Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Seri muhakeme usulü
Madde 250 – (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/23 md.)
(1) Soruşturma evresi sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanır:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4. Gürültüye neden olma (madde 183),
5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6. Mühür bozma (madde 203),
7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
suçları.
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.[1]
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
(2) Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir.
(3) Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilir ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul etmesi hâlinde bu usul uygulanır.
(4) Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan ve koşulları bulunduğu takdirde zincirleme suça ilişkin hükümler uygulandıktan sonra belirlenen cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler.[2]
(5) Dördüncü fıkra uyarınca sonuç olarak belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51 inci maddesine göre ertelenebilir.
(6) Bu maddeye göre belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde 231 inci madde kıyasen uygulanabilir.
(7) Bu madde kapsamında yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
(8) Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder. Talep yazısında;
a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,
b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,
c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,
d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
g) Üçüncü fıkrada belirtilen şartların gerçekleştiği,
h) Belirlenen yaptırım ile beşinci ve altıncı fıkra uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri,
gösterilir. (Ek cümle:8/7/2021-7331/22 md.) Bu fıkraya aykırı olarak düzenlendiği, belirlenen yaptırımda maddi hata yapıldığı, yaptırım hakkında 231 inci veya Türk Ceza Kanununun 50 nci ve 51 inci maddelerinin uygulanmasında objektif koşulların gerçekleşmediği ya da teklif edilen cezanın mahiyetine uygun bir güvenlik tedbiri belirtilmediği anlaşılan talep yazısı, eksikliklerin tamamlanması amacıyla mahkemece Cumhuriyet başsavcılığına iade edilir. Cumhuriyet savcısı tarafından eksiklikler tamamlandıktan ve hatalı noktalar düzeltildikten sonra talep yazısı yeniden düzenlenerek mahkemeye gönderilir.
(9) Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra üçüncü fıkradaki şartların gerçekleştiği, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu ve dosyadaki mevcut delillere göre mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiği kanaatine varırsa talep yazısında belirtilen yaptırımdan daha ağır olmamak üzere dört ila yedinci fıkra hükümleri doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.[3]
(10) Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.
(11) Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz. (Ek cümle: 8/7/2021-7331/22 md.) Seri muhakeme usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
(12) Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı (…)[4] hâllerinde uygulanmaz.
(13) Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz.
(14) (Değişik:8/7/2021-7331/22 md.) Dokuzuncu fıkra kapsamında mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. İtiraz mercii, itirazı üçüncü ve dokuzuncu fıkralardaki şartlar yönünden inceler.
(15) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Seri Muhakeme Usulü: Hızlandırılmış Ceza Yargılamasında Uygulama ve Dikkat Edilecek Hususlar
Özet:
Seri muhakeme usulü, belirli suçlarda uygulanabilen hızlandırılmış bir yargılama yöntemidir. CMK m.250 kapsamında düzenlenen bu usul, cezanın etkin bir şekilde belirlenmesi ve suçtan zarar görenlerin haklarının korunması amacıyla uygulanır. Makalede, şüpheli/sanık ve mağdur/katılan açısından dikkat edilmesi gereken hususlar, uygulamadaki adım adım süreç, sık sorulan sorular ve Yargıtay kararları çerçevesinde açıklanmaktadır. Ayrıca, uzman ceza avukatının bu süreçteki kritik rolü detaylandırılmıştır.
1. Seri Muhakeme Usulünün Amacı ve Kapsamı
Seri muhakeme usulü, soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmediği ve belirli suçlar açısından uygulanır. Hedef, cezanın hızlı ve etkin bir şekilde belirlenmesi, yargılamanın uzamasının önlenmesi ve suçtan zarar görenlerin mağduriyetlerinin azaltılmasıdır.
1.1. Uygulanabilecek Suçlar
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4. Gürültüye neden olma (madde 183),
5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6. Mühür bozma (madde 203),
7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
suçları.
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.[5]
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
Bu suçlar, cezanın sınırlı olduğu ve hızlı yargılama ile etkin çözüm sağlanabileceği durumlar için belirlenmiştir.
2. Seri Muhakeme Usulünün İşleyişi
2.1. Savcının Teklifi ve Şüphelinin Kabulü
- Cumhuriyet savcısı, şüpheliyi seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir.
- Teklif, şüphelinin müdafii huzurunda kabul etmesi halinde geçerlidir.
- Şüpheli, avukatıyla görüşmeden kabul verirse, sonradan pişmanlık veya itiraz hakkı sınırlı olabilir.
2.2. Ceza Belirleme ve İndirim
- Savcı, TCK m.61 uyarınca temel cezayı belirler.
- Gerekli hâllerde zincirleme suç hükümleri uygulanır.
- Cezada yarı oranında indirim yapılır.
- Hapis cezası, m.50 ve m.51 uyarınca seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya ertelenebilir.
2.3. Mahkeme Süreci
- Savcının yazılı talebi mahkemeye iletilir. Talepte; şüpheli, müdafii, mağdur/katılan, suçun yeri, zamanı, işleniş şekli, tutukluluk durumu, belirlenen yaptırım ve güvenlik tedbirleri detaylı olarak belirtilir.
- Mahkeme, şüpheliyi dinleyerek usulün uygulanabilirliğine karar verir.
- Eğer şüpheli mazeretsiz gelmezse, usulden vazgeçmiş sayılır.
3. Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Avukat ile birlikte hareket edin: Ceza indirim oranları, seçenek yaptırımlar ve zincirleme suçların etkisi profesyonel yorum gerektirir.
- Usulden vazgeçme riski: Şüpheli kabul ettikten sonra vazgeçemez; aksi hâlde dosya genel hükümlere göre sonuçlanır.
- İştirak hâlleri: Bir şüpheli kabul etmezse usul uygulanamaz.
- Ulaşılabilirlik: Yurt dışında olan veya adrese ulaşılamayan şüpheli için uygulama mümkün değildir.
4. Mağdur/Katılan Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Katılma hakkı usulü durdurmaz; mağdur hakları korunur.
- Mağdur veya vekili, savcı talebinde belirtilen yaptırımlar hakkında bilgilendirilir.
- Usul kapsamında beyan edilen bilgiler, sonraki kovuşturmada delil olarak kullanılamaz.
5. Uygulamada Karşılaşılan Örnekler
- Örnek 1: Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan şüpheli, avukatıyla birlikte usulü kabul eder. Savcı temel cezayı belirler, zincirleme suç yoksa yarı oranında indirim uygular. Mahkeme talebi onaylar ve ceza seçenek yaptırıma çevrilir.
- Örnek 2: Bir suç birden fazla suçla birlikte işlenmişse, seri muhakeme uygulanmaz; dosya genel hükümlere göre sonuçlanır.
- Örnek 3: Şüpheli mazeretsiz mahkemeye gelmez; usul düşer ve genel hükümlere göre yargılama başlar.
6. Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Şüpheli usulü kabul etmezse ne olur?
Cevap: Seri muhakeme uygulanmaz; dosya genel hükümlere göre sonuçlanır.
Soru 2: Yaş küçüklüğü veya akıl hastalığı varsa usul uygulanabilir mi?
Cevap: Hayır, bu durumlarda usul uygulanmaz.
Soru 3: Mahkeme, savcının teklif ettiği cezanın üstünde hüküm kurabilir mi?
Cevap: Hayır, mahkeme yalnızca talep yazısındaki yaptırımdan ağır olmamak kaydıyla karar verir.
Soru 4: Katılanın rızası usulü engeller mi?
Cevap: Hayır, katılma hakları korunur ve yargılamayı durdurmaz.
Soru 5: Usulden vazgeçmek mümkün müdür?
Cevap: Şüpheli usulü kabul ettikten sonra vazgeçemez. Aksi hâlde süreç genel hükümlere göre yürütülür.
7. Yargıtay Kararları Işığında Usul
- Yargıtay, talep yazısındaki eksikliklerin savcılığa iade edilmesi gerektiğini vurgular.
- Usulün iştirak veya birden fazla suçla birlikte işlenmesi hâlinde uygulanamayacağı belirtilmiştir.
- Mahkemenin şüpheliyi dinlemeden karar vermesi usul hatası sayılır.
8. Uzman Ceza Avukatının Önemi
Seri muhakeme, hızlı yargılama avantajı sunarken hak kayıplarına açık bir süreçtir.
- Avukat, ceza indirimlerinin ve seçenek yaptırımların doğru uygulanmasını sağlar.
- Zincirleme suç veya iştirak hâlinde stratejik danışmanlık sunar.
- Usul hatalarının önlenmesi ve savunma haklarının korunması için kritik rol oynar.
9. Sonuç
Seri muhakeme usulü, belirli suçlarda etkin ve hızlı yargılama sağlar. Ancak şüpheli/sanık ve mağdur açısından uzman avukat desteği olmadan uygulanması risklidir. Süreçte dikkat edilmesi gereken unsurların bilinmesi, hem cezanın doğru belirlenmesini hem de mağdur haklarının korunmasını garanti eder.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, m.250.
- Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Kanun, m.61, m.50, m.51.
- Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, 6136 sayılı Kanun.
- Orman Kanunu, 6831 sayılı Kanun.
- Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun, 1072 sayılı Kanun.
- Kooperatifler Kanunu, 1163 sayılı Kanun.
[1] 21/11/2024 tarihli ve 7533 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi ile bu bentte yer alan “birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları” ibaresi “üçüncü fıkrası” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, bu fıkraya “temel cezadan” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve koşulları bulunduğu takdirde zincirleme suça ilişkin hükümler uygulandıktan sonra belirlenen cezadan” ibaresi eklenmiştir.
[3] 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda” ibaresi “şartların gerçekleştiği, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu ve dosyadaki mevcut delillere göre mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiği kanaatine varırsa talep yazısında belirtilen yaptırımdan daha ağır olmamak üzere dört ila yedinci fıkra hükümleri doğrultusunda” şeklinde değiştirilmiştir.
[4] Anayasa Mahkemesinin 5/11/2024 Tarihli ve E: 2024/66, K: 2024/188 Sayılı Kararı ile bu fıkrada yer alan “… ile sağır ve dilsizlik…” ibaresi iptal edilmiştir.
[5] 21/11/2024 tarihli ve 7533 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi ile bu bentte yer alan “birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları” ibaresi “üçüncü fıkrası” şeklinde değiştirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.