80),
- 2. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
- 3. Parada sahtecilik (madde 197),
- 4. Fuhuş (madde 227),
- 5. Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),
- 6. Zimmet (madde 247),
- 7. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (madde 282),
- 8. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315),
- 9. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337),
- Suçları,
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,
c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
Kayyım Ücreti ve Sorumluluk
CMK m.133/2 uyarınca:
- Kayyımın ücreti şirket bütçesinden karşılanır.
- Ancak soruşturma veya kovuşturmadan beraat veya kovuşturmaya yer olmadığı kararı çıkarsa, ödenen ücret kanuni faiziyle Devlet Hazinesinden geri alınır.
- Kayyımın görevleriyle ilgili tazminat davaları, 142–144. maddeler kapsamında Devlet aleyhine açılır. Devlet, kayyımın kötüye kullanım durumunda bir yıl içinde rücu hakkına sahiptir.
Şüpheli/Sanık Perspektifi
Şirketin yönetiminde kayyım tayini süreci, şüpheli veya sanık açısından hak kaybına yol açabilir. Yapılması gerekenler:
- Kayyım Kararına İtiraz: CMK m.133/3 uyarınca şüpheli veya sanıklar, kayyımın işlemlerine karşı görevli mahkemeye başvurabilir.
- Hukuki Destek: Süreç karmaşık ve teknik olduğundan, alanında uzman ceza avukatı ile işbirliği zorunludur.
- Belgelerin İncelenmesi ve Delil Savunması: Şirket belgeleri ve mali raporlar kayyım tarafından denetlendiğinden, hukuki hakların korunması için avukat aracılığıyla delil incelemesi ve savunma stratejisi geliştirilmelidir.
Mağdur/Zarar Gören Perspektifi
Suçtan zarar gören veya müşteki olan taraflar için kayyım tayini, hakların korunmasını ve tazminat taleplerinin güvence altına alınmasını sağlar:
- Hak Takibi: Kayyım, şirketin malvarlığı ve faaliyetlerini denetlediğinden, mağdur veya müşteki zararlarının tazmini için takipte bulunabilir.
- Bilgi Alma Hakkı: Kayyımın şirket üzerindeki işlemleri, mağdurların bilgi alma ve gözetim hakları ile uyumlu yürütülür.
- Hukuki Danışmanlık: Mağdur veya zarar görenlerin de ceza hukuku uzmanı avukattan danışmanlık alması, hak kayıplarını önler ve tazminat süreçlerini kolaylaştırır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Kayyımın atandığı şirketin yönetimi tamamen devralınır mı?
Cevap: Kararda, yönetim organının yetkileri kayyıma devredilebilir veya karar ve işlemleri kayyım onayına tabi tutulabilir. Bu durum, mahkeme kararıyla netleştirilir.
Soru 2: Kayyımın ücreti kim tarafından ödenir?
Cevap: İlk etapta şirket bütçesinden ödenir; ancak suçtan beraat veya kovuşturmaya yer olmadığı kararı çıkarsa, Devlet Hazinesinden geri alınır.
Soru 3: Şüpheli veya sanık kayyım kararına itiraz edebilir mi?
Cevap: Evet. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde mahkemeye başvurabilir.
Soru 4: Kayyımın görevleri sırasında mağdur hakları nasıl korunur?
Cevap: Kayyım, şirketin malvarlığı ve faaliyetlerini denetlerken mağdurların haklarının korunmasını sağlar ve bilgi alma hakkı tanır.
Sonuç ve Öneriler
CMK m.133 kapsamında kayyım tayini, suçtan kaynaklanan risklerin yönetilmesi ve şirket faaliyetlerinin hukuka uygun yürütülmesi açısından kritik bir mekanizmadır.
- Şüpheli/Sanıklar, kayyım kararına itiraz ve haklarını korumak için uzman ceza avukatına başvurmalıdır.
- Mağdur ve zarar görenler, kayyım aracılığıyla haklarını takip edebilir ve tazminat taleplerini güvence altına alabilir.
- Kayyım atanması, hem adli süreçte delillerin korunmasını hem de şirketin hukuki ve mali sorumluluklarının denetlenmesini sağlar.
Bu nedenle, süreçlerin hukuki danışmanlık eşliğinde yürütülmesi, tarafların hak kaybını önlemek açısından büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
Gür, M. (2020). Ceza Muhakemesi Kanunu’nda kayyım ataması ve şirket yönetimi. Ankara: Adalet Yayınevi.
Türk Ceza Kanunu. (2004). Resmî Gazete, 25611.
Türk Ceza Muhakemesi Kanunu. (2005). Resmî Gazete, 25723.
Türk Ticaret Kanunu. (1956). Resmî Gazete, 8579.
Türk Medeni Kanunu. (2001). Resmî Gazete, 24625.
[1] 1/7/2016 tarihli ve 6723 sayılı Kanunun 32 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yetkilerinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “ya da yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin” ibaresi eklenmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.