İzinler
Madde 93- (1) Yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarında bulunanlar dışındaki hükümlülere mazeret izni, özel izin veya iş arama izni verilebilir. İzinde geçen süreler hükümlülükte geçmiş sayılır.
(2) İzinlerin kullandırılması ile ilgili ayrıntılar Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte gösterilir.32
Mazeret izni
Madde 94- (1) Hükümlülük süresinin onda birini iyi hâlle geçirmiş olanlara hükümlünün isteği ile;[1]
a) Ana, baba, eş, kardeş veya çocuğunun ölümü nedeniyle ceza infaz kurumu en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığının onayı ile,
b) Yukarıdaki bentte sayılan yakınlarından birisinin yaşamsal tehlike oluşturacak önemli ve ağır hastalık hâllerinin veya deprem, su baskını, yangın gibi felâketler nedeniyle zarara uğradıklarının belgelendirilmesi koşuluyla kurum en üst amirinin görüşü, Cumhuriyet Başsavcılığının önerisi ve Adalet Bakanlığının onayı ile,
Yol dışında on güne kadar mazeret izni verilebilir.
(2) (Değişik: 27/4/2012-6301/1 md.) Bu Kanunun 25 inci maddesi kapsamına girenler hariç, yüksek güvenlikli ceza infaz kurumunda bulunanlar da dâhil olmak üzere, güvenlik bakımından sakınca oluşturmaması koşuluyla tehlikeli olmayan hükümlünün, dış güvenlik görevlisinin refakatinde bulunmak şartıyla, talebi ve Cumhuriyet Başsavcısının onayıyla;
a) İkinci derece dahil kan veya kayın hısımlarından birinin ya da eşinin ölümü nedeniyle cenazesine katılması için yol süresi dışında iki güne kadar,
b) Sağlık Kurulu raporu ile belgelendirilmesi şartıyla ana, baba, eş, kardeş, çocuk ile eşin anne veya babasından birinin yaşamsal tehlike oluşturacak önemli ve ağır hastalık hâllerinin bulunması nedeniyle bunlardan her biri için (…)[2] toplam iki defaya mahsus olmak üzere hasta ziyareti amacıyla yol süresi dışında bir güne kadar,[3]
izin verilebilir. (Değişik ikinci cümle: 24/1/2013-6411/ 10 md.) Hükümlünün, izin süresi içinde gece konaklaması gerektiği takdirde, kendi evi veya (a) bendinde belirtilen bir yakınının evinde, güvenli görülen başka bir yerde ya da gidilen yerde bulunan kapalı ceza infaz kurumunda kalmasına, güvenlik hususu değerlendirilmek ve gerekli güvenlik tedbirleri alınmak suretiyle, gidilen yerin valisi tarafından karar verilir. Yurt dışına çıkmasını gerektirmesi durumunda hükümlüye, bu madde gereğince izin verilemez.
Özel izin
Madde 95- (1) Açık ceza infaz kurumlarında bulunanlarla kapalı ceza infaz kurumunda olup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazananlara, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini veya güçlendirmelerini ve dış dünyaya uyumlarını sağlamak amacıyla kurum en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığının onayı ile üç ayda bir, yol hariç yedi güne kadar izin verilebilir. (Ek cümle:14/4/2020-7242/39 md.) Hastalık veya doğal afet gibi zorunlu hâllerde bu izinler birleştirilerek kullandırılabilir.[4][5]
İş arama izni
Madde 96- (1) Ceza infaz kurumlarında hükümlülük sürelerinin en az altı ayını kesintisiz geçirmiş ve koşullu salıverilmelerine bir ay kalmış hükümlülere olağan yaşantılarına döndüklerinde uyum sorunu ile karşılaşmamaları ve iş bulma olanakları sağlanmak üzere kurum en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığının onayı ile çalışma günleri içinde sekiz saate kadar izin verilebilir.
İzinden dönmeme, geç dönme
Madde 97- (1) İzinden dönmeyen veya iki günden fazla bir süre geçtikten sonra dönen hükümlüler hakkında Türk Ceza Kanununun 292 nci ve izleyen maddelerinde yazılı hükümler uygulanır. (Ek cümle:14/4/2020-7242/40 md.) Salgın hastalık, doğal afet, savaş veya seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere ceza verilmez.
(2) İzin süresini iki gün veya daha az bir süre geçiren hükümlüler hakkında disiplin işlemi yapılır. (Mülga cümle:14/4/2020-7242/40 md.) (…)
(3) (Ek:14/4/2020-7242/40 md.) İzinden dönmeyen veya iki günden fazla bir süre geçtikten sonra dönen hükümlüler ile firar eden hükümlülere bir daha özel izin verilmez.
[1] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 38 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “beşte birini” ibaresi “onda birini” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 17/6/2021 tarihli ve 7328 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle, bu bentte yer alan “asgari bir ay arayla” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.
[3] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 38 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “bir defaya” ibaresi “asgari bir ay arayla toplam iki defaya” şeklinde değiştirilmiştir.
[4] 24/1/2013 tarihli ve 6411 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “yılda en çok üç kez olmak üzere her defasında” ibaresi “üç ayda bir,” şeklinde değiştirilmiştir.
[5] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 39 uncu maddesiyle, bu fıkrada yer alan “üç güne” ibaresi “yedi güne” şeklinde değiştirilmiştir.
Ceza İnfaz Kurumlarında İzinler ve Hükümlü Hakları: 5275 Sayılı İnfaz Kanunu Çerçevesinde İnceleme
Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin sosyal yaşamla bağlarını sürdürmeleri, ailevi sorumluluklarını yerine getirmeleri ve topluma yeniden uyum sağlayabilmeleri amacıyla çeşitli izin türleri öngörülmüştür. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında mazeret izni, özel izin ve iş arama izni gibi düzenlemeler bulunmaktadır. Bu makalede, söz konusu izinlerin hukuki çerçevesi, hükümlülerin izni kullanma şartları ve izinden dönmeme durumunda uygulanacak işlemler detaylandırılacaktır. Ayrıca, sık sorulan sorular üzerinden hükümlülerin hangi adımları atmaları gerektiği açıklanacaktır.
1. İzin Türleri ve Koşulları
1.1 Mazeret İzni
Mazeret izni, hükümlünün ailesi veya yakın çevresinde yaşanan acil durumlar nedeniyle talep edebileceği bir izin türüdür. 5275 sayılı Kanun’un 94. maddesine göre:
- Hükümlülük süresinin onda birini iyi hâlle geçirmiş olan hükümlüler, mazeret izni talebinde bulunabilir.
- Ölüm, ağır hastalık veya doğal afet gibi zorunlu hallerde iznin kullandırılabilmesi için ilgili belgelerin kurum amirine ve Cumhuriyet Başsavcılığına sunulması gereklidir.
- Yol süresi dışında verilebilecek izin süreleri, ölüm hâllerinde on gün, cenaze veya hasta ziyareti amacıyla ise bir ila iki gün arasında değişmektedir.
- Yurt dışına çıkış gerektiren durumlarda mazeret izni verilmez.
Hükümlünün izinde güvenliği sağlamak amacıyla, gece konaklaması gerektiğinde valinin kararıyla uygun yer belirlenir.
1.2 Özel İzin
Özel izin, açık ceza infaz kurumunda bulunan veya açık ceza infaz kurumuna geçiş hakkı kazanan hükümlülere, aile bağlarını güçlendirmek ve dış dünyaya uyumlarını sağlamak amacıyla verilir:
- Kurum amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığı onayı ile üç ayda bir, yol hariç yedi güne kadar kullanılabilir.
- Hastalık veya doğal afet gibi zorunlu hâllerde bu izinler birleştirilerek kullandırılabilir.
1.3 İş Arama İzni
İş arama izni, hükümlülerin ceza infaz kurumundan çıktıktan sonra topluma uyum sağlamaları ve iş bulma imkanlarını artırmaları amacıyla düzenlenmiştir:
- Hükümlülük süresinin en az altı ayını tamamlamış ve koşullu salıverilmesine bir ay kalmış kişiler için geçerlidir.
- Çalışma günleri içinde sekiz saate kadar izin verilebilir.
- Kurum amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığının onayı gereklidir.
2. İzinden Dönmeme veya Geç Dönme Durumları
5275 sayılı Kanun’un 97. maddesine göre izinden dönmeyen veya geç dönen hükümlülere karşı çeşitli yaptırımlar uygulanır:
- İzinden dönmeyen veya iki günden fazla geç dönen hükümlülere Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri kapsamında işlem yapılır.
- Salgın, doğal afet, savaş veya seferberlik durumlarında izinden dönmeme nedeniyle ceza uygulanmaz.
- İzin süresini iki gün veya daha az aşan durumlarda disiplin işlemi yapılır.
- İzinden geç dönme veya firar eden hükümlülere bir daha özel izin verilmez.
3. Hükümlünün Yapması Gerekenler
Hükümlülerin izin süreçlerinde uymaları gereken adımlar şunlardır:
- İzin Talebinin Başvurusu: Mazeret, özel veya iş arama izni için kurum amirine resmi başvuru yapılması gereklidir.
- Belgelerin Hazırlanması: Ölüm, hastalık veya afet durumlarını kanıtlayan belgeler eksiksiz sunulmalıdır.
- Onay Süreci: Kurum amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığı onayı alınmalıdır.
- Güvenlik Tedbirlerinin Kabulü: Gece konaklaması veya dışarı çıkış durumlarında güvenlik tedbirleri hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
- İzin Süresine Uyma: Belirlenen izin süresi aşılmamalıdır; aksi takdirde disiplin veya ceza uygulanabilir.
4. Uzman Ceza Avukatının Önemi
İzin süreçlerinde ve hukuki prosedürlerde yaşanabilecek aksaklıkların önlenmesi için uzman ceza avukatına başvurmak kritik öneme sahiptir. Avukat:
- İzin taleplerinin yasal çerçeveye uygun hazırlanmasını sağlar.
- Belgelerin eksiksiz ve doğru sunulmasına yardımcı olur.
- İzinden dönmeme veya geç dönme durumlarında savunma stratejisi geliştirir.
- Yargıtay kararları ve güncel mevzuat ışığında hükümlünün haklarını korur.
5. Sık Sorulan Sorular (SSS)
S: Mazeret izni hangi durumlarda verilir?
C: Yakın birinin ölümü, ağır hastalığı veya doğal afet durumunda, ilgili belgelerle başvurulması halinde verilir.
S: Özel izin ne sıklıkla kullanılabilir?
C: Açık ceza infaz kurumlarında üç ayda bir, yol hariç yedi güne kadar verilebilir. Zorunlu hâllerde birleştirilebilir.
S: İş arama izni kimlere tanınır?
C: Hükümlülük süresinin altı ayını tamamlamış ve koşullu salıverilmeye bir ay kalmış olan hükümlülere.
S: İzin süresini aşarsam ne olur?
C: İki günden fazla geç dönülmesi durumunda ceza uygulanır ve bir daha özel izin verilmez.
Sonuç
Ceza infaz kurumlarındaki izinler, hükümlülerin sosyal ve ailevi yaşama uyumlarını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Hükümlülerin haklarını doğru kullanabilmesi ve hukuki sorunlarla karşılaşmaması için süreçlerin dikkatli yönetilmesi gerekir. Bu bağlamda, uzman ceza avukatlarının rehberliği, hukuki güvenliği sağlamak ve hak kaybını önlemek açısından büyük önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.