Dolandırıcılık Suçunun Basın ve Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi (TCK m. 158/1-g)
Özet
Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158/1-g maddesi kapsamında düzenlenen, basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenen dolandırıcılık suçunun hukuki niteliği, unsurları ve Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, söz konusu suçun nitelikli hal olarak kabul edilmesinin gerekçeleri ve uygulamadaki farklı yorumlar tartışılmıştır. Makalede ayrıca, dolandırıcılık suçunda basın ve yayın araçlarının tanımı, nitelikli halin uygulanma koşulları ve bu suç tipine dair sıkça sorulan sorulara (SSS) cevaplar sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dolandırıcılık, basın ve yayın araçları, TCK 158/1-g, nitelikli dolandırıcılık, Yargıtay kararları, kolaylık sağlama.
1. Giriş
Dolandırıcılık suçu, hileli davranışlarla bir kimsenin aldatılması suretiyle onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya başkasına yarar sağlanmasıdır (TCK m.157). Ancak, suça ilişkin nitelikli hallerin belirlenmesiyle cezanın artırılması amaçlanmıştır. Bu nitelikli hallerden biri, basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle dolandırıcılık suçunun işlenmesidir (TCK m.158/1-g).
Bu çalışma, söz konusu maddenin tarihsel gelişimi, hukuki anlamı, uygulama alanları ve Yargıtay kararları bağlamında değerlendirilmesini içermektedir.
2. Basın ve Yayın Araçlarının Tanımı ve Hukuki Niteliği
Türk Ceza Kanunu’nun 6. maddesi uyarınca, basın ve yayın araçları “her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçları” olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda; gazete, dergi, televizyon, radyo, internet siteleri ve sosyal medya platformları gibi araçlar bulunmaktadır.
Basın ve yayın araçlarının dolandırıcılık suçundaki rolü, failin bu araçların sağladığı erişim ve duyuru kolaylığından faydalanarak hileli davranışlarını geniş kitlelere ulaştırmasıdır. Burada fail, basın mensubu olabileceği gibi, basın mensubu olmayan üçüncü şahıslar da olabilir.
3. TCK m.158/1-g Maddesinin Düzenleniş Amacı ve İçeriği
765 sayılı eski TCK’nın 504/3 maddesinde posta, telgraf ve telefon gibi haberleşme araçlarının “vasıta olarak kullanılması” halinde dolandırıcılık suçunun nitelikli hali düzenlenmişken, yeni düzenlemede (TCK 158/1-g) bu araçların “sağladığı kolaylıktan yararlanmak” ifadesi tercih edilmiştir.
Bu değişiklikle, sadece araç olarak kullanmak değil, bu araçların sağladığı erişim, yaygınlık ve hız gibi avantajlardan faydalanmak da suçun nitelikli halini oluşturur hale getirilmiştir. Özellikle telefonun araç olarak kullanımı, bu bent kapsamında değerlendirilmemektedir.
Kanun koyucu, basın ve yayın araçlarının suçun işlenmesinde sağladığı kolaylığı öngörerek, dolandırıcılıkta bu hallerin cezanın artırılması için yeterli olduğunu kabul etmiştir.
4. Basın ve Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle Dolandırıcılık Suçunun Unsurları
4.1. Suçun Faili
Bu suçu işleyen kişi, basın mensubu olabileceği gibi, basın mensubu olmayan üçüncü şahıslar da olabilir.
4.2. Suçun Konusu
Dolandırıcılık suçu kapsamında hileli davranışlarla maddi menfaat sağlama amaçlanır.
4.3. Basın ve Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylık
Failin, dolandırıcılık eylemini basın ve yayın araçları vasıtasıyla duyurması, yayması veya ilanda bulunması, bu araçların sağladığı kolaylıktan yararlanmak olarak değerlendirilir.
Örnek olarak; gazetelere verilen ilanlar, televizyonlarda yapılan yayınlar, sosyal medya üzerinden yapılan hileli duyurular gösterilebilir.
5. Uygulamaya Yönelik Örnek Olaylar
- Kanser hastası birinin hayatını kurtarmak için “şu kadar para gereklidir” şeklinde gazetelere ilan verilip yardım toplanması ancak yardımın amacına ulaşmaması.
- “Şu köye okul yaptırıyoruz” veya “hastane yapılacak” şeklinde televizyonlarda yayın yapılarak kişilerin kandırılması.
- Kupon karşılığı televizyon verileceği vaadiyle sürekli gazete fiyatlarının artırılması ve vaat edilen televizyonların dağıtılmaması.
Bu gibi örneklerde, basın ve yayın araçlarının sağladığı erişim kolaylığından faydalanarak geniş kitlelerin aldatılması nedeniyle nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur.
6. Yargıtay Kararları ve İçtihatlar
Yargıtay uygulamasında bu nitelikli halin uygulanmasına ilişkin farklı görüşler mevcuttur:
- Bir grup karar, failin verdiği ilanların sadece mağdura ulaşmaya yaradığı ve hileli hareketlerin bizzat mağdurla yüz yüze gerçekleştiği durumlarda eylemi “basit dolandırıcılık” olarak değerlendirmektedir.
- Diğer kararlar, ilanın içeriğinde aldatıcı ifadeler varsa ve dolandırıcılık kolaylaştırılmışsa, TCK m.158/1-g kapsamında nitelikli halin kabul edilmesi gerektiğini belirtmektedir.
- Bazı kararlar ise ilanda hile bulunmaması halinde suçun basit dolandırıcılık kapsamında kaldığını, aldatmanın sadece şahıslar arası yüz yüze görüşmelerde gerçekleştiğini vurgulamaktadır.
7. Değerlendirme ve Sonuç
TCK m.158/1-g hükmü, basın ve yayın araçlarının dolandırıcılık suçunda sağladığı yaygın ve hızlı erişim avantajını cezalandırmayı amaçlamaktadır. Yasada kullanılan “sağladığı kolaylıktan yararlanmak” ifadesi, bu araçların dolandırıcılıkta sadece araç değil, aynı zamanda bir kolaylık ve yaygınlık platformu olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle, basın ve yayın araçlarının dolandırıcılıkta sağladığı kolaylıktan yararlanılması halinde, başkaca bir şart aranmaksızın suçun nitelikli halinin kabulü gerekir.
8. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Basın ve yayın araçları nelerdir?
Basın ve yayın araçları; gazete, dergi, televizyon, radyo, internet ve sosyal medya gibi yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçlarıdır.
S2: Failin basın mensubu olması zorunlu mudur?
Hayır, basın mensubu olmayan kişiler de bu araçlardan yararlanarak dolandırıcılık suçu işleyebilirler.
S3: Telefon kullanımı bu bent kapsamında mıdır?
Hayır, telefonun araç olarak kullanımı bu bent kapsamında değerlendirilmez.
S4: Suçun nitelikli hali nasıl tespit edilir?
Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanılarak dolandırıcılık yapıldığında, suçun nitelikli hali oluşur. Hilenin varlığı ve ilandaki aldatıcı ifadeler önemlidir.
S5: İlanda hile bulunmazsa ceza basit dolandırıcılık olur mu?
Evet, ilanda aldatıcı ifade yoksa ve hile yüz yüze görüşmelerde ise suç basit dolandırıcılık kapsamında değerlendirilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.