Özel infaz usulleri[1]
Madde 110- (Değişik:14/4/2020-7242/50 md.)
(1) İnfaz hâkimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam üç yıl, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasının;
a) Her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak suretiyle hafta sonları,
b) Hafta sonları hariç, her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri,
Ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilir. (Ek cümle:4/6/2025-7550/15 md.) (a) bendinde belirtilen infaz usulü, hükümlünün iş yaşamı ve ailevi durumu ile ceza infaz kurumlarının düzen ve işleyişine göre ceza infaz kurumu tarafından, süresi aynı olmak koşuluyla hafta içi günlerde de uygulanabilir.
(2) Mahkûmiyete konu suç nedeniyle doğmuş zararın aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine dair hukukî sorumlulukları saklı kalmak üzere;
a) Kadın, çocuk veya altmışbeş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam üç yıl,
b) Yetmiş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam dört yıl,
c) Yetmişbeş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam beş yıl,
d) (Ek:4/6/2025-7550/15 md.) Seksen yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam altı yıl,
veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(3) (Değişik:4/6/2025-7550/15 md.) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar hariç olmak üzere hapis cezasına mahkûm olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen usule göre maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplum güvenliği bakımından ağır ve somut tehlike oluşturmayacağı değerlendirilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. Mahkûmun durumu, Cumhuriyet başsavcılığınca birer yıllık dönemlere göre 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen usule göre incelettirilir. İnceleme sonuçlarına göre hükümlünün iyileştiğinin tespit edilmesi halinde infaz hâkimi, cezanın konutta çektirilmesine dair kararı kaldırır. Mahkûm, denetimli serbestlik müdürlüğü ve bulunduğu yer kolluk makamlarınca izlenir. Toplam cezası on yıldan fazla olan hükümlülerin elektronik cihazların kullanılması suretiyle takibi zorunludur. Bu fıkrada yazılı yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi hâlinde cezanın konutunda çektirilmesine dair karar infaz hâkimliğince kaldırılır.
(4) Doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkûm olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. Bu fıkra uyarınca talepte bulunulabilmesi için kadının doğurduğu tarihten itibaren bir yıl altı ay geçmemiş olması gerekir. Konutta infaza karar verdikten sonra çocuk ölmüş veya anasından başka birine verilmiş olursa infaz hâkimi konutta infaz uygulamasına ilişkin kararını kaldırır.
(5) (Değişik:4/6/2025-7550/15 md.) Cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesine karar verilenler hakkında tabi oldukları infaz rejimine göre koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazı hükümleri uygulanır.
(6) Cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesi kararı, infaza başlandıktan sonra da verilebilir.
(7) İnfaz hâkimi talep üzerine, cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesi sırasında bu usulün uygulanmasına son verebilir. Özel infaz usulünün gereklerine geçerli bir mazeret olmaksızın uyulmaması hâlinde ise bu usulün uygulanmasına son verilir ve bu hâlde infaza genel hükümlere göre ceza infaz kurumlarında devam edilir. Özel infaz usulüne göre geçirilen süre, infaz aşamasında mahsup edilir. Bu fıkranın uygulandığı hâllerde 105/A maddesi hükümleri uygulanmaz.
(8) Bu madde hükümlerine göre verilen kararlara itiraz yolu açıktır.
(9) Üçüncü ve dördüncü fıkra hariç, bu madde hükümleri;
a) Terör suçları ile örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçlarından ya da örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan mahkûm olanlar,
b) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar,
c) Adlî para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler,
d) Koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler,
e) (Ek:4/6/2025-7550/15 md.) 105/A maddesinin altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca açık ceza infaz kurumuna gönderilenler,
hakkında uygulanmaz.
(10) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
[1] 4/6/2025 tarihli ve 7550 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “bir yıl altı ay,” ibaresi “üç yıl,”, “üç yıl” ibaresi “beş yıl” şeklinde değiştirilmiş, ikinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “bir yıl,” ibaresi “üç yıl,”, (b) bendinde yer alan “iki yıl,” ibaresi “dört yıl,”, (c) bendinde yer alan “dört yıl,” ibaresi “beş yıl,” şeklinde değiştirilmiş, dördüncü fıkrasında yer alan “üç yıl” ibaresi “beş yıl” şeklinde, yedinci fıkrasında yer alan “infaza açık ceza infaz kurumunda” ibaresi “infaza genel hükümlere göre ceza infaz kurumlarında” şeklinde değiştirilmiştir.
Özel İnfaz Usulleri: 5275 Sayılı İnfaz Kanunu Madde 110
Ceza infaz sisteminde hükümlülerin yaşam koşullarına göre uygulanabilecek özel infaz usulleri, hem insan haklarına saygı hem de toplumsal güvenliğin sağlanması açısından önemlidir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 110. maddesi, belirli şartlar altında hükümlülerin cezalarını konutta veya hafta sonu/akşam saatleriyle sınırlı olarak cezaevinde çekmesine olanak tanır. Bu makalede, madde kapsamındaki haklar, uygulanma koşulları ve hükümlülerin yapması gerekenler detaylı olarak ele alınmaktadır.
1. Özel İnfaz Usulleri Nedir?
Özel infaz usulleri, ceza infazının standart ceza infaz kurumları dışında veya belirli saatler dahilinde uygulanmasını ifade eder. Madde 110’a göre; hükümlüler;
- Hafta sonları veya gece saatlerinde cezaevine girip çıkma,
- Konutta ceza çekme,
gibi yöntemlerden faydalanabilir. Bu uygulamalar, özellikle;
- Hükümlünün ailevi ve iş yaşamını etkilememesi,
- Yaşlılık veya sağlık durumuna bağlı olarak cezaevinde hayatını sürdürememesi,
gibi durumlarda öne çıkar.
2. Hafta Sonu ve Gece İnfaz Usulleri (Madde 110/1)
Hükümlüler, kasten işlenen suçlarda toplam 3 yıl veya daha az, taksirle işlenen suçlarda (ölüm hariç) 5 yıl veya daha az hapis cezalarında aşağıdaki uygulamalardan faydalanabilir:
- Hafta Sonları: Cuma 19:00’da girip Pazar 19:00’da çıkmak.
- Gece İnfazı: Hafta içi her gün 19:00’da girip ertesi gün 07:00’de çıkmak.
Not: Hafta sonu infazı, hükümlünün iş ve aile yaşamına göre hafta içi günlere de uygulanabilir.
3. Konutta İnfaz Hakkı (Madde 110/2-4)
Belirli şartlara sahip hükümlüler, cezasını konutta çekebilir (Mahkûmiyete konu suç nedeniyle doğmuş zararın aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine dair hukukî sorumlulukları saklı kalmak üzere);
- Yaşlılık:
- Kadın, çocuk veya 65 yaş üstü: 3 yıl veya daha az
- 70 yaş üstü: 4 yıl veya daha az
- 75 yaş üstü: 5 yıl veya daha az
- 80 yaş üstü: 6 yıl veya daha az
- Sağlık: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar hariç olmak üzere hapis cezasına mahkûm olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen usule göre maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplum güvenliği bakımından ağır ve somut tehlike oluşturmayacağı değerlendirilenler
- Yeni doğum yapmış kadınlar: Doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkûm olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınlar (Talepte bulunulabilmesi için kadının doğurduğu tarihten itibaren bir yıl altı ay geçmemiş olması gerekir. Konutta infaza karar verdikten sonra çocuk ölmüş veya anasından başka birine verilmiş olursa infaz hâkimi konutta infaz uygulamasına ilişkin kararını kaldırır.)
Önemli: Hükümlülerin toplum güvenliği açısından risk teşkil etmemesi gerekir ve denetimli serbestlik ile kolluk makamları tarafından izlenir.
4. Özel İnfaz Usullerinin Sınırları
Terör suçları ile örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçlarından ya da örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan mahkûm olanlar (Üçüncü ve dördüncü fıkra hariç);
-Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar,
-Adlî para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler,
-Koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler,
-105/A maddesinin altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca açık ceza infaz kurumuna gönderilenler,
Özel infaz usulleri, bazı suçlar ve durumlar için uygulanamaz:
Ayrıca, infaz hâkimi talep üzerine veya usulün ihlali durumunda özel infaz uygulamasını sonlandırabilir.
5. Hükümlülerin Yapması Gerekenler
- Talepte bulunmak: Özel infaz usulü için öncelikle infaz hâkimine resmi başvuru yapılmalıdır.
- Belgeleri hazırlamak: Sağlık raporları, doğum belgeleri veya yaş belgeleri gibi kanıtlar sunulmalıdır.
- Denetimli serbestlik ile iş birliği: Konutta infaz kararında, denetimli serbestlik müdürlüğü ve kolluk makamlarının denetimi önemlidir.
- Hukuki danışmanlık almak: Sürecin doğru yönetilmesi için uzman bir ceza avukatı ile çalışmak, hakkın kaybedilmesini önler.
Not: Özel infaz usulüne göre geçirilen süre, infaz süresinden mahsup edilir.
6. Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Hangi suçlardan hükümlüler özel infaz usulünden yararlanamaz?
Cevap: Terör, örgüt suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, adli para cezasının hapse çevrilmesi ve koşullu salıverme kararının geri alınması gibi durumlarda özel infaz uygulanmaz.
Soru 2: Konutta infaz süresince denetim nasıl yapılır?
Cevap: Hükümlü, denetimli serbestlik ve kolluk makamları tarafından elektronik cihazlarla veya düzenli kontrollerle izlenir.
Soru 3: Talep reddedilirse ne yapılabilir?
Cevap: İnfaz hâkimi kararına itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu süreçte uzman bir ceza avukatından destek almak kritik öneme sahiptir.
Soru 4: Özel infaz usulü başladıktan sonra iptal edilebilir mi?
Cevap: Evet. Hükümlü usul kurallarına uymadığı veya risk oluşturduğu tespit edilirse infaz hâkimi uygulamayı sonlandırabilir.
7. Uzman Ceza Avukatının Önemi
Özel infaz usulü başvurusunda hukuki bilgi ve deneyim, başvurunun kabul edilmesinde ve sürecin sorunsuz ilerlemesinde belirleyicidir.
- Başvuru ve itiraz süreçlerini yönetir
- Gerekli belgeleri hazırlar
- Hükümlünün hak kaybını önler
Bu nedenle, özel infaz usulünden yararlanmak isteyen her hükümlü, uzman ceza avukatına danışmalıdır.
8. Sonuç
5275 sayılı Kanun’un 110. maddesi, hükümlülerin yaşam koşullarına uygun ve insan haklarına saygılı bir ceza infazı imkânı sunar. Ancak süreç, hukuki bilgi, doğru başvuru ve denetim kurallarına uyum gerektirir. Uzman ceza avukatı rehberliğinde yapılan başvurular, özel infaz usulünden başarıyla yararlanma şansını artırır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.