Adli kontrol altında geçecek süre
MADDE 110/A – (Ek:8/7/2021-7331/17 md.)
(1) Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde adli kontrol süresi en çok iki yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hâllerde gerekçesi gösterilerek bir yıl daha uzatılabilir.
(2) Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, adli kontrol süresi en çok üç yıldır. Bu süre, zorunlu hâllerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda dört yılı geçemez.
(3) Bu maddede öngörülen adli kontrol süreleri, çocuklar bakımından yarı oranında uygulanır.
Adlî Kontrol Altında Geçirilecek Süre: CMK m.110/A Analizi
Giriş
Türk Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında adlî kontrol, şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine uygulanan ve soruşturma ile kovuşturma süreçlerinde hem mağdur hem de fail açısından önemli hukuki sonuçlar doğuran bir tedbirdir (CMK, 2021, md.110/A). Adlî kontrolün süresi, suçun niteliğine, mahkemenin görev alanına ve özel durumlara göre değişiklik göstermektedir. Bu makale, CMK m.110/A çerçevesinde adlî kontrol sürelerini, şüpheli/sanık ve mağdur açısından hukuki yükümlülükleri detaylı biçimde incelemektedir.
Adlî Kontrol Süresinin Kanuni Düzenlemesi
Ağır Ceza Mahkemesi Dışındaki İşlerde Adlî Kontrol
CMK m.110/A(1) uyarınca, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde adlî kontrol süresi en çok iki yıldır. Ancak zorunlu hâllerde, gerekçesi açıkça gösterilmek kaydıyla bu süre bir yıl daha uzatılabilir, yani toplam süre üç yılı geçemez.
Ağır Ceza Mahkemesi Görevine Giren İşlerde Adlî Kontrol
Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda ise adlî kontrol süresi en çok üç yıl olarak öngörülmüştür (CMK, 2021, md.110/A(2)). Bu süre, zorunlu hâllerde gerekçesi gösterilerek uzatılabilir ve uzatma süresi toplam üç yılı geçemez. Ancak Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap, Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda toplam uzatma süresi dört yılı aşamaz.
Çocuklar İçin Uygulama
CMK m.110/A(3) hükmüne göre, çocuklar bakımından öngörülen adlî kontrol süreleri yarı oranında uygulanır, böylece çocukların mağduriyet ve adli süreçlerden olumsuz etkilenmesi önlenir.
Şüpheli/Sanık Açısından Hukuki Yükümlülükler
Adlî kontrol altındaki şüpheli veya sanıklar için yükümlülükler, hem sürenin etkin biçimde takip edilmesi hem de kanuni yaptırımlardan korunmak açısından kritik öneme sahiptir:
- Adres ve iletişim bilgilerini güncel tutmak: Mahkeme veya kolluk tarafından talep edilirse derhal bildirmek.
- Mahkeme ve savcılık çağrılarına uymak: Çağrıya uyulmaması durumunda adlî kontrolün ihlali söz konusu olabilir.
- Öngörülen yükümlülüklere riayet etmek: Örneğin, yurtdışına çıkış yasağı, belirli kişi veya mekânlarla temas yasağı gibi tedbirlere uymak.
- Alanında uzman bir ceza avukatı ile çalışmak: Hak kayıplarını önlemek ve sürecin hukuka uygun yürütülmesini sağlamak açısından zorunludur.
Mağdur/Zarar Gören/Müşteki Açısından Adlî Kontrol Süreci
Adlî kontrol tedbirleri yalnızca şüpheli veya sanığı değil, mağdurun haklarını da doğrudan etkiler. Mağdurlar için önemli hususlar şunlardır:
- Hak ve taleplerin takibi: Mahkeme veya savcılık tarafından verilen bilgilere dikkat etmek.
- Görüş bildirme hakkı: Mağdur, adlî kontrol sürecinde şüpheliye yönelik tedbirler hakkında görüş bildirebilir.
- Alanında uzman bir ceza avukatı desteği: Adlî kontrol süreci boyunca haklarının korunması ve etkin takip için uzman desteği şarttır.
Özel Durumlar ve Süre Uzatımı
- Zorunlu hâller: Adlî kontrol süresi, mahkemenin gerekçesini açıkça belirttiği durumlarda uzatılabilir.
- Terör ve nitelikli suçlar: Bu suçlar kapsamında süre uzatımı daha sınırlıdır; toplam süre dört yılı geçemez.
- Çocuklar: Süreler yarı oranında uygulanır, böylece çocuklar için hukuki güvence artırılır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Adlî kontrol süresi bittiğinde ne olur?
Cevap: Süre sonunda, mahkeme adlî kontrolün kaldırılmasına veya gerektiğinde yeniden düzenlenmesine karar verir.
Soru 2: Adlî kontrol ihlali durumunda hangi yaptırımlar uygulanır?
Cevap: İhlal durumunda mahkeme, tutuklama veya ek tedbir uygulayabilir.
Soru 3: Adlî kontrol süresi boyunca yurtdışına çıkabilir miyim?
Cevap: Genellikle çıkış yasağı bulunur; izin almak için mahkemeye başvurmak gerekir.
Soru 4: Çocuklar için adlî kontrol süresi neden yarı oranında uygulanır?
Cevap: Çocukların gelişim ve rehabilitasyon süreçlerini olumsuz etkilememek için sürenin kısaltılması öngörülmüştür.
Sonuç ve Değerlendirme
CMK m.110/A, adlî kontrolün süresini detaylı biçimde düzenleyerek hem şüpheli/sanıkların haklarını hem de mağdurun güvenliğini gözetmektedir. Adlî kontrolün doğru uygulanması ve sürenin takip edilmesi, hukuki sürecin etkin yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir. Her iki tarafın da alanında uzman ceza avukatından destek alması, hak kayıplarını önlemek ve sürecin hukuka uygun yürütülmesini sağlamak için zorunludur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.