Ceza Muhakemesi Hukukunda İtirazın Kararın Yerine Getirilmesinde Etkisi (CMK.269) – Ağır Ceza Avukatı I Avukat Necmettin İlhan

Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.

İtirazın kararın yerine getirilmesinde etkisi

Madde 269 – (1) İtiraz, kararın yerine getirilmesinin geri bırakılması sonucunu doğurmaz.

(2) Ancak, kararına itiraz edilen makam veya kararı inceleyecek merci, geri bırakılmasına karar verebilir.

Ceza Muhakemesi Hukukunda İtirazın Kararın Yerine Getirilmesinde Etkisi (CMK m. 269)

Giriş

Ceza muhakemesi hukukunda kanun yolları, yargısal kararların denetlenmesini ve adil yargılanma hakkının korunmasını sağlayan önemli mekanizmalardır. Bu kapsamda itiraz, olağan kanun yollarından biri olarak, hâkim veya mahkeme kararlarına karşı başvurulabilecek en temel hukuki çarelerden biridir. Ancak, itirazın kararın icrasına doğrudan etkisi bulunmamaktadır. Bu husus, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 269. maddesinde açıkça düzenlenmiştir.

CMK m. 269’un Düzenlemesi

CMK m. 269 şu şekilde hüküm altına alınmıştır:

1. İtiraz, kararın yerine getirilmesinin geri bırakılması sonucunu doğurmaz.
2. Ancak, kararına itiraz edilen makam veya kararı inceleyecek merci, geri bırakılmasına karar verebilir.

Bu düzenleme, itiraz yoluna başvurulmuş olmasının otomatik olarak kararın icrasını durdurmayacağını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, kararın uygulanmasının doğurabileceği mağduriyetler göz önünde bulundurularak, kararı veren hâkim veya incelemeyi yapacak merci tarafından infazın ertelenmesine karar verilebilecektir.

Hukuki Niteliği

İtiraz kanun yolunun icraya etkisi, genel kural olarak “infazı durdurmama” ilkesine dayanmaktadır. Bunun temel amacı, ceza yargılamasının sürüncemede kalmasını önlemek ve kararların uygulanabilirliğini sağlamaktır. Ancak bazı hâllerde, özellikle hak kayıplarının telafisi güç veya imkânsız olduğu durumlarda, merciin takdir yetkisini kullanarak infazı durdurması mümkündür.

Yargıtay da verdiği kararlarında, “itirazın kural olarak kararın yerine getirilmesini durdurmayacağı, ancak hâkim veya mahkemece telafisi güç zararların önlenmesi amacıyla infazın ertelenebileceği” yönünde içtihat geliştirmiştir.

Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Şüpheli veya sanık, aleyhine verilen karara karşı itiraz ettiğinde, infazın otomatik olarak durmadığını bilmelidir.
• Eğer kararın hemen uygulanması telafisi imkânsız sonuçlar doğuracaksa, infazın ertelenmesi talebinde bulunulmalıdır.
• Örneğin, adli kontrol tedbirleri, tutukluluk halleri veya malvarlığına yönelik elkoyma kararlarında itiraz sürecinde hak kayıpları yaşanabilecektir.
• Bu nedenle şüpheli veya sanığın, mutlaka bir ceza avukatından profesyonel destek alması, sürecin etkin yönetimi açısından büyük önem taşır.

Mağdur/Müşteki veya Suçtan Zarar Gören Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Mağdur veya suçtan zarar gören kişiler, itirazın kararın uygulanmasını kendiliğinden durdurmadığını bilmelidir.
• Örneğin, sanık hakkında verilen koruma tedbirleri (tutuklama, uzaklaştırma, el koyma vb.) itiraz edilse dahi, infaz devam eder.
• Ancak mağdur açısından güvenlik tedbirlerinin geri bırakılması söz konusu olduğunda, mutlaka itiraz merciine bu tedbirlerin uygulanmaya devam etmesi gerektiği yönünde görüş ve talepler sunulmalıdır.
• Bu noktada, mağdurun haklarını korumak adına uzman bir katılan vekilinin hukuki desteği büyük önem arz etmektedir.

Uzman Ceza Avukatının Önemi

İtirazın kararın icrasına etkisi, teknik ve usule ilişkin karmaşık bir konudur. Yanlış veya eksik başvurular, tarafların geri dönülmez hak kayıpları yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle:

• Şüpheli veya sanığın, hak kaybı yaşamaması için itiraz sürecinde tecrübeli bir ceza avukatıyla çalışması,
• Mağdur veya müştekinin, koruma tedbirlerinin etkili bir şekilde devamını sağlamak için yine uzman bir vekilden destek alması büyük önem taşır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. İtiraz, kararın yerine getirilmesini otomatik olarak durdurur mu?
Hayır. CMK m. 269 gereği itiraz, kural olarak kararın infazını durdurmaz. Ancak merci, gerek görürse infazın ertelenmesine karar verebilir.

2. Şüpheli/sanık ne yapmalıdır?
Şüpheli veya sanık, hak kaybı riskine karşı infazın ertelenmesi talebinde bulunmalı ve süreci ceza avukatı aracılığıyla yürütmelidir.

3. Mağdur/müşteki açısından risk nedir?
İtiraz üzerine infazın geri bırakılması kararı verilirse mağdurun güvenliği tehlikeye düşebilir. Bu nedenle, mağdurun vekili aracılığıyla tedbirlerin devamını talep etmesi önemlidir.

4. Yargıtay’ın yaklaşımı nasıldır?
Yargıtay kararlarında, itirazın kural olarak icrayı durdurmayacağı; ancak hak kayıplarını önlemek için merciin infazı erteleme yetkisini kullanabileceği kabul edilmektedir.

5. Neden avukat desteği alınmalıdır?
Ceza muhakemesi usulü karmaşık olduğundan, tarafların haklarını en etkin şekilde koruyabilmesi için uzman ceza avukatının hukuki danışmanlığı hayati önem taşır.

Sonuç

CMK m. 269 ile düzenlenen itirazın kararın yerine getirilmesine etkisi, ceza muhakemesinde denge unsuru niteliğindedir. Kural olarak infazın devam etmesi, ancak hak kayıplarını önlemek için merciin infazı erteleme yetkisi, hukuk güvenliği açısından önem taşır. Gerek şüpheli/sanık gerekse mağdur/müşteki açısından sürecin doğru yönetilmesi için uzman ceza avukatının desteği vazgeçilmezdir.

Kaynakça

• Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
• Kunter, N., Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Arıkan Yayınevi.
• Toroslu, N., & Feyzioğlu, M. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Savaş Yayınevi.

UYARI

Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.

KVKK AYDINLATMA METNİ