Yargılama giderleri
Madde 324 – (1) Harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcamalar ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderleridir.
(2) Hüküm ve kararda yargılama giderlerinin kimlere yükletileceği gösterilir.
(3) Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler.
(4) Devlete ait yargılama giderlerine ilişkin kararlar, Harçlar Kanunu hükümlerine göre; kişisel haklara ilişkin kararlar, 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre yerine getirilir. (Ek cümle: 2/7/2012-6352/100 md.) Devlete ait yargılama giderlerinin 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 106 ncı maddesindeki terkin edilmesi gereken tutarlardan az olması halinde, bu giderin Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verilir.
(5) Türkçe bilmeyen ya da engelli olan şüpheli, sanık, mağdur veya tanık için görevlendirilen tercümanın giderleri, yargılama gideri sayılmaz ve bu giderler Devlet Hazinesince karşılanır.
Yargılama Giderleri: Şüpheli/Sanık ve Mağdur Açısından Rehber
Giriş
Ceza yargılamasında, süreç boyunca ortaya çıkan mali yükler, taraflar açısından hem hukuki hem de pratik açıdan önem taşır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 324. maddesi, yargılama giderlerini tanımlamakta, bunların kimler tarafından karşılanacağını ve bu giderlerin kapsamını düzenlemektedir. Yargılama giderleri yalnızca mahkeme harçlarını değil, avukatlık ücretlerini, devlet hazinesinin katlandığı masrafları ve tarafların yaptığı ödemeleri de içermektedir.
Bu makalede, yargılama giderlerinin kapsamı, şüpheli/sanık ve mağdur açısından sorumlulukları, devlet hazinesine yüklenen giderler ve özel durumlar detaylandırılarak ele alınacaktır. Ayrıca, sıkça sorulan sorularla okuyucuya rehberlik edilmesi amaçlanmıştır.
1. Yargılama Giderlerinin Kapsamı
CMK 324/1 maddesine göre yargılama giderleri şunları içerir:
- Mahkeme harçları: Duruşma, temyiz ve diğer yargılama evrelerinde mahkemeye ödenen harçlar.
- Avukatlık ücretleri: Tarifenin öngördüğü şekilde ödenmesi gereken avukatlık ücretleri.
- Devlet harcamaları: Soruşturma ve kovuşturma sırasında devlet hazinesi tarafından karşılanan tüm masraflar.
- Tarafların ödemeleri: Şüpheli/sanık ve mağdur tarafından yapılan masraflar.
CMK 324/2, hüküm ve kararda yargılama giderlerinin kime yükleneceğinin açıkça belirtilmesini zorunlu kılar. Böylece taraflar, hangi giderleri üstleneceklerini bilirler.
2. Şüpheli veya Sanık Açısından Yargılama Giderleri
2.1. Yükümlülükler
- Mahkeme harçları ve katlandığı masraflar, genellikle hükümlü lehine veya aleyhine verilecek kararlarla belirlenir.
- Yargılama sürecinde avukat tutma zorunluluğu yoksa bile, etkin savunma için alanında uzman bir ceza avukatı ile çalışılması önerilir.
2.2. Yapılması Gerekenler
- Gider bildirimlerini takip etme: Mahkeme kararlarında yargılama giderlerinin kim tarafından karşılanacağını dikkatlice incelemelidir.
- Ödemelerin zamanında yapılması: Mahkemece belirlenen miktarlar, gecikme faizine tabi olabilir.
- Avukat desteği alma: Özellikle yargılama giderlerinin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesi için uzman ceza avukatından yardım alınmalıdır.
2.3. Özel Durumlar
- Türkçe bilmeyen veya engelli sanıklar için atanan tercüman giderleri, şüpheli/sanık tarafından değil, Devlet Hazinesi tarafından karşılanır (CMK 324/5).
3. Mağdur veya Suçtan Zarar Gören Açısından Yargılama Giderleri
3.1. Yükümlülükler
- Mağdurun yargılama giderlerine katlanması genellikle söz konusu değildir; harçlar ve katılım giderleri mahkemece değerlendirilir.
- Ancak, özel talepler (örn. tanık çağırma, bilirkişi ücretleri) durumunda giderlerin kim tarafından karşılanacağı karara bağlanır.
3.2. Yapılması Gerekenler
- Gider taleplerinin takibi: Mahkeme, hüküm veya karar ile giderleri belirler; mağdur bu karara uygun hareket etmelidir.
- Devlet katkılı masraflar: Tercüman veya özel hizmet talepleri devlet tarafından karşılanır.
- Hukuki danışmanlık: Mağdurun haklarını korumak ve yargılama sürecinde doğru adımları atmak için ceza hukuku uzmanı avukattan destek alması önerilir.
4. Devlet Hazinesine Yüklenen Yargılama Giderleri
- CMK 324/4 hükmüne göre, devlet hazinesine ait yargılama giderleri Harçlar Kanunu, İcra ve İflas Kanunu ve Amme Alacakları Tahsil Usulü Kanunu hükümlerine göre karşılanır.
- Özellikle tercüman, bilirkişi veya engelli/suçtan zarar gören destek masrafları Devlet Hazinesi tarafından üstlenilir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Yargılama giderleri mahkeme kararında açıkça belirtilmezse ne olur?
C: Mahkeme, giderleri belirlemeden hüküm kuramaz. Eksiklik durumunda karar bozulabilir ve yeniden değerlendirme yapılır.
S2: Tercüman giderlerini kim öder?
C: Türkçe bilmeyen veya engelli taraflar için Devlet Hazinesi öder; tarafların bu gideri üstlenmesi gerekmez.
S3: Giderlerin ödenmemesi halinde ne olur?
C: Mahkeme, gecikme faizi ile birlikte ödeme talep edebilir. Ayrıca icra yoluna başvurulabilir.
S4: Şüpheli/sanık ve mağdur avukat tutmalı mı?
C: Her iki taraf için de hukuki destek, yargılama giderlerinin doğru yönetilmesi ve hak kaybının önlenmesi açısından önemlidir.
6. Sonuç ve Öneriler
Yargılama giderleri, ceza sürecinde tarafların hak ve sorumluluklarını doğrudan etkiler. Şüpheli/sanık ve mağdur açısından:
- Şüpheli/sanık: Giderleri takip etmeli, ödemeleri zamanında yapmalı ve avukat desteği almalıdır.
- Mağdur: Yargılama giderlerini takip etmeli, devlet destekli masraflardan haberdar olmalı ve uzman hukuki danışmanlık almalıdır.
Bu süreçte alanında uzman bir ceza avukatından profesyonel destek almak, hem hak kaybını önler hem de yargılama sürecini etkin ve doğru şekilde yürütmeyi sağlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.