Adalet Bakanlığının ziyaret izni verme yetkisi[1]
Madde 85- (1) (Değişik: 8/8/2011-KHK-650/28 md.;İptal: Anayasa Mahkemesinin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113 K.: 2012/108 sayılı Kararı ile.; Yeniden düzenleme: 27/6/2013-6494/26 md.) Kurum, kurul ve kuruluşlar, heyet hâlinde veya bireysel olarak ceza infaz kurumlarını ziyaret edebilmek ve hükümlülerle görüşebilmek için Adalet Bakanlığından izin almak zorundadırlar. Bilimsel araştırma yapanlarla görsel ve yazılı basın mensupları hakkında da bu hüküm uygulanır. Adalet Bakanlığı talepte bulunan kişilerin hükümlüleri ziyaret etmelerine de izin verebilir.
(2) Hükümlü, denetim amacıyla Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle yetkisi kabul edilen kurum ve kuruluşların temsilcileri tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ve Adalet Bakanlığının izniyle ziyaret edilebilir.
(3) Bu ziyaret ve görüşmelerde güvenliği tehlikeye düşürmeyecek tedbirler kurum yönetimince alınır. Ziyaret ve görüşmeler yasal zorunluluk olmadıkça kurum görevlilerinin gözetiminde yapılır.
(4) Güvenlik bakımından bir araya getirilemeyecek hükümlülerle toplu görüşme yapılamaz. Önceden izin verilmiş olsa bile doğal afet, yangın ve ayaklanma gibi olağanüstü durumlarda ziyaret ve görüşmeler ertelenebilir.
[1] Bu madde başlığı “Heyetlerin ceza infaz kurumlarını ziyaretleri” iken, 8/8/2011 tarihli ve 650 sayılı KHK’nin 28 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiş olup, daha sonra Anayasa Mahkemesi’nin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113 K.: 2012/108 sayılı Kararı ile bu maddenin başlığı ve birinci fıkrası iptal edilmiş ve 27/6/2013 tarihli ve 6494 sayılı Kanunun 26 ncı maddesiyle bu maddenin başlığı metne işlendiği şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Adalet Bakanlığının Ziyaret İzni Verme Yetkisi ve Hükümlü Hakları
Giriş
Ceza infaz kurumları, toplum düzeninin korunması ve suç işleyen bireylerin rehabilitasyonu açısından önemli işlevler üstlenmektedir. Ancak, bu kurumlarda hükümlülerin dış dünya ile iletişimlerinin tamamen kesilmesi, temel hak ve özgürlükler bakımından ciddi sorunlara yol açabilir. Bu noktada ziyaret hakkı, hükümlülerin hem insan onuruna uygun koşullarda yaşamlarını sürdürmelerini hem de topluma yeniden kazandırılmalarını sağlayan önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 85. maddesi, Adalet Bakanlığının ziyaret izni verme yetkisini düzenleyerek, bu hususta uygulanacak kuralları belirlemektedir.
Ziyaret İzni Verme Yetkisi
Adalet Bakanlığının Rolü
5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 85. maddesi uyarınca, ceza infaz kurumlarını ziyaret etmek isteyen kurum, kuruluş, heyet veya bireylerin Adalet Bakanlığından izin alması zorunludur. Bu kapsamda bilimsel araştırma yapan kişiler ile görsel ve yazılı basın mensupları da aynı hükümlere tabidir. Dolayısıyla, keyfi bir ziyaret mümkün değildir; tüm ziyaretler Bakanlık denetimi ve onayı ile gerçekleşmektedir.
Uluslararası Denetim Mekanizmaları
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler gereği, belirli kurum ve kuruluşlar cezaevlerinde denetim gerçekleştirme yetkisine sahiptir. Ancak bu ziyaretler de Adalet Bakanlığının iznine bağlıdır. Böylece hem uluslararası yükümlülükler yerine getirilmekte hem de kurum güvenliği sağlanmaktadır.
Güvenlik ve Olağanüstü Haller
Ziyaretlerde güvenlik, kurum yönetimi tarafından alınan tedbirlerle sağlanmaktadır. Görüşmeler, güvenliği tehlikeye düşürmeyecek şekilde yapılır ve gerekli hallerde görevli personelin gözetiminde gerçekleştirilir. Ayrıca, doğal afet, yangın, ayaklanma gibi olağanüstü durumlarda ziyaretlerin ertelenmesi mümkündür.
Hükümlünün Hakları ve Yapılması Gerekenler
Hükümlülerin ziyaret hakkı, insan hakları standartları ve Anayasa’nın temel hükümleri çerçevesinde korunmaktadır. Hükümlü, aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir:
- Ziyaret taleplerinin yasal prosedürlere uygun şekilde yapılması,
- Avukatı aracılığıyla haklarının korunması,
- Olağanüstü durumlarda erteleme veya iptal kararlarına karşı hukuki yolların araştırılması,
- Uluslararası denetim mekanizmalarının sağladığı güvencelerden yararlanılması.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Ziyaret hakkı, yalnızca bir iletişim aracı değil, aynı zamanda adil yargılanma ve insan onuruna uygun koşullarda yaşama hakkının da bir parçasıdır. Bu nedenle, hükümlülerin haklarını koruyabilmeleri için uzman bir ceza avukatından hukuki destek almaları büyük önem taşır. Avukatlar, hem ziyaret izinleri konusunda gerekli başvuruları yapar hem de hukuka aykırı bir şekilde ziyaret hakkı kısıtlandığında itiraz yollarını işletir. Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere, usule uygun yapılmayan sınırlamalar hukuka aykırı kabul edilmektedir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Cezaevinde hükümlüyü ziyaret etmek için kimler izin almalıdır?
Tüm kurum, kuruluş, heyet, basın mensupları ve bireyler Adalet Bakanlığından izin almak zorundadır.
2. Uluslararası kuruluşlar hükümlüleri ziyaret edebilir mi?
Evet, ancak gerekçeli talep ve Adalet Bakanlığının izni ile bu ziyaretler gerçekleşebilir.
3. Ziyaretler hangi durumlarda ertelenebilir?
Doğal afet, yangın, ayaklanma gibi olağanüstü hallerde ziyaretler ertelenebilir.
4. Avukat aracılığıyla ziyaret hakkı nasıl korunur?
Uzman ceza avukatı, ziyaret başvurularını yapar, hukuka aykırı kısıtlamalara karşı itiraz yollarını işletir ve hükümlünün haklarını güvence altına alır.
5. Basın mensupları cezaevinde röportaj yapabilir mi?
Evet, ancak bunun için Adalet Bakanlığından önceden izin alınması gerekir.
Sonuç
5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 85. maddesi, hükümlülerin ziyaret hakkını düzenleyerek hem kurum güvenliğini hem de hükümlülerin temel haklarını dengelemeyi amaçlamaktadır. Adalet Bakanlığı, bu süreçte merkezi bir rol oynamakta olup, izin mekanizmasının işletilmesiyle hukuk devleti ilkesine uygun hareket edilmektedir. Hükümlülerin, uzman ceza avukatları aracılığıyla haklarını koruması, sürecin adil ve şeffaf yürütülmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
- Akbulut, B. (2015). Ceza infaz kurumlarında hükümlü hakları ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi çerçevesinde değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 64(2), 345-370.
- Bayraktar, K. (2018). Ceza hukuku ve insan hakları: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında değerlendirme. İstanbul: Beta Yayınları.
- Centel, N., & Zafer, H. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
- Gölcüklü, F. (2014). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2017). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.