Başkan veya hâkimin görevi
Madde 192 – (1) Mahkeme başkanı veya hâkim, duruşmayı yönetir ve sanığı sorguya çeker; delillerin ikame edilmesini sağlar.
(2) Duruşmada ilgili olanlardan biri duruşmanın yönetimine ilişkin olarak mahkeme başkanı tarafından emrolunan bir tedbirin hukuken kabul edilemeyeceğini öne sürerse mahkeme, bu hususta bir karar verir.
Başkan veya Hâkimin Görevi: 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 192 Analizi
Giriş
Ceza yargılamasında duruşmanın etkin ve adil bir şekilde yürütülmesi, mahkeme başkanı veya hâkimin görev ve yetkilerine sıkı bir şekilde bağlıdır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 192, bu yetkileri ve sorumlulukları düzenleyerek, sanık, şüpheli ve suçtan zarar görenlerin haklarını güvence altına almayı amaçlar. Bu makalede, maddenin kapsamı, uygulama biçimleri, tarafların yükümlülükleri ve duruşma sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı şekilde ele alınacaktır.
Mahkeme Başkanı ve Hâkimin Görevleri
1. Duruşmayı Yönetme Yetkisi
CMK m.192/1 uyarınca mahkeme başkanı veya hâkim, duruşmanın yönetiminden sorumludur. Bu görev kapsamında:
- Duruşmanın başlama ve bitiş zamanını belirler.
- Tartışmalara ve delillerin sunulmasına düzen getirir.
- Tarafların söz hakkını dengeli bir şekilde kullanmasını sağlar.
Mahkeme başkanının duruşmayı yönetmedeki yetkisi, yargılamanın düzenli, hızlı ve adil yürütülmesini garanti eder.
2. Sanığın Sorgulanması
Maddenin ikinci önemli noktası, sanığın sorgulanmasıdır:
- Sanığın suçlamalar hakkında savunması alınır.
- Savunma hakkının eksiksiz şekilde kullanılması sağlanır.
- Hâkim, gerektiğinde ek sorular sorarak sanığın anlatımını derinleştirir.
Bu süreçte, sanığın haklarının korunması ve adil yargılanma ilkesi temel esas kabul edilir.
3. Delillerin İkame Edilmesi
Hâkim, duruşmada delillerin sunulmasını ve incelenmesini sağlar:
- Tanık ve bilirkişi beyanları dinlenir.
- Yazılı belgeler ve fiziksel delillerin dosyaya eklenmesi temin edilir.
- Delillerin yasal prosedüre uygun olarak değerlendirilmesini sağlar.
Bu görev, yargılama sürecinin şeffaf ve eksiksiz olmasını güvence altına alır.
4. Mahkeme Başkanı Tarafından Verilen Tedbirlere İtiraz
CMK m.192/2 uyarınca, duruşmada bir taraf, mahkeme başkanının verdiği tedbirin hukuka uygun olmadığını ileri sürebilir:
- Mahkeme, itirazı değerlendirir ve gerekirse kararını değiştirir.
- Bu mekanizma, tarafların haklarının korunmasını ve hukuka uygun yargılama yapılmasını sağlar.
Şüpheli/Sanık ve Mağdurun Duruşmadaki Sorumlulukları
1. Şüpheli ve Sanık
Sanık veya şüpheli, duruşma sürecinde aktif rol oynar:
- Duruşmaya zamanında katılmak zorundadır.
- Savunmasını eksiksiz ve doğru şekilde yapmakla yükümlüdür.
- Kendi lehine delil sunabilir ve tanık çağırabilir.
- Hukuki haklarını kullanırken alanında uzman bir ceza avukatından destek alması önemlidir.
2. Suçtan Zarar Gören / Mağdur / Müşteki
Mağdur veya müşteki, duruşmada haklarını korumak için şunları yapabilir:
- Mağduriyetini ve zararını açıkça ifade edebilir.
- Tanık gösterebilir veya delil sunabilir.
- Soru sorma ve görüş bildirme haklarını kullanır.
- Hak kaybını önlemek için uzman ceza avukatıyla hareket etmesi tavsiye edilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Mahkeme başkanının duruşmayı yönetme yetkisi sınırsız mıdır?
Cevap: Hayır, yetki sınırlıdır; hâkim ve mahkeme başkanı, CMK ve diğer mevzuata uygun olarak duruşmayı yönetmekle yükümlüdür.
Soru 2: Sanık duruşmada sessiz kalabilir mi?
Cevap: Evet, sanığın sessiz kalma hakkı vardır. Ancak, savunma hakkının tam kullanımı için avukat desteği önemlidir.
Soru 3: Mahkeme başkanının verdiği tedbirlere itiraz nasıl yapılır?
Cevap: Duruşmada söz alarak, hukuka uygun olmadığını belirtebilir. Mahkeme itirazı değerlendirir ve karar verir.
Soru 4: Mağdur delil sunamazsa ne olur?
Cevap: Mağdur, delil sunma hakkını kullanamazsa, hukuki kayıplar yaşayabilir. Bu nedenle avukat desteği kritik önemdedir.
Sonuç ve Öneriler
CMK m.192, mahkeme başkanı veya hâkimin görevlerini düzenleyerek, duruşmanın adil, düzenli ve hızlı yürütülmesini güvence altına alır. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur, haklarını etkili şekilde kullanabilmek için duruşma sürecinde aktif rol almalı ve alanında uzman bir ceza avukatıyla işbirliği yapmalıdır. Bu yaklaşım, hukuki hak kayıplarını önler ve adil yargılanma ilkesinin uygulanmasını sağlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.