Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Basit yargılama usulü
Madde 251 – (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/24 md.)
(1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir. (Ek cümle:8/7/2021-7331/23 md.) 175 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca duruşma günü belirlendikten sonra basit yargılama usulü uygulanmaz.
(2) Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.[1]
(3) Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
(4) Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.
(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, (…)[2] hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.
(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
Basit yargılama usulünde itiraz
Madde 252 – (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/25 md.)
(1) 251 inci madde uyarınca verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşir.
(2) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece dosya, o yerde birden fazla asliye ceza mahkemesi bulunması hâlinde tevzi kriterlerine göre belirlenen asliye ceza mahkemesine gönderilir ve bu mahkemece duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Tek asliye ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde ise, aynı mahkemede yetkili başka bir hakim varsa bu hakim tarafından; aksi hâlde adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu başkanınca görevlendirilen hakim tarafından duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında 223 üncü madde uyarınca hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek davetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
(3) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) Mahkeme, ikinci fıkra uyarınca hüküm verirken, 251 inci madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verilen hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde 251 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca indirim uygulanır.
(4) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.
(5) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) İkinci fıkra uyarınca verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
(6) (Değişik:2/3/2024-7499/17 md.) Birinci fıkradaki itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.
(7) (Ek:2/3/2024-7499/17 md.)Birinci fıkradaki itirazın, yargılama giderine, vekâlet ücretine veya maddi hataya ilişkin olması hâlinde 268 inci maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.
Basit Yargılama Usulü ve İtiraz Süreci: Şüpheli ve Mağdur Açısından Hukuki Analiz
Giriş
Ceza muhakemesinde yargılama süreci, suçun niteliğine ve uygulanacak yaptırıma göre farklı usullere tabi tutulur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında, basit yargılama usulü, adli para cezası veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabilmektedir (CMK, md. 251). Bu makalede, basit yargılama usulü ve bu usule karşı itiraz süreçleri; şüpheli/sanık ve mağdur/müşteki açısından hukuki sonuçları ve dikkat edilmesi gereken hususlar incelenecektir. Ayrıca, Yargıtay içtihatları ve uzman ceza avukatının rolü üzerinden analizler sunulacaktır.
1. Basit Yargılama Usulü
1.1. Uygulama Koşulları
CMK m. 251 uyarınca, asliye ceza mahkemesi, iddianamenin kabulünden sonra, aşağıdaki suçlar bakımından basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verebilir:
- Adli para cezasını gerektiren suçlar,
- Üst sınırı iki yıl veya daha az hapis cezası öngören suçlar.
Ancak, 175. maddenin ikinci fıkrası uyarınca duruşma günü belirlendikten sonra bu usul uygulanamaz. Ayrıca basit yargılama usulü, aşağıdaki durumlarda uygulanamaz:
- Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya özel koruma gerektiren haller,
- Soruşturma veya kovuşturması izne veya talebe bağlı olan suçlar,
- Bir suçun, basit yargılama kapsamına girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması.
1.2. İşleyişi
Basit yargılama usulünde süreç, aşağıdaki adımlarla yürütülür:
- Mahkeme, iddianameyi sanık, mağdur ve şikâyetçilere tebliğ eder.
- Taraflardan beyan ve savunmalarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir.
- Tebligatta, duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği açıkça belirtilir.
- Toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan temin edilir.
- Beyan süresi dolduktan sonra mahkeme, duruşma yapmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşünü almaksızın, TCK m. 61’e göre ceza tayin eder.
- Mahkûmiyet halinde ceza dörtte bir oranında indirilir.
1.3. Hükmün Sonuçları
Basit yargılama usulünde mahkeme, aşağıdaki hususları dikkate alabilir:
- Kısa süreli hapis cezası, seçenek yaptırımlara çevrilebilir.
- Hapis cezası ertelenebilir.
- Sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
- Hükümde, itiraz usulü ve sonuçları açıkça belirtilir.
1.4. Duruşma Açılması
Mahkeme gerekli görürse, basit yargılama usulü uygulanırken her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümlere göre yargılamaya devam edebilir.
2. Basit Yargılama Usulünde İtiraz
2.1. İtiraz Hakkı ve Süresi
CMK m. 252 uyarınca, basit yargılama usulüyle verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde yapılmayan itirazlar kesinleşir.
2.2. İtiraz Sürecinin İşleyişi
- Hükmü veren mahkeme, dosyayı yetkili asliye ceza mahkemesine veya görevlendirilen hakime gönderir.
- Duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam edilir.
- Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında CMK m. 223 uyarınca hüküm verilebilir.
- Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
2.3. İtirazın Etkisi
- Mahkeme, basit yargılama usulüyle verilen hükümle bağlı değildir.
- İtiraz, sanık dışındaki kişiler tarafından yapılmışsa, indirim uygulanır.
- İtiraz sonucu, sanık lehine olursa, diğer sanıklar da yararlanabilir.
- Verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
2.4. İtirazın Sınırlı Kapsamı
- Yargılama gideri, vekâlet ücreti veya maddi hataya ilişkin itirazlarda CMK m. 268 hükümleri uygulanır.
- Süresinde yapılmayan itirazlar veya yetkisiz kişilerce yapılan başvurular ilgili mercie gönderilir.
3. Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın hüküm verilmesine imkan tanır, bu nedenle sanığın yazılı savunmasını zamanında sunması kritik önemdedir.
- Ceza, mahkûmiyet halinde dörtte bir oranında indirilir, ancak bu indirimden faydalanmak için uzman ceza avukatına danışmak gerekir.
- İtiraz hakkı süreye bağlıdır; süre geçirilirse hüküm kesinleşir.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya seçenek yaptırım uygulanması durumlarında, yazılı itiraz ile sürecin etkilenip etkilenmeyeceği avukat tarafından değerlendirilmelidir.
4. Mağdur/Müşteki/Suçtan Zarar Gören Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Beyanlarını ve taleplerini yazılı olarak mahkemeye sunmak, hak kaybını önler.
- Duruşma yapılmaksızın hüküm verilmesi durumunda, mahkeme kararına itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
- İtiraz sürecinde duruşmaya katılamasa bile, verilen karardan etkilenme ve hak talebinde bulunma imkanı mevcuttur.
- Özellikle tazminat talepleri ve şikâyetçi beyanlarının doğru şekilde mahkemeye ulaştırılması gerekir.
5. Sık Sorulan Sorular (SSS)
S: Basit yargılama usulünde duruşma yapılmazsa, savunma nasıl yapılır?
C: Mahkeme, taraflardan yazılı savunma ve beyanlarını iki hafta içinde bildirmelerini ister. Duruşma yapılmasa da yazılı savunma dikkate alınır.
S: Hangi durumlarda basit yargılama uygulanamaz?
C: Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, soruşturma izne bağlı suçlar ve basit suçla birlikte daha ağır suçun işlenmesi durumlarında uygulanmaz.
S: İtiraz süresi ne kadardır?
C: CMK’da belirtilen süre içinde yapılmazsa, hüküm kesinleşir. Genellikle bu süre tebliğ tarihinden itibaren 7 gündür.
S: İtiraz sonucu ceza lehime değişir mi?
C: Evet. İtiraz sonucu ceza sanık lehine değişirse, diğer sanıklar da yararlanabilir.
S: Basit yargılamada ceza indirimi ne kadar olur?
C: Mahkûmiyet halinde ceza dörtte bir oranında indirilir.
6. Uzman Ceza Avukatının Önemi
- Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın karar verilmesine imkan tanıdığı için hukuki hatalara açıktır.
- İtiraz sürecinde, doğru mahkemenin belirlenmesi ve savunmanın zamanında sunulması avukat rehberliği ile sağlanır.
- Mağdur/müşteki açısından, tazminat ve şikâyet haklarının korunması uzman avukat ile mümkün olur.
7. Sonuç
Basit yargılama usulü, hızlı ve etkin bir yargılama imkânı sağlasa da, hukuki karmaşıklıklar ve süre sınırlamaları nedeniyle sanık ve mağdur açısından dikkatli hareket edilmesini gerektirir. İtiraz süreçlerinde ve savunma hazırlanmasında uzman ceza avukatı danışmanlığı, hak kaybını önlemek ve adil yargılanmayı sağlamak açısından hayati öneme sahiptir.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, Madde 251-252.
- Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Kanun, Madde 61.
- Yargıtay 1. Ceza Dairesi, çeşitli kararları, 2020-2023.
- Bozbay, S. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Akıncı, T. (2022). Basit Yargılama Usulü ve Uygulamadaki Sorunlar. İstanbul: Beta Yayınları.
Basit Yargılama Usulünde İtiraz
2.1. İtiraz Hakkı ve Süresi
CMK m. 252 uyarınca, basit yargılama usulüyle verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde yapılmayan itirazlar kesinleşir.
2.2. İtiraz Sürecinin İşleyişi
- Hükmü veren mahkeme, dosyayı yetkili asliye ceza mahkemesine veya görevlendirilen hakime gönderir.
- Duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam edilir.
- Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında CMK m. 223 uyarınca hüküm verilebilir.
- Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
2.3. İtirazın Etkisi
- Mahkeme, basit yargılama usulüyle verilen hükümle bağlı değildir.
- İtiraz, sanık dışındaki kişiler tarafından yapılmışsa, indirim uygulanır.
- İtiraz sonucu, sanık lehine olursa, diğer sanıklar da yararlanabilir.
- Verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
2.4. İtirazın Sınırlı Kapsamı
- Yargılama gideri, vekâlet ücreti veya maddi hataya ilişkin itirazlarda CMK m. 268 hükümleri uygulanır.
- Süresinde yapılmayan itirazlar veya yetkisiz kişilerce yapılan başvurular ilgili mercie gönderilir.
3. Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın hüküm verilmesine imkan tanır, bu nedenle sanığın yazılı savunmasını zamanında sunması kritik önemdedir.
- Ceza, mahkûmiyet halinde dörtte bir oranında indirilir, ancak bu indirimden faydalanmak için uzman ceza avukatına danışmak gerekir.
- İtiraz hakkı süreye bağlıdır; süre geçirilirse hüküm kesinleşir.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya seçenek yaptırım uygulanması durumlarında, yazılı itiraz ile sürecin etkilenip etkilenmeyeceği avukat tarafından değerlendirilmelidir.
4. Mağdur/Müşteki/Suçtan Zarar Gören Açısından Dikkat Edilecek Hususlar
- Beyanlarını ve taleplerini yazılı olarak mahkemeye sunmak, hak kaybını önler.
- Duruşma yapılmaksızın hüküm verilmesi durumunda, mahkeme kararına itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
- İtiraz sürecinde duruşmaya katılamasa bile, verilen karardan etkilenme ve hak talebinde bulunma imkanı mevcuttur.
- Özellikle tazminat talepleri ve şikâyetçi beyanlarının doğru şekilde mahkemeye ulaştırılması gerekir.
5. Sık Sorulan Sorular (SSS)
S: Basit yargılama usulünde duruşma yapılmazsa, savunma nasıl yapılır?
C: Mahkeme, taraflardan yazılı savunma ve beyanlarını iki hafta içinde bildirmelerini ister. Duruşma yapılmasa da yazılı savunma dikkate alınır.
S: Hangi durumlarda basit yargılama uygulanamaz?
C: Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, soruşturma izne bağlı suçlar ve basit suçla birlikte daha ağır suçun işlenmesi durumlarında uygulanmaz.
S: İtiraz süresi ne kadardır?
C: CMK’da belirtilen süre içinde yapılmazsa, hüküm kesinleşir. Genellikle bu süre tebliğ tarihinden itibaren 7 gündür.
S: İtiraz sonucu ceza lehime değişir mi?
C: Evet. İtiraz sonucu ceza sanık lehine değişirse, diğer sanıklar da yararlanabilir.
S: Basit yargılamada ceza indirimi ne kadar olur?
C: Mahkûmiyet halinde ceza dörtte bir oranında indirilir.
6. Uzman Ceza Avukatının Önemi
- Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın karar verilmesine imkan tanıdığı için hukuki hatalara açıktır.
- İtiraz sürecinde, doğru mahkemenin belirlenmesi ve savunmanın zamanında sunulması avukat rehberliği ile sağlanır.
- Mağdur/müşteki açısından, tazminat ve şikâyet haklarının korunması uzman avukat ile mümkün olur.
7. Sonuç
Basit yargılama usulü, hızlı ve etkin bir yargılama imkânı sağlasa da, hukuki karmaşıklıklar ve süre sınırlamaları nedeniyle sanık ve mağdur açısından dikkatli hareket edilmesini gerektirir. İtiraz süreçlerinde ve savunma hazırlanmasında uzman ceza avukatı danışmanlığı, hak kaybını önlemek ve adil yargılanmayı sağlamak açısından hayati öneme sahiptir.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, Madde 251-252.
- Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Kanun, Madde 61.
- Bozbay, S. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Akıncı, T. (2022). Basit Yargılama Usulü ve Uygulamadaki Sorunlar. İstanbul: Beta Yayınları.
[1] 2/3/2024 tarihli ve 7499 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile bu fıkrada yer alan “on beş gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] Anayasa Mahkemesinin 5/11/2024 Tarihli ve E: 2024/66, K: 2024/188 Sayılı Kararı ile bu fıkrada yer alan “…sağır ve dilsizlik…” ibaresi iptal edilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.