Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri
Madde 311 – (1) Kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış bir dava, aşağıda yazılı hâllerde hükümlü lehine olarak yargılamanın yenilenmesi yoluyla tekrar görülür:
a) Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliği anlaşılırsa.
b) Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışı tanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa.
c) Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmiş ise.
d) Ceza hükmü hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup da bu hüküm kesinleşmiş diğer bir hüküm ile ortadan kaldırılmış ise.
e) Yeni olaylar veya yeni deliller ortaya konulup da bunlar yalnız başına veya önceden sunulan delillerle birlikte göz önüne alındıklarında sanığın beraatini veya daha hafif bir cezayı içeren kanun hükmünün uygulanması ile mahkûm edilmesini gerektirecek nitelikte olursa.
f) Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya ceza hükmü aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi. Bu hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.[1]
(2) Birinci fıkranın (f) bendi hükümleri, 4.2.2003 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararları ile, 4.2.2003 tarihinden sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular üzerine verilecek kararlar hakkında uygulanır.
Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri (CMK m. 311)
Giriş
Ceza muhakemesinde kesinleşen hükümlerin hukuk güvenliği ve toplumsal barış açısından büyük önemi bulunmaktadır. Ancak bazı durumlarda, kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararında ciddi hatalar, yeni ortaya çıkan deliller veya insan hakları ihlalleri söz konusu olabilir. Bu gibi hallerde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 311. maddesi hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesine imkân tanımaktadır. Böylece, adaletin gerçekleşmesi ve masum kişilerin haksız yere cezalandırılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır.
1. Yargılamanın Yenilenmesinin Hukuki Niteliği
Yargılamanın yenilenmesi, olağanüstü kanun yolları arasında yer almakta olup, kesinleşmiş bir hükmün adaletin sağlanması amacıyla yeniden değerlendirilmesine imkân tanır. Bu kurum, hukukun temel ilkelerinden olan “gerçeğin ortaya çıkarılması” ve “adil yargılanma hakkı” ile doğrudan bağlantılıdır.
2. CMK m. 311 Kapsamında Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri
2.1. Sahte Belge Kullanılması (m. 311/1-a)
Duruşmada kullanılan ve hükme etki eden bir belgenin sonradan sahte olduğunun anlaşılması, hükmün adaletli şekilde verilmediğini gösterir. Bu durumda yargılamanın yenilenmesi mümkündür.
2.2. Yalan Tanıklık veya Bilirkişilik (m. 311/1-b)
Tanık veya bilirkişinin kasıtlı ya da ihmali davranışlarla gerçeğe aykırı beyanlarda bulunması, hükümlünün mahkûmiyetine neden olabilir. Böyle bir durumda yeniden yargılama talebi gündeme gelebilir.
2.3. Hâkimin Görev Kusuru (m. 311/1-c)
Hükme katılan hâkimlerden birinin, hükümlünün kusuru dışında, görevini yapmada suç teşkil edecek şekilde kusurlu davranması, yargılamanın tarafsızlığını zedeler ve yenilenme sebebidir.
2.4. Dayanak Hukuk Mahkemesi Kararının Ortadan Kalkması (m. 311/1-d)
Ceza mahkûmiyetinin dayandığı bir hukuk mahkemesi kararı, başka bir kesin hükümle ortadan kaldırılmışsa, ceza hükmü de geçerliliğini yitirir.
2.5. Yeni Olaylar veya Yeni Delillerin Ortaya Çıkması (m. 311/1-e)
Sanığın beraatini veya daha hafif bir cezayı gerektirecek nitelikte yeni olaylar veya delillerin ortaya çıkması, en sık başvurulan yenileme nedenlerindendir.
2.6. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları (m. 311/1-f)
Eğer ceza hükmü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi veya protokollerinin ihlali suretiyle verilmişse ve bu durum AİHM tarafından kesinleşmiş kararla tespit edilmişse, hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi mümkündür.
3. Yargılamanın Yenilenmesi Talebinde Usul
3.1. Talep Hakkı
- Hükümlü, müdafi veya kanuni temsilci bu talepte bulunabilir.
- Ayrıca Cumhuriyet savcısı da hükümlü lehine başvuruda bulunabilir.
3.2. Başvuru Mercii
Talep, hükmü veren mahkemeye yapılır.
3.3. Süreler
Özellikle AİHM kararına dayalı başvurularda, kararın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde başvuru yapılması zorunludur.
4. Yargıtay Kararları Işığında Yargılamanın Yenilenmesi
Yargıtay içtihatlarında, özellikle yeni delil ve olayların değerlendirilmesi, AİHM kararlarının uygulanması ve sahte belge kullanımına ilişkin tespitler önemli rol oynamaktadır. Yargıtay, genellikle hükümlü lehine olan durumlarda geniş yorum yaparak adaletin gerçekleşmesini sağlamaktadır.
5. Tarafların Yapması Gerekenler
5.1. Şüpheli ve Sanıklar Açısından
- Kesinleşmiş mahkûmiyet kararından sonra yeni delil veya olay bulduklarında, derhâl avukat aracılığıyla başvuru yapmalıdırlar.
- AİHM başvurusunda bulunulmuşsa, kararın kesinleşmesini takip eden süreler dikkatle izlenmelidir.
5.2. Suçtan Zarar Gören, Mağdur veya Müşteki Açısından
- Yenileme talebi hükümlü lehine olduğundan, mağdurun doğrudan başvuru hakkı bulunmaz. Ancak sürecin tarafı olarak bilgilendirilmesi gerekir.
- Mağdurların, sürecin mağduriyetlerini artırmaması için uzman bir avukatla iletişimde olmaları önemlidir.
6. Ceza Avukatının Rolü
Yargılamanın yenilenmesi süreci, teknik bilgi ve tecrübe gerektiren bir hukuki prosedürdür. Bu nedenle:
- Hem hükümlülerin hem de mağdurların alanında uzman bir ceza avukatından hukuki destek almaları kritik önemdedir.
- Avukat, yeni delillerin toplanması, AİHM kararlarının uygulanması ve mahkemeye başvuru sürecinin yürütülmesinde belirleyici rol oynar.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Yargılamanın yenilenmesi ile temyiz arasındaki fark nedir?
Temyiz, kesinleşmemiş hükümlere karşı başvurulan olağan kanun yoludur. Yargılamanın yenilenmesi ise kesinleşmiş hükümlere karşı istisnai olarak uygulanır.
Soru 2: Her mahkûmiyet kararında yargılamanın yenilenmesi istenebilir mi?
Hayır. CMK m. 311’de sınırlı olarak sayılan nedenlerin bulunması gerekir.
Soru 3: Yargılamanın yenilenmesi hükümlünün lehine olduğu kadar aleyhine de olabilir mi?
Kanun koyucu, CMK m. 311’de yalnızca hükümlü lehine yenilenme sebeplerini düzenlemiştir.
Soru 4: AİHM kararına dayalı yargılamanın yenilenmesinde süre sınırlaması var mı?
Evet. Kararın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde başvuru yapılmalıdır.
Sonuç
Yargılamanın yenilenmesi, adaletin gerçekleşmesi ve masumiyetin korunması açısından hayati öneme sahip bir olağanüstü kanun yoludur. CMK m. 311 ile hükümlü lehine tanınan bu imkân, bireylerin haklarının korunmasında önemli bir güvence sağlamaktadır. Ancak sürecin teknik ve hukuki yönleri son derece karmaşıktır. Bu nedenle, hem hükümlülerin hem de mağdurların uzman bir ceza avukatından hukuki destek alması büyük önem arz etmektedir.
Kaynakça
- Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
- Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Özbek, V. Ö., Doğan, K., Bacaksız, P., & Tepe, İ. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Toroslu, N., & Feyzioğlu, M. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Savaş Yayınevi.
- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu.
[1] 25/7/2018 tarihli ve 7145 sayılı Kanunun 18 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “tespit edilmiş olması” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya ceza hükmü aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi” ibaresi eklenmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.