Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Açık ceza infaz kurumları
Madde 14- (1) Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır. Açık ceza infaz kurumları ihtiyaca göre ayrıca;
a) Kadın açık ceza infaz kurumları,
b) Gençlik açık ceza infaz kurumları,
Şeklinde kurulabilir.
(2) (Değişik:14/4/2020-7242/18 md.) Aşağıdaki hâllerde hükümlüler hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilir:
a) Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci defa mükerrir olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar.
b) Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanlar.
c) Adlî para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler.
d) 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanlar.
(3) (Değişik:14/4/2020-7242/18 md.) Hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına 89 uncu madde uyarınca yapılan değerlendirme sonucunda karar verilir.
(4) (Değişik:14/4/2020-7242/18 md.) Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanların kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına ilişkin idare ve gözlem kurulu kararları, infaz hâkiminin onayından sonra uygulanır.
(5) (Ek:14/4/2020-7242/18 md.) Doğrudan açık ceza infaz kurumuna alınanlar dahil olmak üzere bu kurumlarda bulunan hükümlülerden;
a) Firar edenler veya başka bir fiilden dolayı haklarında tutuklama kararı verilenler idare ve gözlem kurulu kararıyla,
b) Kınamadan başka bir disiplin cezası alıp, bu cezası kesinleşmiş olanlar veya asayiş ve düzenin sağlanması amacıyla disiplin cezası kesinleşmemiş olsa bile eylemi kurum düzeni ya da kişi güvenliği bakımından tehlike oluşturanlar idare ve gözlem kurulu kararıyla,
c) Açık ceza infaz kurumu şartlarına veya çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları saptananlar idare ve gözlem kurulunun kararı ve infaz hâkiminin onayıyla,
kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilirler.
(6) (Ek:14/4/2020-7242/18 md.) Hükümlülerin, suç ve ceza türlerine göre, açık ceza infaz kurumlarına ayrılıp ayrılmamalarına, açık ceza infaz kurumlarında geçirecekleri sürelere, kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine, doğrudan açık ceza infaz kurumlarına alınmalarına, doğrudan açık ceza infaz kurumlarına alınanların kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
Açık Ceza İnfaz Kurumları: Hukuki Düzenlemeler, Uygulama ve Haklar
Giriş
Ceza infaz sistemi, suç işleyen bireylerin toplumdan izole edilmesi, ıslah edilmesi ve yeniden topluma kazandırılması işlevlerini yerine getirir. Türkiye’de 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında, ceza infaz kurumları türlere göre ayrılmaktadır. Bu kapsamda açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin sosyal ve mesleki rehabilitasyonuna öncelik verilen, firara karşı mekanik veya dış güvenlik engeli bulunmayan kurumlar olarak düzenlenmiştir (CMK, 2004; RG, 2025).
Açık ceza infaz kurumları, hem doğrudan alınan hükümlüler hem de kapalı ceza infaz kurumlarından ayrılanlar için özel usuller öngörmektedir. Bu makalede, açık ceza infaz kurumlarının hukuki dayanakları, hükümlülerin ayrılma kriterleri, şüpheli/sanık ve mağdur/müştekinin hakları ile dikkat edilmesi gereken hususlar, Yargıtay içtihatları ışığında detaylandırılmıştır.
Açık Ceza İnfaz Kurumlarının Hukuki Dayanağı
5275 sayılı Kanun Madde 14, açık ceza infaz kurumlarının amaç ve kapsamını belirler:
- Hükümlülerin iyileştirilmesi, çalıştırılması ve meslek edinmelerine öncelik verilmesi,
- Firara karşı dış güvenlik görevlisi bulunmaması ve kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile güvenliğin sağlanması,
- Kadın ve gençlik açık ceza infaz kurumlarının ayrı birimler olarak kurulabilmesi (CMK, 2004; RG, 2025).
Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği (RG, 2025), hükümlülerin doğrudan açık ceza infaz kurumlarına alınmalarına, kapalı kurumlardan açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına, nakillerine ve iade süreçlerine ilişkin ayrıntılı usul ve esasları düzenlemektedir.
Hükümlülerin Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Kriterleri
1. Doğrudan açık kuruma alınacak hükümlüler (Madde 5)
Aşağıdaki hükümlüler, bazı istisnalar hariç, cezalarını doğrudan açık cezaevinde çeker:
İstisnalar: Terör ve örgüt suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, ikinci defa mükerrir olanlar, koşullu salıverilmesinin geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler.
Doğrudan açık kuruma alınacaklar:
- Kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis cezası olanlar.
- Taksirli suçlardan toplam 5 yıl veya daha az hapis cezası olanlar.
- Adlî para cezası hapis cezasına çevrilenler.
- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu uyarınca tazyik hapsine tabi tutulanlar.
2. Kapalı kurumdan açık kuruma ayrılacak hükümlüler (Madde 6)
Kapalı kurumlardaki hükümlüler, belirli süre ve koşulları sağladığında açık kuruma geçebilir:
Temel şartlar:
- Toplam cezası 10 yıldan az olanlar: bir ayını, 10 yıl ve üzeri olanlar: cezanın onda birini infaz etmiş olmalı.
- Müebbet hapis: koşullu salıverilme tarihine 5 yıl veya daha az süre kalmış olmalı.
- Yüksek güvenlikli kapalı kurumlardaki hükümlüler: cezanın üçte birini iyi hâlli geçirmiş ve koşullu salıverilme tarihine 3 yıl veya daha az süre kalmış olmalı.
Özel suç gruplarında ek süre şartları:
- 142, 148, 149, 188, 190 TCK ve eski TCK 403-499 maddelerinden hükümlüler: 5 yıldan az süre kalmalı.
- Eşe karşı işlenen suçlar (TCK 82/1-d, 86/3-a, 96/2-b): 3 yıldan az süre kalmalı.
- Topluma kazandırma kanunu veya çıkar amaçlı suç örgütlerinden yararlananlar: 2 yıldan az süre kalmalı.
- Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup örgütten ayrıldıkları tespit edilenler: 1 yıldan az süre kalmalı.
Diğer hususlar:
- Birden fazla ceza varsa, en kısa süreli koşullu salıverilme tarihi esas alınır.
- Altı aylık deneme süresi beklenmeden açık kuruma ayrılma kararı alınabilir.
3. Çocuk eğitimevinden açık kuruma geçiş (Madde 7)
- Eğitime devam etmeyen çocuklar 18 yaşını, devam edenler 21 yaşını doldurduğunda açık kuruma gönderilir.
- Açık kuruma gönderilenlerin 18 yaşından önce işlediği diğer suçların cezaları da açık kurumlarda infaz edilir.
4. Açık kuruma ayrılamayacak hükümlüler (Madde 8)
Doğrudan ayrılamazlar:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası olanlar.
- Son 1 yıl içinde 5 veya daha fazla hücreye koyma cezası almış olanlar.
- Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olanlar (Madde 6’de sayılanlar dışında).
Ayrıca:
- Koşullu salıverilmesi geri alınanlar.
- Kapalı kurumlardan firar edenler veya açık kurumlardan ikinci kez firar edenler.
- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu dışında, diğer kanunlarda düzenlenen zorla infaz hapsi.
Özel durumlar:
- Tutuklu bulunan veya yaş/sağlık/bedensel-yetenek koşullarına göre çalışmaya uygun olmayan hükümlüler açık kuruma ayrılamaz.
Özet Mantık
- Doğrudan açık kuruma: düşük cezalı, iyi hâlli, belirli suçlar hariç.
- Kapalıdan geçiş: belirli infaz süresi, iyi hâl ve koşullu salıverilme süreleri.
- Çocuklar: yaş sınırına göre geçiş, suç türü dikkate alınmaz.
- Açık kuruma ayrılamaz: ağır cezalar, terör/örgüt suçları, firar geçmişi, bazı disiplin cezaları.
| Hükümlü Grubu / Suç Türü | Doğrudan Açık Kuruma | Kapalı Kurumdan Açık Kuruma | Açık Kuruma Ayrılamaz | Özel Notlar / Koşullar |
| Kasıtlı suç, ceza ≤ 3 yıl | ✅ Evet | — | — | Terör/örgüt, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar hariç |
| Taksirli suç, ceza ≤ 5 yıl | ✅ Evet | — | — | — |
| Adlî para cezası hapis cezasına çevrilenler | ✅ Evet | — | — | — |
| Tazyik hapsi (İcra ve İflas Kanunu) | ✅ Evet | — | — | — |
| Toplam cezası <10 yıl | — | ✅ Bir ayını infaz etmiş ve iyi hâlli | — | Koşullu salıverilme tarihine 7 yıl veya daha az süre kalmış olmalı |
| Toplam cezası ≥10 yıl | — | ✅ Cezanın onda birini infaz etmiş ve iyi hâlli | — | Koşullu salıverilme tarihine 7 yıl veya daha az süre kalmış olmalı |
| Müebbet hapis | — | ✅ Koşullu salıverilme tarihine 5 yıl veya daha az süre kalanlar | — | — |
| Yüksek güvenlikli kapalı kurumda cezayı çekenler | — | ✅ Cezanın 1/3’ünü iyi hâlli olarak geçiren ve koşullu salıverilme tarihine 3 yıl veya daha az süre kalanlar | — | — |
| Özel suçlar (TCK 142,148,149,188,190 ve eski 403-499) | — | ✅ Koşullu salıverilme tarihine 5 yıldan az süre kalanlar | — | — |
| Eşe karşı işlenen suçlar (TCK 82/1-d, 86/3-a, 96/2-b vb.) | — | ✅ Koşullu salıverilme tarihine 3 yıldan az süre kalanlar | — | — |
| Topluma kazandırma, örgüt/çıkar amaçlı suç | — | ✅ Koşullu salıverilme tarihine 2 yıldan az süre kalanlar | — | — |
| Terör/örgüt hükümlüsü, örgütten ayrılmış | — | ✅ Koşullu salıverilme tarihine 1 yıldan az süre kalanlar | — | İdare ve gözlem kurulu kararı ile tespit edilmiş olmalı |
| Ağırlaştırılmış müebbet hapis | — | — | ❌ Ayrılamaz | — |
| Son 1 yılda 5+ hücre cezası | — | — | ❌ Ayrılamaz | İyi hâl kararı olsa bile |
| Terör/örgütlü suçlar (Madde 6 c/ç dışında) | — | — | ❌ Ayrılamaz | — |
| Koşullu salıverilme kararı geri alınanlar | — | — | ❌ Ayrılamaz | Geri alınan cezaların tamamı kapalı kurumda infaz edilir |
| Kapalıdan firar edenler veya açık cezaevinden ikinci kez firar edenler | — | — | ❌ Ayrılamaz | — |
| Yaş, sağlık veya çalışma koşullarına uygun olmayanlar | — | — | ❌ Ayrılamaz | İdare ve gözlem kurulu kararı ile saptanır |
| Çocuk eğitimevi hükümlüleri | — | — | ❌ Ayrılamaz (18 yaşını doldurmamış) | 18 yaşını bitiren (eğitime devam etmeyen) veya 21 yaşını bitiren (eğitime devam eden) açık kuruma gönderilir; 18 yaşından önce işlenen suçlar da açık kuruma aktarılır |
Şüpheli/Sanık ve Mağdur/Müştekinin Hakları
1. Şüpheli ve Sanık Açısından
- Açık kuruma ayrılma veya doğrudan alınma kararlarında, infaz hâkiminin onayı gereklidir.
- Kapalı kurumlardan ayrılma taleplerinde, hükümlünün iyi hâlli olup olmadığı, cezalarının toplam süresi ve koşullu salıverilme tarihine kalan süre dikkate alınır.
- Şüpheli/sanık, hukuki haklarını kullanmak ve itirazda bulunmak için uzman ceza avukatından destek almalıdır. Avukat, ayrılma ve nakil süreçlerinde hukuki teminat sağlar ve disiplin cezalarına karşı itiraz yollarını uygular.
2. Mağdur/Müşteki Açısından
- Mağdur veya suçtan zarar gören, infaz sürecinde gizlilik ve güvenlik çerçevesinde bilgilendirilmelidir.
- Açık ceza infaz kurumunda hükümlünün sosyal ve mesleki hayata entegrasyonu sırasında mağdurun haklarının gözetilmesi önemlidir.
- Mağdurun talep ve başvuruları, Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla işleme konulur.
Açık Kurumdan Kapalı Kuruma İade
Açık ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler, aşağıdaki durumlarda kapalı ceza infaz kurumuna gönderilebilir (RG, 2025):
- Firar eden veya hakkında tutuklama kararı verilenler,
- Disiplin cezası alıp, bu cezası kesinleşmiş olanlar veya asayiş ve düzen bakımından tehlike oluşturanlar,
- Açık kurum şartlarına veya çalışma koşullarına uyum sağlayamayanlar.
İade sürecinde, infaz hâkiminin onayı zorunludur. Bu süreçte de uzman ceza avukatının müdahalesi, hukuka aykırılıkların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Açık Kurumlar Arası Nakil ve Yeniden Ayrılma
- Hükümlülerin talebi halinde, nakil giderlerini peşin olarak ödemesi kaydıyla açık kurumlardan başka açık kurumlara nakil mümkündür.
- Kapalı kurumlardan açık kuruma ayrılan hükümlüler için bu süre şartı uygulanmaz.
- Nakil veya iade süreçlerinde, Bakanlık ve Cumhuriyet Başsavcılığı koordinasyonu esastır.
- Yeniden açık kuruma ayrılma, disiplin cezası kaldırıldıktan veya şartlar sağlandıktan sonra mümkündür.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S: Açık ceza infaz kurumuna kimler alınabilir?
C: Kasıtlı suçlardan üç yıl veya daha az, taksirli suçlardan beş yıl veya daha az ceza alanlar, adli para cezası hapis cezasına çevrilenler ve tazyik hapsine tabi tutulanlar alınabilir.
S: Kapalı kurumdan açık kuruma geçiş için hangi şartlar gerekir?
C: İyi hâl, ceza süresi ve koşullu salıverilme tarihine kalan süre dikkate alınır. Bazı ağır suçlardan mahkûm olanlar ayrılamaz.
S: Firar eden hükümlüler açık kuruma geri alınabilir mi?
C: Evet, disiplin cezası ve iade süreci tamamlandıktan sonra yeniden açık kuruma ayrılabilir. İkinci firar durumunda özel hükümler uygulanır.
S: Uzman ceza avukatı neden önemlidir?
C: Açık ceza infaz kurumlarına ayrılma, nakil ve iade süreçlerinde hukuki teminat sağlar, disiplin cezalarına ve infaz işlemlerine itiraz yollarını kullanır.
Sonuç
Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin rehabilitasyonu ve topluma kazandırılması açısından hayati öneme sahiptir. Hukuki süreçler, hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki açısından titizlikle yürütülmeli, hak ve yükümlülükler doğru şekilde uygulanmalıdır. Uzman ceza avukatı, sürecin hukuka uygun ve adil şekilde yürütülmesini sağlayarak hem infaz haklarının korunmasını hem de mağdur haklarının gözetilmesini mümkün kılar.
Kaynakça
- Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 5275 sayılı Kanun, Resmî Gazete, 13/12/2004.
- Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği, Resmî Gazete, 4/6/2025, 32920 Mükerrer.
- Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Kanun, Resmî Gazete, 26/9/2004.
- İcra ve İflas Kanunu, 2004 sayılı Kanun, Resmî Gazete, 9/6/1932.
- Topluma Kazandırma Kanunu, 4959 sayılı Kanun, Resmî Gazete, 29/7/2003.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.