Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Arama kararı
Madde 119 – (1) (Değişik : 25/5/2005 – 5353/15 md.) Hâkim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri arama yapabilirler. Ancak, konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama, hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılabilir. Kolluk amirinin yazılı emri ile yapılan arama sonuçları Cumhuriyet Başsavcılığına derhal bildirilir.
(2) Arama karar veya emrinde;
a) Aramanın nedenini oluşturan fiil,
b) Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da eşya,
c) Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi,
Açıkça gösterilir.
(3) Arama tutanağına işlemi yapanların açık kimlikleri yazılır. (Mülga ikinci cümle: 25/5/2005 – 5353/15 md.)
(4) Cumhuriyet savcısı hazır olmaksızın konut, işyeri veya diğer kapalı yerlerde arama yapabilmek için o yer ihtiyar heyetinden veya komşulardan iki kişi bulundurulur.
(5) (Değişik: 25/7/2018-7145/14 md.) Askerî mahallerde yapılacak arama, Cumhuriyet savcısının nezaretinde askerî makamların katılımıyla adlî kolluk görevlileri tarafından yerine getirilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle de askerî makamların katılımıyla adlî kolluk görevlileri tarafından arama yapılabilir.
Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama Kararı (CMK m.119)
Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde arama tedbiri, hem bireylerin temel hak ve özgürlüklerine müdahale eden hem de maddi gerçeğin ortaya çıkarılması bakımından büyük önem taşıyan bir koruma tedbiridir. Anayasa m.20 özel hayatın gizliliğini güvence altına alırken, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.116-119 arasında arama tedbirinin kapsamı, usulü ve sınırları düzenlenmiştir. Özellikle CMK m.119, arama kararının alınma ve uygulanma şartlarını belirleyerek, keyfî uygulamaların önüne geçmeyi amaçlamaktadır.
Arama Kararının Alınma Şartları
Hâkim Kararı Esası
CMK m.119/1’e göre, kural olarak arama kararı hâkim tarafından verilir. Bu ilke, hukuki güvencelerin korunması ve temel haklara müdahalenin yargısal denetime tabi tutulması açısından son derece önemlidir.
Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâller
İstisnai olarak, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde arama kararı:
- Cumhuriyet savcısı tarafından,
- Savcıya ulaşılamadığı hâllerde ise kolluk amiri tarafından yazılı emirle verilebilir.
Ancak konut, işyeri ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda kolluk amirinin emri geçerli değildir; bu durumda yalnızca savcının yazılı emri yeterlidir.
Arama Karar veya Emrinde Yer Alması Gereken Unsurlar
Arama kararının keyfî olmaması için CMK m.119/2’de belirli unsurlar açıkça yazılmalıdır:
- Aramanın nedenini oluşturan fiil
- Aranılacak kişi veya yerin açık adresi ya da eşya
- Karar veya emrin geçerli olacağı süre
Bu şartlara uyulmaması hâlinde arama hukuka aykırı hale gelir ve elde edilen deliller hukuka aykırı delil sayılır (CMK m.206, 217).
Aramanın Yapılış Usulü
Cumhuriyet Savcısının Hazır Bulunmaması
Savcı hazır olmadan konut, işyeri veya kapalı alanlarda arama yapılacaksa, o yer ihtiyar heyetinden veya komşulardan iki kişi bulundurulmak zorundadır. Bu, arama işleminin şeffaflığını sağlamak için getirilen bir güvencedir.
Askerî Mahallerde Arama
7145 sayılı Kanun ile değişiklik sonrası, askerî alanlarda arama Cumhuriyet savcısının nezaretinde ve askerî makamların katılımıyla yapılır. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde savcının yazılı emri yeterlidir.
Yargıtay İçtihatları Işığında Arama Kararı
Yargıtay kararlarında, özellikle konut ve işyeri aramalarında hâkim kararı olmaksızın yapılan aramaların hukuka aykırı sayıldığı ve elde edilen delillerin hükme esas alınamayacağı vurgulanmaktadır. Yargıtay, aramanın hukuki güvencelere sıkı sıkıya bağlı bir tedbir olduğunu sürekli hatırlatmaktadır.
Şüpheli ve Sanık Açısından Arama Kararı
- Haklarını bilmelidirler: Aramanın hâkim kararı veya geçerli bir savcı emriyle yapıldığını sorgulama hakları vardır.
- Tutanak incelemesi yapabilirler: Arama sırasında düzenlenen tutanağın bir örneğini talep edebilirler.
- Avukat çağırma hakkı vardır. Arama esnasında avukatın hazır bulunması, hukuki güvenceleri artırır.
- Hukuka aykırılık iddiasında bulunabilirler: Hukuka aykırı arama nedeniyle elde edilen delillere karşı itiraz edebilirler.
Mağdur, Müşteki veya Suçtan Zarar Gören Açısından Arama Kararı
- Delillerin toplanmasını talep etme hakkı vardır. Mağdur, suçun ispatına yarayacak delillerin arama yoluyla elde edilmesini talep edebilir.
- Arama sonucunun kendisine bildirilmesini talep edebilir.
- Şikâyet hakkı çerçevesinde, savcılığa başvurarak arama yapılması için dilekçe sunabilir.
- Ancak mağdurun doğrudan arama kararı verme yetkisi bulunmaz; bu yetki sadece hâkim veya savcıya aittir.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Kolluk amirlerinin yetki aşımıyla arama emri vermesi,
- Arama kararında gerekli unsurların eksik gösterilmesi,
- Tutanakların usule uygun düzenlenmemesi,
- Savcı veya hâkim onayının gecikmesi,
hukuka aykırılık tartışmalarına yol açmaktadır.
Uzman Ceza Avukatının Rolü
Arama işlemleri, kişilerin temel haklarını yakından ilgilendirdiğinden hukuki destek almak büyük önem taşır.
- Şüpheli ve sanıklar açısından: Hukuka aykırı arama sonucu elde edilen delillerin dosyadan çıkarılması için avukatın müdahalesi kritik rol oynar.
- Mağdur/müştekiler açısından: Delillerin zamanında ve usulüne uygun toplanması, etkin bir ceza muhakemesi süreci için gereklidir.
Bu nedenle arama kararına konu olan herkesin, sürecin başından itibaren alanında uzman bir ceza avukatına başvurması önerilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Arama kararı olmadan arama yapılabilir mi?
Kural olarak hayır. Ancak suçüstü hâli ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde savcı veya bazı istisnalarda kolluk amiri yazılı emir verebilir.
2. Hukuka aykırı arama yapılırsa ne olur?
Elde edilen deliller geçersiz olur ve hükme esas alınamaz. Ayrıca sorumlu görevliler hakkında disiplin veya ceza soruşturması açılabilir.
3. Arama sırasında avukat bulunabilir mi?
Evet, şüpheli veya sanığın avukatı arama sırasında hazır bulunabilir. Bu, hukuki güvenceler açısından oldukça önemlidir.
4. Mağdur arama talep edebilir mi?
Evet, mağdur savcılığa başvurarak arama yapılmasını talep edebilir; fakat karar verme yetkisi yalnızca hâkim veya savcıya aittir.
Sonuç
CMK m.119’da düzenlenen arama kararı, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini doğrudan ilgilendiren kritik bir koruma tedbiridir. Hukuka uygun şekilde yapılmayan aramalar, delillerin geçersizliğine ve yargılamanın seyrinde önemli sorunlara yol açabilir. Hem şüpheli/sanıklar hem de mağdur/müştekiler açısından sürecin etkin ve adil yürütülebilmesi için uzman bir ceza avukatının desteği vazgeçilmezdir.
Kaynakça
- Centel, N., Zafer, H. & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
- Kunter, N., Yenisey, F. & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Toroslu, N. & Feyzioğlu, M. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku. Savaş Yayınevi.
- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu.
- Anayasa (1982).
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.