İddianamenin iadesi
Madde 174 – (Değişik: 25/5/2005 – 5353/27 md.)
(1) Mahkeme tarafından, iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeler incelendikten sonra, eksik veya hatalı noktalar belirtilmek suretiyle;
a) 170 inci maddeye aykırı olarak düzenlenen,
b) (Değişik:17/10/2019-7188/20 md.) Suçun sübûtuna doğrudan etki edecek mevcut bir delil toplanmadan düzenlenen,
c) (Değişik:17/10/2019-7188/20 md.) Önödemeye veya uzlaştırmaya ya da seri muhakeme usulüne tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde önödeme veya uzlaştırma ya da seri muhakeme usulü uygulanmaksızın düzenlenen,
d) (Ek:17/10/2019-7188/20 md.) Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne veya talebe bağlı olan suçlarda izin alınmaksızın veya talep olmaksızın düzenlenen,
İddianamenin Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verilir.
(2) Suçun hukukî nitelendirilmesi sebebiyle iddianame iade edilemez.
(3) En geç birinci fıkrada belirtilen süre sonunda iade edilmeyen iddianame kabul edilmiş sayılır.
(4) Cumhuriyet savcısı, iddianamenin iadesi üzerine, kararda gösterilen eksiklikleri tamamladıktan ve hatalı noktaları düzelttikten sonra, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesini gerektiren bir durumun bulunmaması halinde, yeniden iddianame düzenleyerek dosyayı mahkemeye gönderir. İlk kararda belirtilmeyen sebeplere dayanılarak yeniden iddianamenin iadesi yoluna gidilemez.
(5) İade kararına karşı Cumhuriyet savcısı itiraz edebilir.
İddianamenin İadesi: Ceza Muhakemesinde Hukuki Süreç ve Haklar
Özet:
İddianamenin iadesi, ceza muhakemesi sürecinde Cumhuriyet savcısı tarafından hazırlanan iddianamenin mahkemece eksik veya hatalı bulunması hâlinde başvurulan bir hukuki mekanizmadır. Bu makalede, iddianamenin iadesi süreci, şüpheli/sanık ve suçtan zarar gören/mağdur açısından hak ve yükümlülükler, uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar ve sıkça sorulan sorular detaylı biçimde ele alınmıştır. Makale, akademik düzeyde ve SEO kriterlerine uygun şekilde hazırlanmıştır.
1. İddianamenin İadesi Nedir?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 174. maddesi uyarınca, mahkeme, iddianameyi ve soruşturma evrakını inceledikten sonra eksik veya hatalı noktaları tespit ederse, iddianamenin Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verebilir. İade, aşağıdaki durumlarda mümkündür:
- CMK 170. maddeye aykırı olarak düzenlenen iddianameler.
- Suçun sübûtuna doğrudan etki edecek mevcut delil toplanmadan hazırlanan iddianameler.
- Önödeme, uzlaştırma veya seri muhakeme usulüne tâbi dosyalarda ilgili usuller uygulanmadan düzenlenen iddianameler.
- Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne veya talebe bağlı olan suçlarda izin alınmaksızın veya talep olmaksızın düzenlenen iddianameler.
Önemli Not: Suçun hukuki nitelendirilmesi nedeniyle iddianame iade edilemez.
2. İddianamenin İadesi Süreci
2.1 Mahkemenin İnceleme Süresi
Mahkeme, iddianame ve soruşturma evrakını teslim aldığı tarihten itibaren 15 gün içinde inceleme yapar. Bu süre sonunda iade edilmeyen iddianame, kabul edilmiş sayılır.
2.2 Cumhuriyet Savcısının Yükümlülüğü
İade kararının ardından Cumhuriyet savcısı:
- Eksiklikleri tamamlar, hatalı noktaları düzeltir.
- Kovulmaya yer olmadığı durum yoksa yeniden iddianameyi mahkemeye gönderir.
- İlk kararda belirtilmeyen sebeplerle tekrar iade talebinde bulunamaz.
2.3 İtiraz Hakkı
Cumhuriyet savcısı, iddianamenin iadesine karşı itiraz edebilir.
3. Şüpheli/Sanık Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Bilgi Alma Hakkı: İade kararı alındığında şüpheli/sanık, avukatı aracılığıyla süreç hakkında bilgilendirilir.
- Savunma Hazırlığı: Eksik deliller veya hatalar tamamlanmadan önce savunmasını güçlendirme imkânı vardır.
- Avukat Desteği: Ceza avukatı ile süreç yönetimi, hatalı veya eksik delillere karşı etkili savunma için kritik öneme sahiptir.
4. Suçtan Zarar Gören/Mağdur Perspektifi
- Dosya Takibi: İade kararı, mağdur açısından soruşturmanın gecikmesine neden olabilir; dosya takibi önemlidir.
- Hakların Korunması: Mağdur, iddianame tamamlanana kadar adli sürece katkıda bulunabilir (ek delil sunma, beyan verme).
- Avukat Desteği: Mağdur, süreç boyunca haklarının ihlal edilmemesi için alanında uzman ceza avukatı desteği almalıdır.
5. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- Delil Toplama: İddianamenin eksik delil nedeniyle iade edilmemesi için delillerin eksiksiz toplanması gerekir.
- Usule Uygunluk: Önödeme, uzlaştırma ve seri muhakeme usulü uygulanmayan dosyalar dikkatle incelenmelidir.
- Süreye Riayet: Mahkeme 15 günlük süreyi aşarsa iddianame kabul edilmiş sayılır.
- Hukuki Nitelendirme: Suçun hukuki nitelendirilmesi nedeniyle iade talebi mümkün değildir.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: İddianamenin iadesi, davayı durdurur mu?
C: Hayır, iddianame iade edilse de soruşturma devam eder; eksiklikler tamamlandıktan sonra dava tekrar açılır.
S2: Şüpheli/sanık, iade edilen iddianameye itiraz edebilir mi?
C: Hayır, itiraz hakkı yalnızca Cumhuriyet savcısına aittir; şüpheli/sanık ise savunmasını güçlendirebilir.
S3: Mağdur, eksik delillerin tamamlanmasını beklemek zorunda mı?
C: Evet, mağdur sürecin ilerlemesini bekler, ancak ek delil sunma ve beyan hakları devam eder.
S4: Avukat desteği neden önemlidir?
C: Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından, hukuki hakların korunması ve savunmanın güçlendirilmesi için kritik bir gerekliliktir.
7. Sonuç ve Öneriler
İddianamenin iadesi, ceza muhakemesi sürecinde adil yargılanma hakkının ve delillerin eksiksiz toplanmasının sağlanması açısından önemli bir mekanizmadır. Şüpheli/sanık ve mağdurun haklarını bilmesi, süreci doğru yönetmesi ve alanında uzman bir ceza avukatından destek alması, hukuki güvenliğin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.