Çağrılması reddedilen tanığın ve uzman kişinin doğrudan mahkemeye getirilmesi
Madde 178 – (1) Mahkeme başkanı veya hâkim, sanığın veya katılanın gösterdiği tanık veya uzman kişinin çağrılması hakkındaki dilekçeyi reddettiğinde, sanık veya katılan o kişileri mahkemeye getirebilir. Bu kişiler duruşmada dinlenir. (Ek cümle: 3/10/2016-KHK-676/4 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/4 md.) Ancak, davayı uzatmak amacıyla yapılan talepler reddedilir.
CMK 178: Çağrılması Reddedilen Tanık ve Uzman Kişilerin Mahkemeye Doğrudan Getirilmesi
Özet:
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.178, sanık veya katılan tarafından gösterilen tanık veya uzman kişilerin çağrılmasının reddedilmesi hâlinde, bu kişilerin doğrudan mahkemeye getirilmesine imkân tanımaktadır. Bu makalede, CMK m.178’in kapsamı, şüpheli/sanık ve suçtan zarar gören/müşteki açısından uygulanabilirliği, hukuki sınırları ve pratik öneriler alanında uzman ceza avukatı perspektifiyle ele alınmaktadır.
1. Giriş
Ceza muhakemesinde delil toplama ve tanık dinleme, adil yargılanma hakkının temel unsurlarındandır. CMK m.178, mahkeme başkanının veya hâkimin tanık veya uzman çağrısı talebini reddetmesi hâlinde, tarafların bu kişileri doğrudan mahkemeye getirme hakkını düzenlemektedir. Kanun, aynı zamanda davayı uzatmayı amaçlayan taleplerin reddedileceğini açıkça belirtmektedir.
Bu düzenleme, hem şüpheli/sanık hem de suçtan zarar gören/mağdur açısından kritik bir hukuki güvence sağlamaktadır.
2. CMK 178’in Hukuki Çerçevesi
Madde 178:
- Mahkeme başkanı veya hâkim, sanık veya katılanın gösterdiği tanık veya uzman kişinin çağrılması dilekçesini reddettiğinde, bu kişiler doğrudan mahkemeye getirilebilir.
- Bu kişiler duruşmada dinlenir.
- Ancak, davayı uzatma amacıyla yapılan talepler reddedilir.
Öne çıkan hususlar:
- Kanun, tarafların delil toplama hakkını doğrudan mahkeme önünde güvence altına almaktadır.
- Talebin kötü niyetli veya davayı uzatma amaçlı olup olmadığı mahkeme tarafından değerlendirilir.
- Tanık veya uzman kişilerin duruşmaya getirilmesi, tarafların savunma ve hak arama özgürlüğü ile doğrudan bağlantılıdır.
3. Şüpheli/Sanık Açısından CMK 178
Şüpheli veya sanık, kendisi aleyhine kullanılabilecek delilleri çürütmek veya lehine delil sunmak amacıyla tanık veya uzman çağırabilir.
Uygulamada izlenmesi gereken adımlar:
- Tanık/uzman listesi oluşturulmalıdır.
- Mahkeme başkanının veya hâkimin talebi reddetmesi hâlinde, bu kişiler doğrudan duruşmaya getirilir.
- Duruşmada tanık veya uzmanın ifade ve görüşü alınır.
- Davayı uzatma amacıyla talepte bulunulmadığına dikkat edilmelidir.
Öneri:
- Tanık veya uzman seçimi ve duruşmaya getirilme süreci, deneyimli bir ceza avukatı rehberliğinde yapılmalıdır.
- Avukat, mahkemeye sunulacak dilekçelerin içeriğini ve mahkeme ile iletişimi yöneterek olası ret kararlarını önceden minimize edebilir.
4. Suçtan Zarar Gören/Müşteki Açısından CMK 178
Mağdur veya müşteki, haklarının korunması ve davaya ilişkin delil toplama amacıyla tanık veya uzman çağırabilir.
Uygulamada izlenmesi gereken adımlar:
- Hak kaybına uğrama riskini azaltmak için tanık ve uzman isimlerini açıkça belirtmek.
- Mahkemenin reddi hâlinde bu kişiler duruşmaya doğrudan getirilir.
- Tanık/uzmanın duruşmada beyanlarının kayda geçmesi sağlanır.
- Taleplerin davayı uzatmaya yönelik olmadığını belgelemek önemlidir.
Öneri:
- Mağdur veya müşteki, özellikle travma veya teknik uzmanlık gerektiren durumlarda, tanık veya uzman seçimini avukat ile birlikte yapmalıdır.
- Avukat, duruşma öncesinde mahkemeye sunulacak dilekçelerin hukuki geçerliliğini kontrol ederek sürecin hızlandırılmasını sağlar.
5. Uygulamada Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Mahkeme tanık/uzman çağrısını reddedebilir mi?
- Cevap: Evet, ancak CMK m.178 kapsamında taraf, reddedilen kişiyi doğrudan duruşmaya getirebilir.
Soru 2: Bu hak herkese eşit şekilde tanınmış mıdır?
- Cevap: Evet, hem şüpheli/sanık hem de mağdur/katılan aynı hakka sahiptir.
Soru 3: Tanık veya uzman kişi davayı uzatma amacıyla getirilirse ne olur?
- Cevap: Mahkeme, davayı uzatma amacı taşıyan talepleri reddedebilir.
Soru 4: Avukat olmadan bu süreç yürütülebilir mi?
- Cevap: Teorik olarak mümkündür, ancak hukuki hatalara açık olduğundan mutlaka alanında uzman bir ceza avukatı desteği önerilir.
Soru 5: Tanık veya uzman ifadeleri mahkemede bağlayıcı mıdır?
- Cevap: Tanık beyanı ve uzman görüşü, hâkimin değerlendirmesine sunulur; bağlayıcılık, delilin türüne ve mahkemenin takdirine bağlıdır.
6. Uzman Avukat Desteğinin Önemi
CMK m.178’in etkin şekilde uygulanabilmesi için alanında uzman bir ceza avukatı kritik rol oynar:
- Dilekçelerin yasal gerekliliklere uygun hazırlanması
- Tanık ve uzman seçiminin doğru yapılması
- Mahkeme ile iletişim ve ret kararlarına karşı strateji geliştirilmesi
- Davayı uzatma iddialarına karşı savunma yapılması
Bu nedenle, tarafların bu süreci bireysel olarak yürütmesi önerilmez.
7. Sonuç
CMK 178, tarafların adil yargılanma hakkı kapsamında tanık ve uzman çağrısı yapmasını güvence altına alan önemli bir düzenlemedir. Hem sanık hem de mağdur açısından sürecin doğru yürütülmesi, hukuki hataları önler ve mahkemenin delilleri etkin şekilde değerlendirmesini sağlar. Deneyimli bir ceza avukatı rehberliği ile tanık ve uzmanların duruşmaya getirilmesi süreci hukuka uygun ve etkin şekilde yürütülebilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.