Açığa imzanın kötüye kullanılması
Madde 209- (1) Belirli bir tarzda doldurulup kullanılmak üzere kendisine teslim olunan imzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıdı, verilme nedeninden farklı bir şekilde dolduran kişi, şikayet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) İmzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıdı hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup da hukuki sonuç doğuracak şekilde dolduran kişi, belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır.
GEREKÇE:
Maddeyle, belirli bir tarzda doldurulup kullanılması için verilmiş boş bir kağıdı, teslim edenin isteğine ve imzalı boş kağıdı veriş nedenine aykırı olarak dolduran kimse cezalandırılmaktadır.
Suçun yapısı şu suretle ortaya çıkmaktadır: Bir kişi diğerine belirli bir tarzda doldurmak üzere imzalı ve fakat boş bir kağıt verecektir; böylece suçun oluşması için imzanın gerçek olması temel koşuldur. Ayrıca verilen kağıt hukuken geçerli bir belge oluşturmayacaktır; suç böylece gerçek bir belgenin tahrif veya tağyiri şeklinde işlenecek olursa, belgede sahtecilik suçu söz konusu olur.
Suçun oluşması için söz konusu imzalı kağıdın, tevdi ve teslim nedeninden farklı bir şekilde doldurulması gereklidir.
Suçun soruşturulması ve kovuşturulması, şikâyete bağlıdır. İmzalı boş kağıt ancak taraflar arasında belirli bir ilişki şeklinin varlığı hâlinde söz konusu olabileceğinden, kovuşturmanın şikâyete bağlı tutulması uygun görülmüştür.
İkinci fıkrada, imzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıdı hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup da hukukî sonuç doğuracak şekilde dolduran kişinin, belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılması öngörülmüştür. Dikkat edilmelidir ki, bu durumda, imzalı kağıt teslim veya tevdi edilmemiş, suçlu bunu hukuka aykırı bir suretle ele geçirerek doldurmuştur.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 509-(Değişik: 11/6/1936-3038/1 md.)
Bir kimse iade veya muayyen bir suretle istimal etmek üzere kendisine tevdi olunan imzalı ve yazısız bir kağıda sahibinin zararına olarak hukukça hükmü haiz bir muamele yazar veya yazdırır yahut elinde bedelsiz olarak kalmış olan bir senedi istimal ederse mutazarrır olan kimsenin şikâyeti üzerine üç aydan üç seneye kadar hapis ve yüz elli liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasına mahkûm olur.
Bu imzalı ve yazısız kağıd esasen kendisine tevdi ve teslim olunmayıp da bertakrib ele geçirerek birinci fıkradaki cürmü işlemiş ise altıncı babın üçuncü ve dördüncü fasıllarında beyan olunan ahkama göre ceza verilir.
AÇIKLAMALAR
İmzalı Boş Kağıdı Kötüye Kullanma Suçu: Hukuki Analiz ve Güncel Uygulamalar
I. Giriş: Korunan Yarar ve Hukuki Niteliği
İmzalı boş kağıdın kötüye kullanılması suçu, boş olarak verilmiş ve belirli bir tarzda doldurulması beklenen kağıdın, bu amaca aykırı olarak doldurulmasıyla işlenen özel bir sahtecilik türüdür. Bu suçta korunan hukuki yarar, başta belgeye duyulan güven olmak üzere kamu güveni ve toplumsal itimattır. Çünkü sözleşmelere dayalı olarak verilen boş kağıtların, iradeye aykırı biçimde doldurulması, sözleşmenin delil niteliğini zedeler.
Yargıtay da benzer şekilde, mülga 765 sayılı Kanun’un 509. maddesi için “suç niteliği itibariyle sahtecilik suçu olup, koruduğu hukuki yarar belgeye duyulan güvendir” ifadesini kullanmıştır.
Tarihsel açıdan bu suç, 1889 tarihli İtalyan Ceza Kanunu’ndan başlayarak, birçok Avrupa ceza kanununda (Alman, İsviçre, Avusturya) sahtecilik kapsamında düzenlenmiştir. Türkiye’de 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 209. maddesiyle bu gelişmelere paralel biçimde, açığa imzayı kötüye kullanma suçu olarak ayrı bir başlık altında ele alınmıştır.
Önemle vurgulanmalıdır ki; boş kağıt, imzalı olmasına rağmen henüz belge niteliği taşımaz. Boş kağıdın belge haline gelmesi, ancak hukuki sonuç doğuracak şekilde doldurulmasıyla mümkündür. Bu açıdan, sahtecilik suçundan ayrılır.
II. Suçun Unsurları
1. Fail
- Fail yönünden herhangi bir özel sınırlama yoktur; herhangi bir kişi suç faili olabilir.
- İlk fıkradaki suçta fail, kendisine imzalı boş kağıdı belirli bir tarzda doldurmak üzere teslim edilen kişidir.
- İkinci fıkradaki suçta ise, imzalı boş kağıdı hukuka aykırı şekilde ele geçiren veya elinde bulunduran kişi suçludur.
- İmzalı boş kağıdı veren kişi ise suçun mağdurudur.
2. Suçun Maddi Konusu: İmzalı Boş Kağıt
- Suçun maddi konusu, kısmen veya tamamen boş olup, imzalı ve hukuki sonuç doğurmayan bir kağıttır.
- Boş kağıt, verildiği anda henüz belge niteliği taşımaz; ancak hukuki sonuç doğuracak şekilde doldurulması halinde belge haline gelir.
- Boş kağıdın imzalı olması zorunludur; aksi takdirde suçun maddi konusu bulunmaz.
- İmzanın gerçek olması gerekir; sahte imza ise belgede sahtecilik suçunu doğurur.
- Kamu görevlisi tarafından düzenlenmemiş belge olması gerekir; aksi halde resmi belgede sahtecilik suçuna tabi olur.
- Kambiyo senetleri (çek, bono) gibi belirli şekil şartları taşıyan belgelerin boş bölümlerinin doldurulması da bu suçu oluşturabilir.
3. Fiil (Hareket Öğesi)
A. İlk Fıkradaki Suçun Fiili
- Fail, kendisine belirli bir tarzda doldurulup kullanılmak üzere verilen boş kağıdı, verilme nedenine aykırı biçimde doldurmakla suç işlenir.
- Örneğin, satış sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yazmak.
- Suç, kağıdın doldurulması ile tamamlanır; kullanılması tamamlanma için zorunlu değildir. Kullanılması halinde suç sona erer.
- Boş kağıdın faile iradi olarak teslim edilmesi gerekir.
- Boş kağıdın doldurulması eylemi, bizzat fail tarafından ya da başka bir kişiye yaptırılarak gerçekleştirilmiş olabilir.
B. İkinci Fıkradaki Suçun Fiili
- Fail, imzalı boş kağıdı hukuka aykırı şekilde ele geçirip veya elinde tutarak, hukuki sonuç doğuracak biçimde doldurur.
- Hukuka aykırı ele geçirme, çalma, gaspetme, dolandırıcılık gibi fiillerle gerçekleşebilir.
- Boş kağıdın hukuka aykırı elinde tutulması halinde, doldurulması suç oluşturur.
- Bu suç resmi belge veya özel belge niteliğine göre ilgili sahtecilik suçuna dönüşür.
4. Manevi Unsur
- Suç kasten işlenir; taksirle işlenmesi mümkün değildir.
- Fail, boş kağıdı verme nedenine aykırı şekilde doldurduğunu bilerek ve isteyerek hareket etmelidir.
- Saik (maksat) aranmaz, genel kast yeterlidir.
- Mağdurun doldurulmaya rızası suçun oluşmasını engeller; ancak sonradan rıza verilmesi engellemez.
5. İştirak
- Suçta iştirak hükümleri uygulanır.
- Başkası adına doldurulan kağıtta dolduran yardım eden, doldurmayı teşvik eden azmettiren olarak sorumlu tutulur.
- Suç tamamlanma anına göre icraya koyan kişi de iştirakçi olabilir.
6. İçtima
- Birden fazla boş kağıdın doldurulması halinde, koşullar oluşursa içtima hükümleri uygulanır.
- Aynı kağıdın birden fazla imza sahibi aleyhine doldurulması tek suç sayılır.
7. Cezai Yaptırım ve Kovuşturma
- İlk fıkradaki suç şikayete bağlıdır, uzlaşmaya tabidir; şikayet süresi 6 aydır.
- İkinci fıkradaki suçlar ise şikayete bağlı olmayıp, resen soruşturulur ve kamu davası açılır.
III. Cezayı Azaltan Nitelikli Hal
5237 sayılı TCK 211. maddesi, hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenen sahtecilik suçlarında cezayı yarı oranında indirir. Ancak bu maddenin uygulanabilirliği somut olaya göre değerlendirilmelidir.
IV. Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: İmzalı boş kağıt suçu ile belgede sahtecilik arasındaki fark nedir?
C: İmzalı boş kağıt suçu, boş (ya da kısmen boş) imzalı kağıdın, verilme amacına aykırı biçimde doldurulmasıdır. Belge sahtecilik suçunda ise, belge niteliğindeki bir evrakta değişiklik yapılması veya sahte belge düzenlenmesi söz konusudur.
S2: Boş kağıdı dolduran kişi mutlaka imzayı atan kişi olmalı mı?
C: Hayır. Boş kağıdı alan fail kendisi veya başkasını doldurtabilir; burada önemli olan, boş kağıdın verme nedenine aykırı şekilde doldurulmasıdır.
S3: Boş kağıdın doldurulması için kullanılması şart mı?
C: İlk fıkradaki suç için suç kağıdın doldurulması anında tamamlanır; kullanılması zorunlu değildir. İkinci fıkrada ise kullanma suçu tamamlayıcı olabilir.
S4: Mağdurun rızası suç oluşumunu etkiler mi?
C: Evet. Mağdurun doldurulmaya önceden veya sonradan özgür iradesiyle rıza göstermesi, hukuka uygunluk sebebidir; suç oluşmaz.
S5: Suçun kovuşturması hangi mahkemede yapılır?
C: İlk fıkradaki suç asliye ceza mahkemesindeyken; ikinci fıkradaki suçun resmi belgeye ilişkin olanları ağır ceza mahkemesinde görülür.
V. Sonuç
İmzalı boş kağıdın kötüye kullanılması suçu, belgeye duyulan güveni korumaya yönelik özgün bir sahtecilik suçudur. Suçun kapsamı, fail, maddi konu, fiil, manevi unsur gibi unsurlar açısından detaylı değerlendirilmekte, uygulamada tereddütlere yol açabilmektedir. Özellikle boş kağıdın hukuki ilişki kapsamında teslim edilmesi, imzanın özgür iradeyle atılması ve kağıdın doldurulma şekli önemli kriterlerdir. Ceza hukuku uygulayıcıları, Yargıtay içtihatları ve doktrin ışığında somut olayın özelliklerini dikkatle değerlendirmelidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.