Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
İhbar ve şikâyet
Madde 158 – (1) Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.
(2) Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
(3) Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya şikâyette bulunulabilir.
(4) Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
(5) İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.
(6) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/145 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/140 md.)[1] İhbar ve şikâyet konusu fiilin suç oluşturmadığının herhangi bir araştırma yapılmasını gerektirmeksizin açıkça anlaşılması veya ihbar ve şikâyetin soyut ve genel nitelikte olması durumunda soruşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilir. Bu durumda şikâyet edilen kişiye şüpheli sıfatı verilemez. Soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar, varsa ihbarda bulunana veya şikâyetçiye bildirilir ve bu karara karşı 173 üncü maddedeki usule göre itiraz edilebilir. İtirazın kabulü hâlinde Cumhuriyet başsavcılığı soruşturma işlemlerini başlatır. Bu fıkra uyarınca yapılan işlemler ve verilen kararlar, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından görülebilir.
(7) Yürütülen soruşturma sonucunda kovuşturma evresine geçildikten sonra suçun şikâyete bağlı olduğunun anlaşılması halinde; mağdur açıkça şikâyetten vazgeçmediği takdirde, yargılamaya devam olunur.
İhbar ve Şikâyet
Özet:
Bu makalede, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 158 çerçevesinde ihbar ve şikâyet kavramları, usul ve uygulama esasları detaylı biçimde ele alınmaktadır. Makale, soruşturma sürecinde şüpheli/sanık ve mağdur/müşteki açısından hak ve yükümlülükleri açıklamakta, ayrıca ceza avukatının sürece dâhil olmasının önemine vurgu yapmaktadır. Sıkça sorulan sorularla desteklenen bu çalışma, hem akademik hem pratik açıdan rehber niteliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: İhbar, şikâyet, CMK 158, ceza muhakemesi, şüpheli hakları, mağdur hakları, soruşturma usulü, ceza avukatı
1. Giriş
Ceza muhakemesinde suça ilişkin ihbar ve şikâyetler, hem kamu düzeninin korunması hem de mağdur haklarının güvence altına alınması açısından kritik öneme sahiptir. CMK Madde 158, ihbar ve şikâyetin hangi mercilere yapılabileceğini, usulünü ve işlem görme şeklini açıkça düzenlemektedir. Bu düzenleme, soruşturmanın etkin yürütülmesini sağlamakla birlikte, tarafların haklarının korunmasına da hizmet eder.
2. İhbar ve Şikâyetin Tanımı
2.1 İhbar:
Bir kişinin, suç işlendiği şüphesiyle yetkili makamlara bilgi vermesi ihbar olarak tanımlanır. İhbar eden kişi, suçtan doğrudan zarar görmese de kamu yararını gözeterek suçun takibini sağlamış olur.
2.2 Şikâyet:
Mağdurun, kendisine karşı işlenen suç nedeniyle resmi mercilere başvurması şikâyet olarak adlandırılır. Şikâyet, özellikle şikâyete bağlı suçlarda soruşturma ve kovuşturmanın başlatılması için zorunlu bir şarttır.
3. İhbar ve Şikâyetin Yapılabileceği Merciler
- Cumhuriyet Başsavcılığı: Suçun niteliğine bakılmaksızın her türlü ihbar ve şikâyetin öncelikli olarak başvurulacağı mercidir.
- Kolluk Makamları: Polis ve jandarma gibi kolluk güçleri, ihbar ve şikâyetleri ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına iletmekle yükümlüdür.
- Valilik/Kaymakamlık veya Mahkemeler: Bu mercilere yapılan bildirimler de doğrudan ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
- Yurt Dışı Başvurular: Türkiye’nin elçilik veya konsolosluklarına yapılan ihbar ve şikâyetler, suç Türkiye’de işlenmişse ilgili başsavcılığa iletilir.
- Kamu Görevi İle Bağlantılı Suçlar: Kurum içi ihbarlar gecikmeksizin Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.
4. İhbar ve Şikâyet Usulü
- Yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Sözlü başvurular tutanağa geçirilir.
- Suç oluşturmayan fiiller veya soyut şikâyetler, soruşturma yapılmadan elenebilir. Bu durumda şikâyet edilen kişiye şüpheli sıfatı verilmez ve başvurana bilgi verilir.
5. Şüpheli/Sanık Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Şüpheli veya sanık, kendisine yöneltilen ihbar ve şikâyetler konusunda bilgilendirilme hakkına sahiptir.
- Soruşturma sürecinde, bir ceza avukatı aracılığıyla savunma hazırlamak kritik öneme sahiptir.
- Şüpheli/sanık, soruşturma aşamasında ihbar veya şikâyetle ilgili belgeleri inceleyebilir ve gerekli belgeleri talep edebilir.
6. Mağdur/Müşteki Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Mağdur, şikâyetinin soruşturma sürecinde işleme konulmasını talep etme hakkına sahiptir.
- Şikâyete bağlı suçlarda, mağdur şikâyetinden açıkça vazgeçmediği sürece yargılama devam eder.
- Mağdur, sürecin her aşamasında bilgi alma ve dosya inceleme hakkına sahiptir.
- Mağdurun haklarının etkin korunması için deneyimli bir ceza avukatı ile hareket etmesi önerilir.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S: İhbar ve şikâyet aynı şey midir?
C: Hayır. İhbar, üçüncü kişilerin suç bildirimidir; şikâyet ise mağdurun doğrudan suç bildirimidir.
S: Şikâyete bağlı suçlarda mağdur şikâyetinden vazgeçerse ne olur?
C: Şikâyet geri çekilmiş sayılır ve yargılama sona erer.
S: İhbar veya şikâyet yazılı olmak zorunda mıdır?
C: Hayır. Sözlü de yapılabilir ve tutanağa geçirilir.
S: Suç yurt dışında işlendiyse ne yapılmalıdır?
C: Türkiye’nin elçilik veya konsolosluklarına başvurulabilir; bilgiler ilgili başsavcılığa iletilir.
8. Sonuç ve Öneriler
CMK Madde 158, ihbar ve şikâyet mekanizmasıyla ceza muhakemesinde kamu düzeninin korunmasını ve mağdur haklarının güvence altına alınmasını sağlamaktadır. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hukuki hakların bilinmesi, süreçte yanlış adımların önlenmesi için önemlidir. Deneyimli bir ceza avukatı ile çalışmak, soruşturmanın ve olası kovuşturmanın sağlıklı yürütülmesini garanti altına alır.
Kaynaklar
Adalet Bakanlığı. (2005). 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu. Resmî Gazete.
Bozkurt, A. (2020). Ceza muhakemesi hukukunda şikâyet ve ihbar kavramları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Taşpınar, M. (2018). Şüpheli ve mağdur hakları: Ceza yargılamasında uygulama rehberi. İstanbul: Beta Yayınları.
Yılmaz, E. (2022). Soruşturma ve kovuşturma süreçlerinde taraf hakları. İstanbul: Adalet Kitabevi.
[1] 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 145 inci maddesiyle, bu fıkra eklenmiş ve diğer fıkra buna göre teselsül ettirilmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 140 ıncı maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.