Bir Suçu Gizleme, Delillerini Ortadan Kaldırma veya İşlenmesini Kolaylaştırma ya da Yakalanmamak Amacıyla Öldürme (TCK m. 82/1-h)
Bir Suçu Gizleme, Delillerini Ortadan Kaldırma veya İşlenmesini Kolaylaştırma ya da Yakalanmamak Amacıyla Öldürme (TCK m. 82/1-h): Hukuki Analiz ve Pratik Rehber
Özet
Bu makale, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 82/1-h maddesi kapsamında düzenlenen “bir suçu gizleme, delillerini ortadan kaldırma veya işlenmesini kolaylaştırma ya da yakalanmamak amacıyla öldürme” suçunu kapsamlı biçimde incelemektedir. Makalede, suçun unsurları, araç-amaç ilişkisi, teşebbüs ve iştirak hükümleri ile ilgili Yargıtay içtihatları ele alınmakta; ayrıca şüpheli/sanık ve mağdurlar için pratik hukuki öneriler sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: TCK 82/1-h, kasten öldürme, araç suç, amaç suç, ceza hukuku, özel kast, teşebbüs, iştirak
1. Giriş
TCK m. 82/1-h, failin öldürme eylemini başka bir suçu gizleme, delillerini ortadan kaldırma, işlenmesini kolaylaştırma veya yakalanmamak amacıyla gerçekleştirdiği durumları düzenlemektedir. Bentteki amaç, yalnızca öldürme suçu değil, aynı zamanda başka bir suçla ilişkili özel kastı da cezalandırmaktır. Bu nedenle hem araç suç hem de amaç suç ayrı ayrı değerlendirilir.
08.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5377 sayılı Yasa’nın 9. maddesi ile bentte “ya da yakalanmamak” ibaresi eklenmiştir. Bu değişiklik, failin hareketinin kapsamını genişletmiş ve yargılamada dikkate alınacak unsurları çeşitlendirmiştir.
2. Suçun Unsurları
2.1. Maddi Unsur
Maddî unsur, failin ölüme yol açan icrai davranışıdır. Suç serbest hareketli olduğundan, eylem biçimi veya araçları farklılık gösterebilir. Öldürme eylemi, amaç suç ile bağlantılı olarak icra edilmelidir.
2.2. Manevi Unsur
Failin özel kastı bulunmalıdır. Bu kast; öldürme eyleminin, bir diğer suçun gizlenmesi, delillerin ortadan kaldırılması, suçun işlenmesini kolaylaştırma veya yakalanmama amacıyla gerçekleştirilmesidir. Sadece basit kast yeterli değildir; amaç, suçun icrası için belirgin bir neden oluşturmalıdır.
2.3. Araç-Amaç İlişkisi
- Araç suç: Kasten öldürme
- Amaç suç: Failin gizlemeye çalıştığı veya işlediği diğer suç
Bu iki suç ayrı ayrı değerlendirilir ve fail her ikisinden de sorumlu tutulur.
Önemli Not: Araç suç ve amaç suçun her ikisi de teşebbüs aşamasında kalsa bile bent uygulanabilir.
3. Teşebbüs ve İştirak Hükümleri
TCK m. 35, 37 ve 39 hükümleri çerçevesinde:
- Fail, öldürme eylemini tamamlamasa bile teşebbüs hükümleri uygulanır.
- Çok failli suçlarda iştirak hükümleri geçerlidir; failin özel kastı dikkate alınarak sorumluluk tayin edilir.
YARGITAY UYGULAMASI
Bentteki düzenlemenin ilk halinde “ya da yakalanmamak” ibaresi yoktu. 08.07.2005 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde 5377 sayılı Yasa’nın 9. maddesi ile bu ibare eklenmiştir.
Bentte yer alan suç tipinde öldürme suçundan başka bir suç daha vardır ve fail, öldürme eylemini bu suçu gizleme, delillerini ortadan kaldırma, işlenmesini kolaylaştırma, yakalanmama amacıyla işlemektedir. İki suç arasında araç suç-amaç suç ilişkisi kurmak mümkündür. Öldürme suçu yanında (araç suç), işlenen/işlenmek istenen diğer suç (amaç suç) ayrı ayrı bağımsızlığını korumaktadır. Fail hem araç suçtan hem de amaç suçtan cezalandırılacaktır.
Araç suç ve amaç suçun ikisinin de teşebbüs aşamasında kalmış olması, bendin uygulanmasına engel değildir.
Araç suç olan kasten öldürmenin niteliğinin belirlenmesi için, amaç suç ile birlikte yargılama yapılması, dava açılmamışsa açılmasının sağlanması, başka bir mahkemede açılmış dava varsa davaların birleştirilmesi yoluna gidilmesi ya da sonucunun beklenmesi gerekir.
Öldürme suçu, diğer bir suçla doğrudan bağlantılı olduğundan, diğer suçun varlığı saptanmadan sadece bu bentle uygulama yapılamaz. Sözgelimi yağma suçunu işlemek için öldürme iddiasında, yağma eyleminden bir dava açılmadan sadece bu kabulle mahkûmiyet kararı verilemez.
Suça teşebbüs ve iştirak hükümleri uygulanabilir. Failde belli bir amaç olması nedeniyle suçun manevi unsuru özel kasttır.
KONU İLE İLGİLİ YARGITAY BİRİNCİ CEZA DAİRESİ KARARLARI
“Sanık hakkında yağma suçundan yapılan suç duyurusunun akibetinin araştırılması, dava açılmış olması halinde, dosyaların birleştirilmesi, sonucuna göre TCK’nın 82/1-h maddesinin uygulanıp uygulanmayacağının tartışılmasında zorunluluk bulunması,” (1.CD. 2015/2155 E. – 2015/5383 K.)
“Oluşa, tüm dosya kapsamına ve mahkemenin kabulüne göre; maktulenin internette telefon bilgilerini yayınladığı telefonla kendisine ulaşan erkeklerle buluşup para karşılığında cinsel ilişkiye girdiği, telefonundaki mesajların yazılı olduğu tutanaktaki bilgilere göre olay günü cinsel ilişkiye girdiği başka kişilerden 650 TL para aldığı olay tarihinden önceki günlerde maktule ile telefonda konuşan sanığın olay günü saat 18:45 sıralarında maktulenin evine geldiği, 300 TL para verdiği, bir kaç kez maktule ile cinsel ilişkiye girmeyi denediği ancak başarısız olduğu, bunun üzerine maktuleye verdiği parayı geri istediği, maktulenin parayı vermek istemeyip eşi olan Bülent’e telefon açmaya çalıştığı sırada sanığın ona vurup yere düşürdüğü, sonrasında maktulenin boğazını sıkarak ölümüne neden olduğu, güvenlik kamerası kayıtlarına göre saat 21:46 sıralarında elindeki iki poşetle binadan ayrıldığı, olay yerinde yapılan araştırmalarda maktuleye ait paraların bulunamadığı, sanığın 24.05.2013 tarihli duruşmada “prezervatifleri poşete koymuştum, aldım, oraya masaya koyduğum parayı ve onun olduğu söylenen parayı aldım, zaten ben korktum, bir an evvel kaçmak istiyordum, olay bu şekilde olmuştur.” şeklinde beyanda bulunduğu anlaşılan olayda;
Sanığın, mahkemedeki savunması da dikkate alındığında nitelikli yağma ve bu suçu işlemeyi kolaylaştırmak amacıyla maktul Sultan’ı öldürme suçlarını işlediği saptanmasına ve TCK’nın 82/1-h, 149/1-d-h maddeleri uyarınca cezalandırılması gerekmesine rağmen oluşa uygun düşmeyen gerekçeler ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde kasten öldürmeden mahkûmiyet, nitelikli yağma suçundan ise beraat kararı verilmesi,” ( 1.CD. 2015/1026 E. – 2015/4728 K. )
“Avusturya vatandaşı maktul Weib …..’ı, maktul Ramazan K’nın öldürülmesi suçunu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak amacıyla öldüren sanık Bati ….’nın 5237 sayılı TCK’nın 82/1-h maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, suçun nitelendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde aynı Kanun’un 82/1-a maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmesi,” (1.CD. 2014/6254 E.- 2015/1818 K. )
“Oluşa ve dosya içeriğine uygun olan mahkemenin gerekçesine göre, “sanıkların geride bir tanık bırakmama isteklerinin bir tezahürü olarak” mağdura öldürmek istemeleri karşısında, sanıkların eylemlerinin TCK’nın 82/1-h kapsamında kaldığı halde, sanıklar haklarında TCK’nın 82/1-h maddesi gereğince hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde 81/1 maddesi uyarınca hükümler kurulmak suretiyle suç vasfında yanılgıya düşülmesi,” ( 1.CD. 2015/4216 E.- 2015/4987 K. )
“Oluşa ve tüm dosya kapsamına göre, sanıkların çalıntı bir araçla gece vakti maktulün bekçi olarak çalıştığı, kurbanlık hayvan satışı yapılan ağılın önüne hayvan hırsızlamak amacıyla yaklaştıklarında maktulün sanıkları fark ettiği, ele geçmeyen tabancasını alarak dışarıya çıktığı, araca doğru ateş etmeye çalıştığı sırada sanıklardan Güven’in kullandığı aracı maktulün üzerine sürdüğü, maktulün çarpmayla birlikte çamura saplanan aracın altında kalarak sıkıştığı, sanıkların olay yerinden yaya olarak kaçtıkları, araç ile zemin arasında ertesi güne kadar kalan maktulün bu nedenle öldüğü anlaşılan olayda, fikir ve irade birliği içinde hareket eden sanıkların amaçladıkları hırsızlık suçunu gizlemek ve yakalanmamak amacıyla, icrai hareketle maktulü öldürdükleri gözetilerek TCK’nın 82/1-h maddesi uyarınca ayrı ayrı cezalandırılmaları yerine yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hükümler kurulması,” (1.CD. 2015/1612 E.-2015/2788 K)
“Oluşa ve dosya kapsamına göre; Sanığın maktulün aracı ile değişik şehirlerde ev eşyaları sattığını bildiği, maktulü arayarak buluşmak istediği, buluştuklarında aralarında tartışma yaşanmaksızın maktulü kafasına 1 el ateş ederek öldürüp arabadaki eşyaları tanık Havva’nın işyerine bırakarak daha sonra alacağını söylediği, aracı ise yıkatarak Bursa’da ceset ile birlikte terkettiği olayda;
Sanığın maktule ait araçtaki eşyaları almak amacıyla onu öldürmesi karşısında eylemlerinin TCK’nın 149/1-a maddesinde düzenlenen silahlı yağma ve TCK’nın 82/1-h maddesinde belirtilen bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak, işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla nitelikli biçimde kasten öldürme suçlarını oluşturacağı düşünülmeden yazılı şekilde kararlar verilmesi,” (1.CD. 2015/2405 E. – 2015/5648 K. )
“Dosya içeriğine, oluşa ve sanığın aksi kanıtlanamayan savunmasına göre, uzun zamandır arkadaş olan maktul ve sanığın, geceleyin maktulün evinde alkol aldıkları ve sohbet ettikleri, odadan çıkan maktulün, üzerinde sadece iç çamaşırları bulunduğu halde sanığın yanına döndüğü, alt iç çamaşırının arka tarafına sıkıştırdığı havucu sanığa göstererek cinsel ilişki teklifinde bulunduğu, bunun üzerine sanığın, masada bulunan bıçağı alıp maktule üç kez vurarak öldürdüğü, sonrasında ani gelişen kastla ölmesinden yararlanarak maktulün cep telefonunu alıp evden ayrıldığı, bir süre kendisinden haber alınamayan maktulün, eve gelen kızı tarafından üzerinde sadece iç çamaşırları ve alt iç çamaşırının içerisinde bir adet havuç olduğu halde ölü olarak bulunduğu görgü tanığı bulunmayan olayda;
Sanığın, “yağma” ve “yağma suçunun işlenmesini kolaylaştırmak için öldürme” suçlarını işlediğini gösterir, her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı deliller bulunmadığı halde, “kasten öldürme” ve “hırsızlık” suçlarından cezalandırılmasına karar verilmesi yerine, suçların niteliğinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde hükümler kurulması” (1.C.D. 2012/283 E. – 2012/2220 K.)
4. Yargılama Usulü
- Amaç suçun tespiti: Öldürme eylemi yalnızca amaç suç varlığında değerlendirilebilir. Örneğin yağma suçunu gizlemek için öldürme iddiasında, yağma eyleminden dava açılmadan yalnızca 82/1-h bendiyle mahkûmiyet verilemez.
- Dava birleştirme: Araç ve amaç suç farklı mahkemelerdeyse, davaların birleştirilmesi veya amaç suçun sonucunun beklenmesi gerekir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Araç suç ve amaç suçun ikisi de teşebbüste kaldıysa 82/1-h uygulanabilir mi?
Cevap: Evet, bentin uygulanmasına engel değildir.
Soru 2: Fail sadece yakalanmamak amacıyla mı öldürdüyse cezai sorumluluk farklı mı olur?
Cevap: Özel kast mevcut olduğu sürece, diğer amaçlarla işlemeye gerek yoktur; ceza aynı şekilde uygulanır.
Soru 3: Amaç suç açılmazsa, araç suçtan mahkûmiyet mümkün mü?
Cevap: Hayır, araç suçun niteliği için amaç suçun varlığı saptanmalıdır.
6. Şüpheli/Sanıklar İçin Hukuki Öneriler
- Derhal bir ceza hukuku uzmanından avukatlık desteği alın.
- Suç isnatları ve delillerin usulüne uygun olarak toplanıp toplanmadığını avukatınızla kontrol edin.
- Suçlamalara karşı susma hakkınızı kullanın; savunmanızı yalnızca avukatınız aracılığıyla yapın.
- Teşebbüs, iştirak veya özel kast unsurlarının delillerini analiz ettirin.
7. Mağdur/Zarar Görenler İçin Öneriler
- Suçtan zarar gördüyseniz derhal savcılığa başvurun.
- Delillerin korunması ve olayın doğru şekilde soruşturulması için belgeleri saklayın.
- Mağdur hakları, tazminat ve şikâyet süreçleri konusunda uzman ceza avukatından destek alın.
- Gerektiğinde koruma taleplerinizi mahkemeye iletin.
8. Sonuç
TCK m. 82/1-h kapsamında bir suçu gizleme, delillerini ortadan kaldırma veya işlenmesini kolaylaştırma ya da yakalanmamak amacıyla öldürme suçu, hem araç suç hem de amaç suç ilişkisi açısından özel bir konum taşır. Suçun unsurlarının tam olarak belirlenebilmesi için, amaç suçun varlığı ve failin özel kastı titizlikle incelenmelidir. Hem şüpheli/sanıklar hem de mağdurlar için uzman avukat desteği, hukuki hakların korunması açısından kritik öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.