Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören
Madde 230- (1) Evli olmasına rağmen, başkasıyla evlenme işlemi yaptıran kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kendisi evli olmamakla birlikte, evli olduğunu bildiği bir kimse ile evlilik işlemi yaptıran kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) Gerçek kimliğini saklamak suretiyle bir başkasıyla evlenme işlemi yaptıran kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(4) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçlardan dolayı zamanaşımı, evlenmenin iptali kararının kesinleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
(5) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 27/5/2015 tarihli ve E.: 2014/36, K.: 2015/51 sayılı Kararı ile.)
(6) (İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 27/5/2015 tarihli ve E.: 2014/36, K.: 2015/51 sayılı Kararı ile.)
GEREKÇE:
Maddenin birinci fıkrası, birden çok evlenme fiilini suç hâline getirmiştir. Suçun faili kadın veya erkek olabilir.
Bu fiilin suç olarak tanımlanmasıyla, aile düzeninin korunması amaçlanmıştır.
Suçun oluşması için, evli olan kimsenin kanuna ve usulüne uygun olarak ikinci bir nikâh işlemi yaptırmış bulunması gerekir. Birinci evliliğin Türkiye’de veya yabancı bir ülkede yapılmış olmasının önemi yoktur. Birinci evlilik ölüm, boşanma veya iptal suretiyle ortadan kalkmadığı sürece ikinci evlilik suç teşkil edecektir. Birinci evliliğin iptalinin olanaklı bulunması hâlinde de iptal hükmü kesinleşmediği sürece ikinci evlilik, suç teşkil edecektir. Suçun oluşabilmesi için, kişinin kasten hareket etmesi gerekir. Taksirle ikinci evliliğin gerçekleşmiş bulunması hâlinde fiil suç olmaz.
İkinci fıkraya göre, evli olduğu hâlde ikinci defa evlenen kişinin durumunu bilerek onunla evlenen kimse de birinci fıkra gereğince cezalandırılacaktır. Bu hâlde suçun oluşması için failin, kendisinin evli olması gerekmez ve fakat evlendiği kişinin esasen evli bulunduğunu bilmesi yeterlidir. Taksir, suçun oluşması için yeterli değildir. Birinci evlenme yurt dışında yapılmış olsa da suç oluşacaktır.
Maddenin üçüncü fıkrasında, gerçek kişiliğin saklanması suretiyle başkasıyla evlenme işlemi yaptırılması cezalandırılmaktadır. Suç, failin gerçek kimliğini saklayarak kendisini bir başka kimse gibi göstermesi ve bu suretle evlenme işlemlerini yapılması ile oluşur.
Dördüncü fıkrada, yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçlardan dolayı zamanaşımının evlenmenin iptali kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlayacağı hükmü getirilmiştir. İptal davası uzun sürebileceğinden, burada zamanaşımının başlangıcını özel biçimde belirleyen bir hükmün getirilmesi yerinde görülmüştür.
Maddenin beşinci fıkrasında, resmî nikâh bulunmadan evlenmenin dinsel töreninin yaptırılmasının cezalandırılacağı hususundaki hükme yer verilmiştir. Böylece Anayasanın 174 üncü maddesinin (4) numaralı bendi vurgulanmış olmaktadır. Ancak, medenî nikâhın yapılması durumunda kamu davası ve hükmedilen cezanın bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılacağı hükme bağlanarak, resmî nikâhın yapılmasını teşvik edici bir hüküm getirilmiştir. Hâlen, insanların fiilen ve uzun süreler, nikâhsız olarak yaşadıkları ve bunun suç oluşturmadığı düşünülecek olursa, böyle bir hükmün yerinde olduğu kabul edilmelidir.
Son fıkrada ise, evlenme akdinin kanuna göre yapılmış olduğunu gösteren belgeyi görmeden bir evlenme için dinsel tören yapan kimsenin cezalandırılması öngörülmüştür.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 237-(Değişik: 11/6/1936-3038/1 md.)
Kanunun evlenmelerini menettiği kimselerin bu memnuiyetlerini bildikleri halde akidlerini yapan evlenme memurlarile bu suretle evlenenler ve bunları evlenmiye sevkeden veya evlenmelerine rıza gösteren veli veya vasileri üç aydan iki seneye kadar hapsolunurlar.
Kanuni şartlara riayet etmeksizin evlenme kağıdı veren memur, bir aydan üç aya kadar hapsolunur.
Evlenme akdinin kanuna göre yapılmış olduğunu gösteren kağıdı görmeden bir evlenme için dini merasim yapanlar hakkında da bundan evvelki fıkrada yazılı ceza verilir.
Aralarında evlenme akdi olmaksızın evlenmenin dini merasimini yaptıran erkek ve kadınlar iki aydan altı aya kadar hapis cezasile cezalandırılır.
Erkek evli olduğu takdirde verilecek ceza altı aydan üç seneye kadar hapistir. Erkeğin evli olduğunu bilen kadına da aynı ceza verilir.
Muhtarlar aralarında evlenme akdi yok iken evlenmenin dini merasimini yaptıklarına muttali oldukları kimseleri salahiyetli makama bildirmeğe mecburdurlar.Bu hususta ihmal gösterenler beş liradan yüz liraya kadar ağır para cezasile cezalandırılır ve tekerrürü halinde ayrıca bir aya kadar hapsolunurlar.
AÇIKLAMALAR
Birden Çok Evlilik, Hileli Evlenme ve Dinsel Törenler: Türk Ceza Kanunu Madde 230’un Hukuki Analizi
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 230. maddesi, birden çok evlilik yapılması, hile yoluyla evlenme ve dinsel törenler çerçevesinde hukuka aykırı evlilik işlemlerini düzenlemektedir. Bu makalede, madde kapsamındaki suç tipleri, ceza yaptırımları, zamanaşımı hükümleri ve uygulamadaki yansımaları detaylandırılmıştır. Ayrıca, dini törenlerin hukuki niteliği ve suç teşkil eden haller ile ilgili yargı kararları değerlendirilmiştir. Makale sonunda sıkça sorulan sorularla okuyucuların temel sorularına yanıt verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören, Türk Ceza Kanunu Madde 230, evlilik suçu, zamanaşımı
1. Giriş
Evlilik, hem hukuki hem de sosyal bir kurum olarak toplumun temel taşlarından biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 230. maddesi, bu kurumun kötüye kullanımını önlemeyi amaçlar. Özellikle çok eşlilik (poligami), hileli evlenme ve dini törenlerle gerçekleştirilen evliliklerin hukuki çerçevede değerlendirilmesi, toplumsal düzenin korunması açısından önem taşımaktadır. Bu makalede, TCK Madde 230’un düzenlediği suçlar, ceza yaptırımları ve uygulama sorunları akademik bir perspektifle ele alınacaktır.
2. TCK Madde 230’un Hüküm ve Kapsamı
2.1 Birden Çok Evlilik (Çok Eşlilik)
Madde 230’un 1. fıkrasında, halen evli olan bir kişinin, başkasıyla evlenme işlemi yaptırması suç olarak tanımlanmıştır. Bu suç, Türk Medeni Kanunu’nda yer alan “tek eşlilik” ilkesiyle doğrudan ilişkilidir. Birden çok evlilik yapmanın cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır.
2.2 Hileli Evlenme
Madde 230’un 3. fıkrasında ise, gerçek kimliğini gizleyerek başka biriyle evlenme işlemi yaptırmak ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir. Bu durumda ceza 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır. Hileli evlenmenin temel unsuru, kimlik saklama yoluyla evlilik işleminin hukuka aykırı olarak yapılmasıdır.
2.3 Evli Olduğunu Bilenle Evlenme
- fıkra, evli olmadığını iddia eden ancak evli olduğunu bilen kişiyle evlenme işlemi yaptıran kişiyi de 1. fıkra hükmüne göre cezalandırmaktadır. Burada mağdurun evli olduğunun bilinmesi ve buna rağmen evlenmenin gerçekleştirilmesi önemli bir unsurdur.
2.4 Zamanaşımı ve İptal Kararı
- fıkra, yukarıdaki suçlar bakımından zamanaşımının, evlenmenin iptali kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlayacağını belirtmektedir. Bu hüküm, evlilik işleminin hukuka aykırılığının tespitinden sonra cezai takibatın başlaması açısından önemlidir.
3. Dinsel Tören ve Hukuki Değeri
Türkiye’de evliliklerin hukuken geçerli olabilmesi için resmi nitelikte yapılması zorunludur. Dinsel törenler tek başına hukuki evlilik sayılmaz. Ancak, resmi evlilik yapılmadan yalnızca dini nikâh kıyılması durumunda TCK 230 kapsamındaki hileli evlenme suçundan bahsedilebilir mi sorusu tartışmalıdır. Yargıtay kararları ve doktrin, resmi evlilik olmadan sadece dini törenle evlenmenin medeni hukuka etkisinin olmadığını ve ceza sorumluluğunun sınırlı olduğunu göstermektedir.
4. Hukuki Değerlendirme ve Yargıtay İçtihatları
Yargıtay uygulaması, TCK 230 suçlarının maddi unsurları ve failin kusuru üzerinde titizlikle durmaktadır. Çok eşlilik durumunda failin evli olduğunu bilmesi ve evlilik işlemini bilinçli olarak yapması gerekmektedir. Hileli evlenmede ise, failin gerçek kimliğini saklama kastı ve bu kastın evlilik işlemi sırasında bulunması zorunludur.
5. Sosyolojik ve Hukuki Sonuçlar
Bu suçların varlığı, toplumda evlilik kurumunun korunması ve bireylerin haklarının güvence altına alınması açısından önemlidir. Çok eşlilik uygulamaları, sosyal düzeni zedeleyici etkiler yaratabilir. Hileli evlenmeler ise, taraflar arasında güveni zedeleyerek aile hukuku alanında ciddi problemlere yol açabilir.
6. Sonuç
TCK Madde 230, evlilik kurumunun suistimal edilmesini engellemek üzere detaylı bir düzenleme içermektedir. Çok eşlilik, hileli evlenme ve evli olduğunu bildiği halde evlenme gibi suçlar, toplum düzeninin korunması ve evliliklerin hukuki geçerliliğinin sağlanması açısından cezalandırılmaktadır. Dini törenlerin hukuki geçerlilik açısından sınırlı olması ve resmi evlilik zorunluluğu, bu düzenlemelerin temel dayanaklarındandır.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Birden çok evlilik yaptırmak hangi ceza ile karşılaşır?
C1: Evli olduğu halde başka biriyle evlenme işlemi yaptıran kişi, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası alır.
S2: Gerçek kimliği gizleyerek evlenmek suç mudur?
C2: Evet, gerçek kimliğini saklayarak evlenme işlemi yaptıran kişi 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
S3: Dini nikâh resmi evlilikten ayrı mı değerlendirilir?
C3: Evet, Türkiye’de hukuki geçerlilik için resmi nikâh zorunludur; dini tören yalnızca sosyal bir anlam taşır.
S4: Suç için zamanaşımı ne zaman başlar?
C4: Evlenmenin iptali kararının kesinleştiği tarihten itibaren zamanaşımı işlemeye başlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.