5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)’nda iştirak hükümleri içerisinde düzenlenen azmettirme, bir kimsenin, henüz aklında olmayan bir suçu işlemesi için yönlendirilmesi ve suç işleme kararının oluşturulmasıdır.
TCK’nın 38. maddesine göre:
- Başkasını suça azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
- Üstsoy-altsoy ilişkisi kullanılarak veya çocukların suça azmettirilmesi hâlinde ceza artırılır.
- Azmettirenin belli olmaması durumunda cezalar indirilmiş veya değiştirilmiş şekilde uygulanır.
Yargıtay ve doktrinde kabul edilen görüşe göre:
➡️ Azmettirme, suç işleme fikri bulunmayan kişide suç işleme iradesi yaratmaktır.
➡️ Failin zaten suçu işlemeye karar vermiş olması hâlinde azmettirmeden değil, yardım etmeden (TCK 39) bahsedilir.
Azmettirme Suçunun Unsurları
- Kasten hareket edilmesi: Azmettiren, failde belli bir suçu işleme kararını bilinçli ve istekli şekilde oluşturmalıdır.
- Suçun belirli olması: İşlenecek suçun ve mağdurun somut olarak belirlenmesi gerekir.
- Karar oluşturma: Failde suç işleme yönünde yeni bir iradenin oluşması sağlanmalıdır.
👉 Örneğin, bir kişiyi “Falanca kişiyi yarala” diyerek yönlendiren kişi azmettiren olur. Ancak zaten saldırı planlayan birine yalnızca cesaret vermek manevi yardım sayılır.
Kimler Azmettirme Suçundan Sorumlu Tutulur?
- Failin kim olduğunun bilinmesi gerekir. “Kim olursa olsun şu fiili işlesin” şeklinde belirsiz yönlendirme azmettirme sayılmaz.
- Belirsiz yönlendirmeler, şartları oluşmuşsa suç işlemeye tahrik (TCK 214 vd.) kapsamında değerlendirilir.
Azmettirme Suçunda Cezalar
- Fail gibi cezalandırma: Azmettiren, işlenen suçun cezasını alır.
- Ceza artırımı:
- Üstsoy-altsoy ilişkisi kullanılmışsa,
- Çocuklar suça azmettirilmişse,
ceza ⅓’ten ½’ye kadar artırılır.
Şüpheli/Sanık Açısından Azmettirme Suçu
Azmettirme suçundan hakkında soruşturma açılan kişi şu risklerle karşı karşıya kalır:
- İşlenen suçun faili gibi cezalandırılma riski vardır.
- Savcılık, failin ifadeleri ve tanık beyanları ile azmettirme iddiasını desteklemeye çalışır.
- Haksız yere azmettirme suçlamasına maruz kalan kişilerde, somut delillerin olmaması hâlinde etkili bir savunma yapılması gerekir.
Şüpheli/Sanık ne yapmalı?
- İlk aşamada susma hakkı kullanılıp kullanılmayacağı değerlendirilmeli ve avukat olmadan ifade verilmemelidir.
- Suçlamaların dayanağı olan deliller incelenmeli, suç işlemeye yönlendirme kastı bulunup bulunmadığı tartışılmalıdır.
- Failin kendi kararıyla mı, yoksa şüphelinin yönlendirmesiyle mi hareket ettiği ayrıntılı şekilde ortaya konulmalıdır.
Mağdur/Müşteki Açısından Azmettirme Suçu
Bir kişi, kendisine karşı işlenen suçun arkasında başka birinin azmettirmesi olduğunu düşünüyorsa:
- Savcılığa suç duyurusunda bulunabilir.
- Failin ifadesi, tanık beyanları ve iletişim kayıtları gibi delillerle azmettirenin kimliği ortaya çıkarılabilir.
- Azmettirenin cezalandırılması, yalnızca failin değil suçun arkasındaki yönlendiricinin de adalet önünde hesap vermesini sağlar.
Mağdur/Müşteki ne yapmalı?
- Mutlaka deliller toplanmalı (mesajlar, kamera kayıtları, tanık anlatımları).
- Savcılığa sunulmalı ve ceza davasına katılma talebinde bulunulmalıdır.
- Profesyonel bir ceza avukatı ile sürecin takip edilmesi, davanın etkin yürütülmesi açısından önemlidir.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Azmettirme suçu, fail ile azmettiren arasındaki irade ilişkisinin ispatı üzerine kurulu olup, en zor iştirak şekillerinden biridir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki açısından:
- Hukuki bilgi ve strateji gerektirir.
- Yanlış bir ifade, şüpheli aleyhine ağır sonuçlar doğurabilir.
- Delillerin doğru toplanması ve mahkemeye sunulması gerekir.
👉 Bu nedenle azmettirme suçunda uzman ceza avukatının hukuki yardımı, hak kaybı yaşanmaması için hayati öneme sahiptir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
❓ Azmettirme suçu için mağdurun belirli olması şart mıdır?
Evet. Azmettirme suçunda işlenecek suçun ve mağdurun belirli veya en azından ana hatlarıyla somutlaştırılmış olması gerekir.
❓ Azmettirme suçunda şüpheli, fail gibi mi cezalandırılır?
Evet. TCK 38’e göre azmettiren, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
❓ Azmettirme iddiasına karşı en etkili savunma nedir?
Failin zaten suçu işlemeye karar verdiğinin, azmettirenin ise yalnızca cesaret verdiğinin veya etkisinin olmadığının ispatlanması güçlü bir savunma stratejisidir.
❓ Çocukların suça azmettirilmesi hâlinde ceza artar mı?
Evet. Üstsoy-altsoy ilişkisi aranmaksızın, çocukların suça azmettirilmesi hâlinde ceza ⅓’ten ½’ye kadar artırılır.
Sonuç
Azmettirme suçu, TCK’da iştirak hükümleri arasında yer almakta ve işlenen suçun faili ile aynı cezaya tabi tutulmaktadır. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki açısından ciddi sonuçlar doğurabilecek bu suç türünde, uzman bir ceza avukatı ile hareket etmek sürecin adil ve doğru yürütülmesi için son derece önemlidir.
Yargıtay Görüşü
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda suça iştirakte, faillik ve şeriklik ayrımı öngörülmüş; azmettirme ve yardım etme şeriklik kavramı içinde değerlendirilmiştir.
“Azmettirme” 5237 sayılı TCK’nın 38. maddesinde;
“(1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
(2) Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme hâlinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi hâlinde, bu fıkra hükmüne göre cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.
(3) Azmettirenin belli olmaması hâlinde, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilir. Diğer hâllerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Azmettirme, belli bir suç işleme hususunda henüz bir düşüncesi olmayan kişide, bir başkası tarafından suç işleme kararının oluşmasının sağlanmasıdır. Eğer kişi daha önceden suçu işlemeye karar vermiş ise bu takdirde azmettirme değil, artık aynı Kanun’un 39/2. maddesi kapsamında manevi yardım söz konusu olacaktır. Azmettiren konumundaki kişinin kasten hareket etmesi gerekir. Bu kastın, failde belli bir suçu işleme konusunda karar oluşturmayı, suçun bu kişi tarafından işlenmesi hususunu ve azmettirilen suçun kanuni tanımındaki unsurlarını kapsaması gerekli olmasına karşın, eylemin yer ve zamanı ile işleniş tarzına ilişkin ayrıntıların belirlenmesine gerek yoktur.
İştirak şekillerinden biri olan azmettirme; “belli bir suçu işleme hususunda henüz bir fikri olmayan kişide, bir başkası tarafından suç işleme kararının oluşmasının sağlanması” (Yargıtay CGK,16.02.2010, 2009/1-251 E.,2010/25 K.) olarak tanımlanmıştır.
Ancak kasten işlenen bir suça azmettirme mümkündür. Azmettirenin de kasten hareket etmesi, bu kastın, failde belli bir suçu işleme hususunda karar oluşturmayı, suçu bu kişi tarafından işlenmesi hususunu kapsaması gereklidir. Kast müşahhas olmalı, işlenecek suçun ve mağdurun somut olarak belirlenmesi gereklidir. Fiilin esaslı unsurları veya ana hatlarla somutlaştırılmış olması zorunlu ve yeterlidir. Suçun icrai tarzına ilişkin ayrıntıları işlenecek yerin ve zamanın tayinine gerek yoktur.
“…Azmettiren asıl failde belli bir suçu işleme istek ve kararını yaratma kastı ile hareket etmeli, bir kimseyi suça yöneltmeyi bilmeli ve istemelidir. Bu sebeple azmettiren, belli bir suçu başkasına işletmek maksadıyla hareket etmelidir…”(Dönmezer, Sulhi – Erman, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt:II, DER Kitabevi, 14. Bası,İstanbul 2019, s.833) Suçu işlemesi istenen kişinin belli olmaması hâlinde azmettirmeden bahsedilemez. Koşulları varsa suç işlemeye tahrik suçu oluşabilecektir. (Ceza Genel Kurulu 2021/400 E., 2025/1 K.)
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.